Θα έπρεπε να έχουμε και μία δεύτερη ζωή… Όσα μάθαμε στην πρώτη, να χρησιμεύουν σε κάτι στη δεύτερη… Να ξέρουμε πού πάμε, να μην κάνουμε τα ίδια λάθη.
Αλλιώς, μία και μόνο ζωή είναι άχρηστη. Εντελώς… Τίποτα δεν προλαβαίνεις. Όλα είναι καινούργια, άγνωστα, για τίποτα δεν είσαι έτοιμος… Στη δεύτερη θα ήμασταν πιο έτοιμοι… αρκεί να θυμόμασταν βέβαια τι πάθαμε, πού σφάλλαμε. Αλλά κι αυτό δεν είναι σίγουρο. Πότε μαθαίνουμε κάτι; Γίνεται κι αυτό, αλλά είναι τόσο αβέβαιο, τόσο σπάνιο. Πότε βγάζουμε, στ’ αλήθεια, κάποιο συμπέρασμα; Ποιος μαθαίνει, πράγματι, κάτι από τα λάθη του, αλλά εγκαίρως, όσο είναι ακόμη καιρός δηλαδή;
Πάντως, μία και μόνο ζωή δεν είναι αρκετή… Εκεί που έχεις αρχίσει να καταλαβαίνεις κάτι αμυδρά, να βλέπεις λίγο καθαρά, λίγο πιο καθαρά, να είσαι κάπως πιο ώριμος, στοιχειωδώς βέβαια, εκεί πάνω έρχεται το τέλος κι όλα αχρηστεύονται, όλα πετιούνται στα σκουπίδια αχρησιμοποίητα.
Σε μία δεύτερη ζωή θα είχαμε τον τρόπο να μη χαθούν όσα μάθαμε. Έτσι νομίζω… Μάλλον λάθος κάνω πάλι… Ούτως ή άλλως, δεν ξέρω, αν ξαναζούσα και θυμόμουν τις βλακείες μου, τις παραλείψεις μου, πόσο αφελής υπήρξα, πόσο – όλα – αυτά που με κάνουν να μισώ τον εαυτό μου, να θέλω να τον σβήσω από τον χάρτη, αν ξαναζούσα και θυμόμουν, τότε, δεν ξέρω, τότε μπορεί και να μην χρειαζόταν τίποτα… Ίσως, εντέλει, όλα να είναι μάταια, ακόμη κι αν μπορούσαμε κάτι να κερδίσουμε απ’ αυτά…
sextus_empiricus_
