Ο εκσυγχρονισμός της ευρύτερης περιοχής του Λιμένα και της παραλιακής ζώνης της Καλαμάτας είναι αναμφίβολα ένα μεγαλόπνοο έργο, του οποίου η πραγμάτωση μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην τουριστική, αλλά και εν γένει οικονομική, πολιτιστική, κοινωνική ανάπτυξη της πόλης.
Βασική προϋπόθεση για να πραγματωθεί αυτό είναι οι παρεμβάσεις που θα αποφασιστούν και θα προχωρήσουν μέσα από την πραγμάτωση του Master Plan του λιμένα Καλαμάτας να γίνουν στα πρότυπα της «αειφόρου και βιώσιμης ανάπτυξης».
Κρίσιμο, πριν οποιαδήποτε τοποθέτηση, είναι να αντιληφθούμε την έννοια και τη σημασία της «αειφόρου ανάπτυξης», η οποία και θα πρέπει να αποτελεί το «όραμα» κάθε «αναπτυξιακής επιλογής» και «αναπτυξιακής στρατηγικής πολιτικής». Εξάλλου, το μοντέλο της «αειφορικής πόλης» βρίσκεται πρώτο στη διεθνή ατζέντα και την ατζέντα 21 της Ε.Ε.
«Αειφορία και βιώσιμη ανάπτυξη»
Η έννοια της «αειφορίας» περικλείει την προσπάθεια συμβιβασμού δύο αντιθέσεων, της οικονομικής και πολεοδομικής ανάπτυξης από τη μία και της προστασίας του περιβάλλοντος από την άλλη.
Η «Βιώσιμη ανάπτυξη» είναι η ανάπτυξη που εξασφαλίζει οικονομική ανάπτυξη, κοινωνική μέριμνα-ευημερία και προστασία του περιβάλλοντος.
Προσεγγίζοντας τελολογικά τις παραπάνω έννοιες, μέσα στο πλαίσιο του αστικού περιβάλλοντος, γίνεται αντιληπτό ότι η βιωσιμότητα των πόλεων πρέπει να εξεταστεί υπό το πρίσμα πολλών παραμέτρων, οικονομικών, περιβαλλοντικών, κοινωνικών, αισθητικών, καθώς το βιώσιμο αστικό περιβάλλον καλείται εξόχως να υπηρετήσει την «εξασφάλιση υψηλής ποιότητας ζωής» για τους πολίτες του, αναδεικνύοντας με σύγχρονο τρόπο τα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής, την πολιτιστική κληρονομιά, με απόλυτο σεβασμό στη συνολική εικόνα του περιβάλλοντος.
Κομβικής σημασίας για την υλοποίηση του οράματος αυτού είναι οι όποιες παρεμβάσεις της πολιτείας να συμβάλλουν στη βελτίωση του περιβάλλοντος και για να επιτευχθεί αυτό, απαιτείται ένας «ολοκληρωμένος συνεκτικός χωρικός σχεδιασμός», στο πλαίσιο του οποίου θα πρέπει να εντάσσονται οι αρχές της αειφόρου ανάπτυξης και της προστασίας του περιβάλλοντος, καθώς «ό,τι κτίζεται δεν είναι περιβαλλοντικά επιβλαβές», τουναντίον το «κτίζειν» μέσα από την οικολογική αειφορία μπορεί να αναχθεί σε «εργαλείο περιβαλλοντικής φιλικής δράσης» και «δίοδο» συνεχούς βελτίωσης των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών συνθηκών ενός τόπου.
«Περιβαλλοντική αστική αειφορία» ως προτεραιότητα της Ε.Ε. για ένα ποιοτικά αναβαθμισμένο αστικό περιβάλλον
Η πρόκληση της Ε.Ε. για τις αειφορικές πόλεις του μέλλοντος είναι η προώθηση μιας ακμάζουσας, καινοτόμου, ανταγωνιστικής και οικολογικά αποτελεσματικής οικονομίας που να εξασφαλίζει ψηλό επίπεδο ζωής, πλήρη απασχόληση εργασίας εντός μίας ελκυστικής πόλης που θα αξιοποιεί με το βέλτιστο τρόπο την πολιτιστική κληρονομιά της.
Στην επίτευξη αυτών των στόχων πρέπει να τονιστεί η σχέση «αλληλεξάρτησης» του «χωρικού σχεδιασμού» και της «βιώσιμης ανάπτυξης», καθώς πρωταρχικός στόχος του βιώσιμου χωρικού σχεδιασμού είναι η ρύθμιση των «χρήσεων γης» με «αειφορική» κατεύθυνση. Μάλιστα, η βιωσιμότητα και η προστασία του περιβάλλοντος αποτελούν «γνώμονες» από τα «αρχικά στάδια» οποιασδήποτε διαδικασίας σχεδιασμού αναπτυξιακού προγράμματος. Ενώ η «αστική ανάπλαση» θα πρέπει να εντάσσεται σε μια «γενικότερη στρατηγική αειφόρου αστικής ανάπτυξης».
Αρμόδιοι για την προστασία του περιβάλλοντος και για το χωρικό σχεδιασμό με αειφορική κατεύθυνση είναι οι Δήμοι και οι Περιφέρειες, σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
MASTER PLAN ΛΙΜΕΝΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω κριτήρια ανάπτυξης, θεωρούμε ότι τo Μaster plan, ως ένα «αναπτυξιακό έργο» κομβικής σημασίας, το οποίο θα καθορίσει την εικόνα της πόλης, την οικονομία της και την ανάπτυξή της για τις «επόμενες γενιές», πρέπει να ιδωθεί, να κριθεί και να πραγματωθεί με γνώμονα την «αειφορία» και τη “βιώσιμη ανάπτυξη».
Επί των παρεμβάσεων στην περιοχές ΛΟΤ.1, 2, 3, 4 του λιμένα Καλαμάτας θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα εξής πραγματικά δεδομένα:
-Το λιμάνι της Καλαμάτας, το οποίο αναπτύσσεται εντός μιας κλειστής θαλάσσιας λεκάνης, βρίσκεται σε άρρηκτη σύνδεση με τον αστικό ιστό της πόλης, αποτελεί κομμάτι του αστικού περιβάλλοντος επομένως, οποιαδήποτε ανάπτυξη και παρέμβαση θα έχει «άμεσες» επιπτώσεις στο αστικό περιβάλλον και στην ποιότητα ζωής των πολιτών.
-Η παραλιακή ζώνη της Καλαμάτας, η οποία είναι και η πιο τουριστική περιοχή, γειτνιάζει με την περιοχή του λιμένα, επομένως οποιαδήποτε παρέμβαση στο λιμένα αλληλοεπιδρά θετικά ή αρνητικά στην παραλιακή ζώνη, στα καταστήματα και τις ξενοδοχειακές μονάδες, και στη γενικότερη τουριστική εικόνα της πόλης και των υπηρεσιών που προσφέρει στους πολίτες και τους τουρίστες.
Μερικά από τα εύλογα ερωτήματα που προκύπτουν πάνω στις προτάσεις που έχουν δημοσιευθεί επί του μάστερ πλαν είναι:
-αν το λιμάνι της Καλαμάτας χωροταξικά, ως επιφάνεια, κατασκευή και θέση εντός του αστικού ιστού, μπορεί να φιλοξενήσει 25 μεγκα-γιότς, κρουαζιερόπλοια και υδατοδρόμιο, χωρίς αυτή η «έντονη» δραστηριότητα να οδηγήσει σε υποβάθμιση του περιβάλλοντος της πόλης, κάτι που θα είχε επιπτώσεις στην τουριστική ανάπτυξή της, στην ποιότητα του τουρισμού, αλλά και εν γένει στη συνθήκες διαβίωσης εντός της πόλης
-Αναφορικά με την περιοχή ΛΟΤ4 του μάστερ πλαν, όπως αυτή προσδιορίζεται στην ευρύτερη περιοχή του Πανελληνίου –ΝΟΚ, μήπως η δόμηση 1560 τ.μ. με επιχωμάτωση της θάλασσας θα αλλοίωνε τη φυσιογνωμία της περιοχής; Η δόμηση που αναπτύσσεται στον αιγιαλό οφείλει να είναι ήπιας μορφής, περιορισμένη αυστηρώς στην απολύτως αναγκαία, να διατηρεί αναλλοίωτο το χαρακτήρα της περιοχής, να βρίσκεται σε αρμονία και συμβατότητα με την ιστορική, αρχιτεκτονική υπάρχουσα κτηριακή κληρονομιά της περιοχής (νεοκλασικά κτήρια Τσίλλερ), να δένει φυσικά με το περιβάλλον, με τη θάλασσα, από την οποία απέχει λίγα μέτρα και με την οποία θα πρέπει να εξασφαλίζεται η οπτική επαφή, αναδεικνύοντας και όχι υποβαθμίζοντας περιβαλλοντικά το τοπίο.
Επί της διαδικασίας που ακολουθήθηκε:
-Η γνωμοδότηση για ένα τόσο σοβαρό θέμα θα έπρεπε να γίνει επί πολύ συγκεκριμένων παρεμβάσεων, ακόμα και ως προς τα αρχιτεκτονικά τους στοιχεία, προκειμένου να εξασφαλίζεται η προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος της εν λόγω περιοχής
-αυτονόητη, μάλιστα, και η προηγούμενη δημόσια κοινοποίηση «επικαιροποιημένης μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων», η οποία θα έκρινε με ακρίβεια και όχι γενικά και αόριστα τις επιπτώσεις στο περιβάλλον έκαστης παρέμβασης
-λαμβάνοντας, τέλος, υπόψη τις τραγικές συνθήκες πανδημίας υπό τις οποίες πραγματοποιήθηκε τηλεδιάσκεψη εκ του «προχείρου», χωρίς την παρουσία των μελετητών, των επιμελητηρίων, των τουριστικών-ξενοδοχειακών, πολιτιστικών και περιβαλλοντικών και άλλων μαζικών φορέων της πόλης, τη στιγμή μάλιστα που «πολλοί δημοτικοί σύμβουλοι» εκφράζουν δημόσια την «αντίθεσή τους ή τις επιφυλάξεις» τους σε επιμέρους σημεία του μάστερ πλαν, θεωρούμε ότι το Δημοτικό Συμβούλιο οφείλει να επανέλθει, επιτρέποντας μια νέα ουσιαστική δημόσια συζήτηση, εξασφαλίζοντας την παρουσία των μελετητών και όλων των προαναφερθέντων φορέων της πόλης υπό συνθήκες κανονικότητας και, μάλιστα, εφόσον τεθεί υπόψη του κοινού «επικαιροποιημένη περιβαλλοντική μελέτη» επί «συγκεκριμένης» και «πλήρους αναπτυξιακής μελέτης», στην οποία θα αποτυπώνονται «λεπτομερώς» οι οποιεσδήποτε παρεμβάσεις.
Τοιουτοτρόπως όλοι μας θα έχουμε τη δυνατότητα να αξιολογήσουμε ορθά και να επιλέξουμε την «εικόνα» που θέλουμε να έχει το λιμάνι και η παραλιακή ζώνη της πόλης μας, μια εικόνα, δηλαδή, που θα εξασφαλίζει καλό ποιοτικό τουρισμό, βιώσιμη ανάπτυξη, χωρίς να διακινδυνεύει τον όμορφο σημερινό ειδυλλιακό χαρακτήρα. Μόνον έτσι θα επιτευχθεί η πραγμάτωση ενός «ολοκληρωμένου συνεκτικού αναπτυξιακού σχεδίου» με «όραμα» την «αειφορία» και τη «βιωσιμότητα».
Συντονίστρια
Ορφανού Σταυρούλα-Μαρία
Γραμματέας
Μαρία Ασλανίδου
