Αποκατάσταση των τοιχογραφιών του Καθολικού Παναγίας Γριβιτσιανής στο Χωματερό

Αποκατάσταση των τοιχογραφιών του  Καθολικού Παναγίας Γριβιτσιανής στο Χωματερό

Σύμβαση υπέγραψε το υπουργείο Πολιτισμού με ιδιωτική εταιρεία της Αθήνας, με την οποία και της ανέθεσε την εκτέλεση άμεσων σωστικών εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης των τοιχογραφιών του Καθολικού Παναγίας Γριβιτσιανής για τις ανάγκες του έργου «Αποκατάσταση του Καθολικού Παναγίας Γριβιτσιανής στη Μεσσηνία», το οποίο βρίσκεται στο χωριό Χωματερό.

Εργασίες

Οι εργασίες που ανατέθηκαν να γίνουν είναι: Στερέωση σαθρού και αποκολλημένου υποστρώματος. Στερέωση κονιοποιημένου ή απολεπισμένου ζωγραφικού στρώματος.  Περιμετρικές συγκρατήσεις και στερεώσεις των κονιαμάτων και της ζωγραφικής επιφάνειας με προσθήκη κονιάματος. Σφράγιση ρωγμών στο ζωγραφικό στρώμα. Προσθήκη νεότερου κονιάματος, όπου έχει χαθεί το αρχικό.

Η συνολική δαπάνη για τις εργασίες αυτές ορίσθηκε στο ποσό των 15.000 ευρώ και οι εργασίες θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έως 30 Ιουλίου 2020.

Το έργο ανέλαβε εταιρεία συντήρησης και αποκατάστασης έργων τέχνης, αγιογραφιών, κ.ά. 

Η Ιερά Μονή Παναγίας Γριβιτσιανής ή Ιερά Μονή Αγίων Θεοδώρων βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του χωριού Χωματερό, ενώ σε απόσταση 1.500 μέτρων βρίσκεται η Ιερά Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Παναγία Γριβιτσιανή – Άγιοι Θεόδωροι. 

Το παλαιό βυζαντινό μοναστήρι, η Ιερά Μονή Παναγίας Τριβιτσιανής με τον Ιερό Ναό των Αγίων Θεοδώρων, σήμερα δεν έχει καλόγερους. Ο ναός είναι καλυμμένος με τοιχογραφίες, οι οποίες χρονολογούνται κυρίως από τα μέσα του 16ου αιώνα και μετά. 

Τοιχογραφίες

Στον τρούλο εικονίζεται ο Παντοκράτορας, ενώ υπάρχουν επίσης τοιχογραφίες με μορφές αγγέλων, προφητών και τους Ευαγγελιστές. Ιδιαίτερα, επίσης, τιμάται το πρόσωπο της  HYPERLINK “https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%AF%CE%B1” \o “Παναγία” Παναγίας. 

Δεν υπάρχει κάποια ιστορική πηγή που να δίνει απάντηση στο ερώτημα σχετικά με το έτος ίδρυσης και τους ιδρυτές της μονής. 

Το 1990 ο τότε μητροπολίτης Μεσσηνίας  HYPERLINK “https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CF%81%CF%85%CF%83%CF%8C%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CF%82_%CE%98%CE%AD%CE%BC%CE%B5%CE%BB%CE%B7%CF%82” \o “Χρυσόστομος Θέμελης” Χρυσόστομος Θέμελης ενδιαφέρθηκε να φωτίσει επιστημονικά βυζαντινούς ναούς της Μεσσηνίας που ήταν άγνωστοι μέχρι τότε, μεταξύ των οποίων και το μοναστήρι της Παναγίας της Γριβιτσιανής – Άγιοι Θεόδωροι.

Ο Γεώργιος Δημητροκάλλης, αρχιτέκτονας και μελετητής βυζαντινών μνημείων, ανέλαβε να μελετήσει το καθολικό του ναού. Η επιστημονική μελέτη του ναού βασισμένη στα αρχιτεκτονικά της στοιχεία οδήγησε στο συμπέρασμα ότι το καθολικό της μονής ιδρύθηκε προς το τέλος του 12ου και αρχές του 13ου αιώνα. 

Παράλληλα, εκείνο που συμπεραίνεται από την αρχιτεκτονική και την αγιογράφηση του ναού είναι πως η μονή αυτή λειτούργησε δυο φορές. Η δεύτερη φορά πρέπει να οριστεί χρονικά προς το τέλος του 16ου και στις αρχές του 17ου αιώνα. 

Υπάρχει, μάλιστα, πατριαρχικό έγγραφο των χρόνων της  HYPERLINK “https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BA%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1” \o “Τουρκοκρατία” Τουρκοκρατίας, το οποίο βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη των  HYPERLINK “https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B9” \o “Παρίσι” Παρισίων και το έφερε στο φως ο καθηγητής της Βυζαντινής Ιστορίας του  HYPERLINK “https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CE%BC%CE%B9%CE%BF_%CE%91%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CF%8E%CE%BD” \o “Πανεπιστήμιο Αθηνών” Πανεπιστημίου Αθηνών, Διονύσιος Ζακυθινός. Πρόκειται για σιγίλλιον του  HYPERLINK “https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B5%CF%8C%CF%86%CF%85%CF%84%CE%BF%CF%82_%CE%A3%CE%A4%CE%84” \o “Νεόφυτος ΣΤ΄” Πατριάρχη Νεόφυτου, του 1744, το οποίο απέστειλε στο μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Γριβιτζάνης για να επιβεβαιώσει ότι η μονή ήταν σταυροπηγιακή, δηλαδή ανήκε διοικητικά στο  HYPERLINK “https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%A0%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF_%CE%9A%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CF%85%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CF%89%CF%82” \o “Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως” Πατριαρχείο. Η δε αγιογράφηση του ναού έχει στοιχεία που το κατατάσσουν στις αρχές του 17ου αιώνα.  Από το εν λόγω σιγίλλιον μαθαίνουμε πως η μονή ονομαζόταν Ιερόν Μοναστήριον της Υπεραγίας ημών Θεοτόκου Γριβιτζάνης. 

Της Βίκυς Βετουλάκη