Ιστορικά, τα πανηγύρια ήταν ανέκαθεν ζωντανό κομμάτι της κοινωνικής ζωής κάθε τόπου. Ντόπιοι, επισκέπτες, ξεριζωμένοι αντάμωναν και άρπαζαν την ευκαιρία να βρεθούν μαζί, συνήθως τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο, ενώ έκαναν παράλληλα τις προμήθειές τους εν όψει χειμώνα. Πλήθος εμπόρων, από γειτονικές ή μακρινές περιοχές, συγκεντρώνονταν και άπλωναν τις πραμάτειες τους στο πιο κεντρικό σημείο. Η οικονομία της πόλης και της υπαίθρου συνδεόταν, το νόμισμα κυκλοφορούσε και οι εμπορικές συναλλαγές αναπτύσσονταν.
Όπως είναι φυσικό, η σημασία των εμποροπανηγύρεων και των ζωοπανηγύρεων για την επαρχία ήταν πολύ μεγαλύτερη. Σε κάποιες περιοχές, τις πιο απομονωμένες, (όπως στην Ικαρία, που φημίζεται γι’ αυτά), τα πανηγύρια έγιναν το βασικό μέσο άντλησης πόρων για να κατασκευάζουν μόνοι τους τα κοινωφελή έργα που είχαν ανάγκη. Πλατείες, υδραγωγεία, δρόμοι, λιμανάκια κατασκευάζονταν με εθελοντική εργασία και με χρήματα που συγκεντρώνονταν στο πανηγύρι. Αυτός ο κοινωφελής σκοπός, η ομαδικότητα και η συμμετοχή, ήταν τα στοιχεία που διαχρονικά βοήθησαν στη διατήρηση των κατά τόπους πανηγυριών μέχρι σήμερα.
Τι είναι, όμως, η… μόδα της «λευκής νύχτας»; Έρχονται έμποροι από άλλες περιοχές; Όχι. Έρχονται πωλητές τοπικών αγροτικών προϊόντων από τα γύρω χωριά; Όχι. Συγκεντρώνονται σε αυτήν χρήματα για κοινωφελείς σκοπούς; Όχι. Πανηγύρι, λοιπόν, δεν είναι. Τότε τι είναι; Οι διοργανωτές λένε ότι είναι «τρόπος τόνωσης της τοπικής οικονομίας». Ούτε λίγο-ούτε πολύ, μας λένε δηλαδή ότι ο βασικός λόγος που η κίνηση της τοπικής (και όχι μόνο) οικονομίας είναι…. άτονη (έως ανύπαρκτη) είναι το… ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων! Παριστάνουν ότι δε βλέπουν πως οι μισθοί των εργαζομένων έχουν «πιάσει πάτο» και η ανεργία «ταβάνι». Με άδειες τσέπες και το 80 % ενός μεσαίου εισοδήματος να φεύγει σε ΕΝΦΙΑ, φόρους, ασφαλιστικές εισφορές κ.λπ., είναι προφανές ότι με «λευκές και κόκκινες νύχτες» η αγορά δεν τονώνεται. Διότι με το υπόλοιπο 20% δεν μπορείς να καλύψεις καν τις βασικές διατροφικές ανάγκες, πόσο μάλλον να ξοδέψεις σε αγορές.
Οι ρυθμίσεις κυκλοφορίας, το δωρεάν πάρκινγκ, οι δωρεάν μετακινήσεις με τις αστικές συγκοινωνίες, οι μουσικές στους δρόμους, τα πυροτεχνήματα μπορούν να προσφέρουν… χαβαλέ, αλλά δεν μπορούν να… αυγατίσουν τα λεφτά στην τσέπη μας.
«Το γένος μας είναι φιλέορτο» έλεγε ο Στρατής Μυριβήλης, για να τονίσει αυτήν την τάση μας να ψάχνουμε ευκαιρία για γιορτή, αλλά στη συγκεκριμένη περίσταση τι ακριβώς γιορτάζουμε;
Μήπως, τελικά, ο στόχος της «λευκής νύχτας» είναι άλλος; Μήπως χρησιμοποιούνται οι απελπισμένοι έμποροι, οι κακοπληρωμένοι, φιλότιμοι εμποροϋπάλληλοι, οι ρομαντικοί εθελοντές, οι φιλέορτοι δημότες, απλώς για να τονώσουν το πολιτικό προφίλ και να αναδείξουν τις φιλοδοξίες κάποιων;
Της Πιπίνας Κουμάντου
