Τη δύσκολη εξίσωση της εξεύρεσης πόρων για την υλοποίηση του νέου δεκαετούς Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) επιχειρεί να επιλύσει η κυβέρνηση, κατεβάζοντας από το ράφι τα γνωστά… λυσάρια των ΣΔΙΤ και τις μονάδες καύσης απορριμμάτων για παραγωγή ενέργειας.
Με αρχική «μαγιά» τα διαθέσιμα κονδύλια της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου, αλλά και όσα μπορούν να αναζητηθούν από άλλες πηγές, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) μόλις ολοκλήρωσε τον εθνικό οδικό χάρτη για τη μετάβαση – έως το 2030 – από το υφιστάμενο μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων στην κυκλική οικονομία, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Μάχης Τράτσα στην ιστοσελίδα tovima.gr.
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι παρουσίαση του νέου Εθνικού Σχεδίου έγινε τις προηγούμενες ημέρες στην Τρίπολη, παρουσία, μεταξύ άλλων, του δημάρχου Καλαμάτας, Θανάση Βασιλόπουλου.
Η εύρεση πόρων
Το κόστος υλοποίησης των βασικών υποδομών για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων – χωρίς να υπολογίζονται τα απαιτούμενα κονδύλια για τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης – εκτιμήθηκε από τους συντάκτες του ΕΣΔΑ σε περίπου 1,92 δισ. ευρώ. Για την κατασκευή των μονάδων καύσης απαιτούνται επιπλέον 632 εκατ. ευρώ με 805 εκατ. ευρώ.
Δεδομένου ότι σήμερα έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση έργων συνολικού κόστους περίπου 626 εκατ. ευρώ (από διαθέσιμους πόρους ενός δισ. ευρώ για έργα αποβλήτων του ΕΣΠΑ 2014-2020), απαιτείται η εύρεση οικονομικών πόρων περίπου 1,9 με 2 δισ. ευρώ για την κατασκευή των υπολειπόμενων υποδομών.
Στη νέα Προγραμματική Περίοδο 2021-2027 αντίστοιχα έργα δε θα είναι επιλέξιμα για συγχρηματοδότηση. Γι’ αυτό μέρος του κόστους σχεδιάζεται να καλυφθεί από το διαθέσιμο υπόλοιπο του ΕΣΠΑ 2014-2020, αλλά και μέσω ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα), με τραπεζικό δανεισμό και με ίδιους πόρους. Μάλιστα, τα ΣΔΙΤ προωθούνται σε όλα τα επίπεδα διαχείρισης αποβλήτων (συλλογή, διαλογή, επεξεργασία κ.ά.).
Οι 4 μονάδες καύσης χωροθετούνται ενδεικτικά μία στην Κρήτη, μία σε Πελοπόννησο και Δυτική Ελλάδα, μία σε Αττική και Στερεά ενώ η τέταρτη θα καλύπτει όλη την Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα (Θεσσαλία, Ήπειρο και Μακεδονία). Η μονάδα της Κρήτης θα μπορεί να υποδέχεται τα υπολείμματα ή και το δευτερογενές καύσιμο που θα παράγεται από τις ΜΕΑ της Περιφέρειας Νότιου Αιγαίου.
Ενδιαφέρον
Ως «τυράκι» για τους επενδυτές, στο νέο ΕΣΔΑ προτείνεται διερεύνηση της δυνατότητας επιδότησης ως ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) της ενέργειας που παράγεται σε εγκαταστάσεις καύσης αποβλήτων, στο βαθμό της συμμετοχής βιογενών υλικών στα εισερχόμενα υλικά.
Σε κάθε περίπτωση, θα δίνεται η δυνατότητα στους τοπικούς ΦοΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Αποβλήτων) να εξετάσουν και άλλα σενάρια. Πέρα από τις αναγκαίες υποδομές, το σχέδιο των 205 σελίδων περιλαμβάνει σειρά μέτρων για την επίτευξη των στόχων που θέτει, με βασικό τον περιορισμό της ταφής αστικών αποβλήτων σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ) στο 10% το 2030 από 80% σήμερα. Σήμερα τα ποσοστά ανακύκλωσης βρίσκονται καθηλωμένα στο 16,5% και συλλογής βιοαποβλήτων στο 4,7%, παρότι ο στόχος για το 2020 ήταν η ταφή του 26% των αποβλήτων.
Χωριστά χαρτί, μέταλλα, γυαλί και πλαστικό
Για την ενίσχυση των ποσοστών ανακύκλωσης, το νέο σχέδιο επιχειρεί να επισπεύσει την καθιέρωση υποχρεωτικής χωριστής συλλογής τουλάχιστον για τα τέσσερα βασικά ρεύματα, δηλαδή μέταλλα, χαρτί, γυαλί και πλαστικό. Εισάγει επίσης νέα ρεύματα για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα (από το 2023), στρώματα, έπιπλα, ληγμένα φάρμακα κ.ά., καθώς και για τα προερχόμενα από νοικοκυριά επικίνδυνα απόβλητα.
Επίσης, προωθεί χωριστή συλλογή για τις πλαστικές φιάλες έως και τριών λίτρων με την εφαρμογή συστήματος εγγυοδοσίας, ώστε να επιτευχθούν οι υψηλοί ευρωπαϊκοί στόχοι χωριστής συλλογής για ανακύκλωση τουλάχιστον του 77% κατά βάρος των πλαστικών φιαλών ποτών έως το 2025. Το νέο σχέδιο δίνει έμφαση και στην καθολική ξεχωριστή συλλογή βιοαποβλήτων (απόβλητα κουζίνας, κήπων, πάρκων κ.λπ.) για το σύνολο της χώρας έως το τέλος του 2022.
Παράλληλα, στοχεύει σε αύξηση της ανάκτησης και αξιοποίησης Βιομηχανικών Μη Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΒΜΕΑ) τα οποία δύνανται να αποτελέσουν δευτερογενή πρώτη ύλη ή και εναλλακτικό καύσιμο για άλλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Επίσης, το νέο ΕΣΔΑ προτείνει ξεχωριστή συλλογή για τα μολυσματικά ιατρικά απόβλητα των μικρών νοσοκομειακών μονάδων (κυρίως ιατρείων, κτηνιατρείων και οδοντιατρείων) και για τα απόβλητα εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων με προτεραιότητα στα νη
