Χαρακτηρίστηκε ως κατηγορία 2, με ριπές ανέμου που έφταναν τα 200 χιλιόμετρα
Ισχυροί και καταστροφικοί, όπως της Δευτέρας, έρχονται από τη Νότια Ιταλία
Επιμέλεια: Αντώνης Πετρόγιαννης
«Καθόμαστε έξω από περιπολικό, όταν ξαφνικά ακούσαμε έναν εκκωφαντικό θόρυβο που έμοιαζε σαν σεισμός. Η διάρκειά του ήταν μικρή, αλλά ισοπέδωσε τα πάντα στο πέρασμά του»…
Αυτή είναι μία από τις δεκάδες μαρτυρίες που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του πρωινού της Δευτέρας, οπότε έπληξε την περιοχή του Ασπροχώματος ανεμοστρόβιλος.
Ο Κώστας Μενούνος, συνεργάτης του «Θάρρους», που καθημερινά ενημερώνει τους πολίτες μέσω της ιστοσελίδας μας για τον καιρό της Καλαμάτας, μας αναλύει πώς δημιουργήθηκε το συγκεκριμένο φυσικό και ακραίο φαινόμενο:
«Η δημιουργία του φαινομένου ξεκίνησε, όταν ο θερμός αέρας που παρέμενε στα χαμηλότερα αέρια στρώματα ήρθε σε σύγκρουση με το ψυχρό μέτωπο προερχόμενο από την Ιταλία, το οποίο κινούνταν στα ανώτερα στρώματα. Τα συγκρουόμενα μέτωπα δημιούργησαν περιστρεφόμενη καταιγίδα. Τα υψηλά ποσοστά υγρασίας και οι δείκτες Lifted Index στο -21 και Cape στα 2500 J ολοκλήρωσαν το μείγμα για μια εκρηκτικά ασταθή ατμόσφαιρα.
Όσοι βρέθηκαν στην πορεία του ανεμοστρόβιλου, βρέθηκαν στο λεγόμενα Bear`s Cage (κλουβί της αρκούδας). Οι κυνηγοί ανεμοστρόβιλων το αναφέρουν συχνά ως το πιο επικίνδυνο σημείο, καθώς η βροχή και η χαμηλή νέφωση κρύβουν τον ανεμοστρόβιλο, με αποτέλεσμα να είναι ορατός την τελευταία στιγμή, ξεπροβάλλοντας ξαφνικά μέσα από τη βροχή.
Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες μαρτυρίες, ο ανεμοστρόβιλος ξεκίνησε ως υδροσίφωνας, μέσα στο Μεσσηνιακό κόλπο και συνέχισε την ξέφρενη πορεία του βγαίνοντας στην ξηρά στη Δυτική Παραλία».
Εκεί κατέστρεψε δέντρα και κολώνες φωτισμού και ηλεκτρισμού, μέχρι που βρέθηκε σε πολυσύχναστο σημείο. Διασταύρωσε τη Νέα Είσοδο λίγο πριν από τη γέφυρα του τρένου, αφήνοντας μεγάλες ζημιές στην αντιπροσωπεία της OPEL και γειτονικά καταστήματα, στοιβάζοντας τα αυτοκίνητα που υπήρχαν απέξω.
Σύμφωνα με την έκταση των ζημιών σε κατασκευές και βλάστηση, εκτιμάται ότι ο ανεμοστρόβιλος ήταν κατηγορίας 2 στην Κλίμακα Φουτζίτα. Οι άνεμοι σε ανεμοστρόβιλο κατηγορίας 2 πιάνουν ταχύτητες από 180 έως 250 km/hr.
Στην πόλη της Καλαμάτας έπεσε για λίγα λεπτά χαλάζι, ενώ η ραγδαιότητα βροχής έφτασε τα 80.6 mm/hr.
Από την άλλη πλευρά, δύσκολα καιρικά φαινόμενα είχαμε και το βράδυ των εκλογών στην ευρύτερη περιοχή της Τριφυλίας, όπου καταγράφηκαν περισσότερες από 800 αστραπές και ρεκόρ βροχόπτωσης.
Από τις 11.00 τη νύχτα της Κυριακής μέχρι τις 7.00 το πρωί της Δευτέρας καταγράφηκαν περισσότερες από 800 αστραπές. Μόνο μέσα σε ένα δίωρο, από τη 1.00 έως τις 3.00 τα ξημερώματα, καταγράφηκαν, στην ευρύτερη περιοχή της Κυπαρισσίας, 528 αστραπές!
Πώς δημιουργούνται
οι ανεμοστρόβιλοι
Υψώνοντας σαν πούπουλο ολόκληρες νταλίκες και ανασηκώνοντας το ρύγχος αεροσκαφών στις πίστες των αεροδρομίων, ισχυροί και καταστροφικοί ανεμοστρόβιλοι πλήττουν συχνά την Ελλάδα και ιδιαίτερα τη Δυτική Πελοπόννησο και τα Δωδεκάνησα, σημειώνεται σε ρεπορτάζ της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ».
Τέτοια φαινόμενα εκδηλώνονται συνήθως τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο και συνοδεύονται πάντα από καταιγιδοφόρα νέφη. Προβάλλουν μέσα από κακοκαιρία που, όπως και προχθές, προέρχεται από τη Νότια Ιταλία με τη μορφή ψυχρών αέριων μαζών.
Οι ψυχρές μάζες στη συγκεκριμένη περίπτωση εισήλθαν στον ελλαδικό χώρο τις βραδινές ώρες της Κυριακής και συνάντησαν θερμότερες αέριες μάζες πάνω από το Ιόνιο, με αποτέλεσμα να προκληθούν έντονοι στροβιλισμοί στην ατμόσφαιρα και να εκδηλωθούν καταιγίδες και κεραυνοί, πρώτα στη Δυτική Ελλάδα και στη συνέχεια στην υπόλοιπη χώρα.
Μέσα στην πυκνή βροχόπτωση, η οποία προκάλεσε κατακόρυφη πτώση της θερμοκρασίας, αλλά και σημαντικά ύψη βροχής μέσα σε λίγες ώρες, δημιουργήθηκε τα ξημερώματα ο καταστροφικός ανεμοστρόβιλος στη Λακωνία και ένας μικρότερης έντασης στη Μεσσηνία.
Ο μετεωρολόγος στην ΕΜΥ, Θοδωρής Κολυδάς, λέει στα «ΝΕΑ» ότι τα συστήματα που ευνοούν την πρόκληση ανεμοστροβίλων στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με παράγοντες όπως το γεωλογικό ανάγλυφο, ακολουθούν πορεία από τα νοτιοδυτικά προς τα βορειοανατολικά και, ως εκ τούτου, τα φαινόμενα είναι πιο συχνά στην Ηλεία, τη Μεσσηνία, τη Λακωνία, αλλά και στα Γιάννενα και τη Ζάκυνθο.
Οι ανεμοστρόβιλοι ξεπροβάλλουν πάντοτε μέσα από καταιγίδες και, όπως προκύπτει από ανάλυση επιπτώσεων καιρικών φαινομένων στην Ελλάδα που έγινε από το Εθνικό Αστεροσκοπείο (Παπαγιαννάκη, Λαγουβάρδος, Κοτρώνη) για την περίοδο 2001 – 2011, η Ηλεία είναι η περιοχή όπου εμφανίστηκαν οι περισσότεροι ανεμοστρόβιλοι και ακολουθούν τα Δωδεκάνησα, η Ζάκυνθος και τα Ιωάννινα.
ΕΚΡΗΚΤΙΚΟ ΜΕΙΓΜΑ. Σύμφωνα με τον Μιχάλη Σιούτα, μετεωρολόγο και ειδικό ερευνητή στους ανεμοστρόβιλους, η διέλευση βαρομετρικών χαμηλών, η διαφορά στην πίεση, η σχέση της θάλασσας με την ξηρά, αλλά και το γεγονός ότι η κυκλοφορία της ατμόσφαιρας γίνεται από τα δυτικά, δημιουργούν εκ πρώτης όψεως ένα εκρηκτικό μείγμα, που ευνοεί την εμφάνιση αυτών των ακραίων φαινομένων.
Μάλιστα, από έρευνα ειδικών έχει αποδειχθεί ότι οι ανεμοστρόβιλοι που δημιουργούνται αρχικά πάνω από τη θάλασσα (λέγονται σίφωνες στην περίπτωση αυτή) και στη συνέχεια εισβάλλουν στην ξηρά είναι και οι πιο επικίνδυνοι.
Στις 5 Σεπτεμβρίου, στην περιοχή του Κρητικού Πελάγους, βόρεια του Ηρακλείου, εκτυλίχθηκε ξαφνικά ένα πρωτόγνωρο θέαμα, όταν μέσα σε διάστημα μιάμισης ώρας εμφανίστηκε μια «οικογένεια» από 14 σίφωνες. Φοβερό περιστατικό, όμως, είχε συμβεί τον Οκτώβριο του 1934, όταν ένας μεγάλος ανεμοστρόβιλος που δημιουργήθηκε στη θαλάσσια περιοχή της Ιθάκης εισήλθε στη Αιτωλοακαρνανία, στην περιοχή του Αστακού, και προκάλεσε το θάνατο τριών ανθρώπων και τον τραυματισμό άλλων 40.
Στη Δυτική Πελοπόννησο, οι ανεμοστρόβιλοι εκδηλώνονται σχεδόν πάντα ύστερα από έντονη βροχόπτωση ή καταιγίδα, η καταστροφική τους μανία ξεθυμαίνει το αργότερο σε 10-15 λεπτά και η απόσταση που διανύουν συνήθως δεν ξεπερνά τα 10 χιλιόμετρα.
Όμως, εκτός από τους φθινοπωρινούς μήνες, καταστροφικοί ανεμοστρόβιλοι παρατηρούνται συνήθως και το Μάρτιο. Στις 24 Μαρτίου 2003 ανεμοστρόβιλος έπληξε το χωριό Αμπελώνας στον Πύργο. Το φαινόμενο είχε μεγάλη ένταση και ξήλωσε αρκετές στέγες σπιτιών, ενώ ξερίζωσε ακόμη και δέντρα.
Ακόμη χειρότερα ήταν τα πράγματα το Μάρτιο του 2009, όταν στη Νέα Μανωλάδα στην Ηλεία δημιουργήθηκε ένας από τους μεγαλύτερους ανεμοστρόβιλους των τελευταίων δεκαετιών στην Ελλάδα. Εκδηλώθηκε σε ύψος περίπου 2 χιλιομέτρων και οι αέριες μάζες που άρχισαν με ταχύτητα να περιδινίζονται εφόρμησαν από τη βάση του σύννεφου προς το έδαφος, αποκτώντας μορφή σιφωνίου. Το θυελλώδες πέρασμα διήρκεσε λίγα λεπτά και η έκταση στην οποία κινήθηκε δεν ξεπέρασε τα 7 χιλιόμετρα, διαφορετικά οι επιπτώσεις θα ήταν πολύ πιο τραγικές, καθώς θα μπορούσε να υπάρχουν τραυματισμοί ή ακόμη και θάνατοι.
Να θυμίσουμε ότι ανάλογο καιρικό φαινόμενο είχε πλήξει και πάλι την πόλη της Καλαμάτας το 1994, οπότε και προκάλεσε σοβαρές ζημιές στο Βιοτεχνικό Πάρκο.
ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΔΥΝΑΜΗ. Οι ανεμοστρόβιλοι δημιουργούνται από καταιγιδοφόρα νέφη. Μια καταιγίδα διαρκεί κατά μέσον όρο μια ώρα. Από τη βάση του νέφους, που μπορεί να απέχει από το έδαφος ακόμη και ένα χιλιόμετρο, ξεπηδά μια στήλη αέρα υπό μορφή χοάνης, που καθώς κατευθύνεται το έδαφος στενεύει. Συνήθως εμφανίζονται πάνω από πεδινές περιοχές, αλλά και σε παράκτιες, επειδή ευνοούνται από τη διακύμανση της θερμοκρασίας σε ξηρά και θάλασσα. Η εμφάνιση του ανεμοστρόβιλου συνοδεύεται από έντονο βουητό και, ανάλογα με το πόσο ισχυρός είναι, μπορεί να διαρκέσει από δέκα λεπτά μέχρι μισή ώρα. Η απόσταση που διασχίζει στο έδαφος εκτείνεται από 5 έως 10 χιλιόμετρα και το πλάτος της ζώνης στην οποία προκαλεί καταστροφές κυμαίνεται από 100 έως 200 μέτρα. Ο ισχυροί ανεμοστρόβιλοι έχουν τεράστια δύναμη και μπορούν ν’ ανυψώνουν αντικείμενα μεγάλου βάρους. Η ιδιότητά τους αυτή οφείλεται στην ταχύτητα του περιστροφικού ανέμου που συνδυάζεται με την πτώση της ατμοσφαιρικής πίεσης. Χαρακτηριστικό είναι ότι πριν από μερικά χρόνια στο Νομό Ημαθίας ένας ανεμοστρόβιλος είχε ανυψώσει το σκεπαστό τρέιλερ νταλίκας βάρους μερικών τόνων και το είχε πετάξει 40-50 μέτρα μακρύτερα από το δρόμο όπου βρισκόταν.
Στις 27 Ιουλίου 2002, ένα αντίστοιχο καιρικό φαινόμενο είχε εκδηλωθεί μέσα σε λίγα λεπτά στο Αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος και μετακίνησε το ρύγχος αεροσκάφους, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί ελαφρά ένας επιβάτης.
