Μεσσηνία: Οργή και εγκατάλειψη στον ορίζοντα
Η φετινή ελαιοκομική χρονιά στη Μεσσηνία ξεκίνησε με απογοήτευση και ανησυχία. Οι ελαιοπαραγωγοί κάνουν λόγο για μία από τις δυσκολότερες περιόδους των τελευταίων ετών, με χαμηλές αποδόσεις, αβεβαιότητα για τις τιμές και συσσωρευμένα προβλήματα που κάνουν ολοένα και πιο δύσκολη τη συνέχιση της καλλιέργειας.
Η περσινή χρονιά είχε φέρει ιστορικά υψηλές τιμές στο ελαιόλαδο, όμως φέτος η εικόνα είναι πολύ διαφορετική: η παραγωγή έχει μειωθεί δραματικά, το κόστος έχει εκτοξευθεί και οι διεθνείς αγορές δείχνουν να καθορίζουν τις εξελίξεις περισσότερο από ποτέ.
Ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ελαιοπαραγωγών «Νηλέας», Γιώργος Κόκκινος, μιλώντας στο MEGA, περιέγραψε με μελανά χρώματα την κατάσταση: «Από το 2021 έως σήμερα, καλή χρονιά ήταν μόνο το 2022. Οι υπόλοιπες, και ιδιαίτερα η φετινή, είναι τραγικές. Η παραγωγή είναι ελάχιστη, τα προβλήματα με εργάτες γης οξυμένα, το κόστος τεράστιο και η διάθεση μειωμένη. Πρόκειται ίσως για τη χειρότερη χρονιά που έχουμε αντιμετωπίσει».
Η κλιματική αλλαγή και οι νέες απειλές
Οι ελαιώνες της Μεσσηνίας, που εδώ και δεκαετίες αποτελούν πηγή εισοδήματος και πολιτιστικής ταυτότητας, δοκιμάζονται σκληρά από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Η ξηρασία, οι υψηλές θερμοκρασίες και οι ζεστοί χειμώνες, που ευνοούν το δάκο και τις μυκητολογικές ασθένειες, έχουν περιορίσει δραστικά την παραγωγή.
«Οι βροχές είναι πάντα καλοδεχούμενες», σημειώνει ο κ. Κόκκινος, «αλλά το πραγματικό πρόβλημα είναι οι θερμοί χειμώνες που διαταράσσουν το φυσικό κύκλο του δέντρου. Η κλιματική αλλαγή δεν είναι μόνο καλοκαίρια χωρίς βροχή, είναι ένα φαινόμενο που αλλάζει τα πάντα στην καλλιέργεια».
Οι τιμές στη Μεσσηνία
Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία από ελαιοτριβεία και συνεταιρισμούς της περιοχής, η τιμή παραγωγού κινείται αυτή την περίοδο μεταξύ 4,80 και 5 ευρώ το κιλό, τιμή που απέχει ελάχιστα από το κόστος παραγωγής, το οποίο έχει πλέον εκτιναχθεί. «Μιλάμε για κόστος γύρω στα 5 ευρώ, όταν πριν από λίγα χρόνια ήταν στα 3,5 ευρώ», επισημαίνουν παραγωγοί από τη Δυτική Μεσσηνία. «Με τα καύσιμα, τα φυτοφάρμακα και τα εργατικά στα ύψη, είναι αδύνατον να υπάρχει κέρδος. Αν δεν αλλάξει κάτι, πολλοί θα εγκαταλείψουν».
Στα ράφια των σούπερ μάρκετ, το λάδι που διατίθεται αυτή την περίοδο προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από παλαιότερα αποθέματα και πωλείται μεταξύ 7 και 9 ευρώ το λίτρο, ανάλογα με την ποιότητα και τη συσκευασία. Η τελική τιμή για τον καταναλωτή επηρεάζεται από μια μακριά «αλυσίδα αξίας» – από τους εμπόρους και τους τυποποιητές, μέχρι τα κόστη μεταφοράς και τις διεθνείς αγορές.
Η Ισπανία ρυθμιστής της αγοράς
Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα διαθέτει εξαιρετικής ποιότητας ελαιόλαδο, η τιμή του διαμορφώνεται πια από την Ισπανία, τη μεγαλύτερη παραγωγό χώρα παγκοσμίως. Η φετινή παραγωγή των Ισπανών, όπως αναφέρει ο κ. Κόκκινος, είναι μειωμένη λόγω ξηρασίας και παρατεταμένης ανομβρίας. Από 1,3 εκατομμύρια τόνους που υπολογίζονταν αρχικά, οι εκτιμήσεις έχουν πέσει στα 1,2 εκατομμύρια, με την ανησυχία να αυξάνεται όσο καθυστερούν οι βροχές.
Αυτό σημαίνει ότι η περιορισμένη ισπανική παραγωγή, σε συνδυασμό με τις διεθνείς κερδοσκοπικές πιέσεις, κρατά τις τιμές τεχνητά ψηλά. Όπως εξηγούν παραγωγοί της Μεσσηνίας, η χώρα μας από πρωταγωνιστής έχει αρχίσει να μετατρέπεται σε θεατή στις παγκόσμιες εξελίξεις.
Ένα επάγγελμα σε οριακό σημείο
Η μείωση των εσόδων και η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα οδηγούν πολλούς Μεσσήνιους ελαιοπαραγωγούς σε απόγνωση. «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με τέτοια κόστη και τέτοιες τιμές», λένε χαρακτηριστικά. «Χρειάζεται στήριξη, επανασχεδιασμός της πολιτικής για τον πρωτογενή τομέα και μέτρα για να ξαναγίνει η ελαιοκαλλιέργεια βιώσιμη».
Η Μεσσηνία, που κάποτε καμάρωνε για το ποιοτικό της ελαιόλαδο, βλέπει πια το προϊόν της να κινδυνεύει να γίνει είδος πολυτελείας για τους λίγους, και την ίδια να παλεύει να κρατήσει ζωντανή μια παράδοση αιώνων.
Α.Π.
