«Η Αγιά Σοφιά είναι το αίμα μας, κάποτε θα είναι ξανά δική μας»
Ίων Δραγούμης
«Η Αγιά Σοφιά ξεχύθηκε από την ψυχή μου και πλημμύρισε το άπειρο. Η Αγιά Σοφιά με το μεγάλο, το βαθύ, το αιώνιο νόημά της»
Μ. Καραγάτσης
Τις παραπάνω φράσεις θα σκεφτείτε ότι τις αναφέρει κάποιος ακροδεξιός, οπαδός της Μεγάλης Ιδέας, αλλά κάνετε λάθος. Τις γράφει η ακαδημαϊκός Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ σε πρόσφατο άρθρο της, την οποία η αριστερή «Εφημερίδα των Συντακτών», που πολεμά με μένος καθετί εθνικιστικό, τοποθετεί στους πέντε σημαντικότερους Έλληνες και Ελληνίδες επιστήμονες όλων των εποχών.
Γράφει στο ίδιο κείμενο και τα κάτωθι: «Το 1935 ταξιδεύαμε με τη μητέρα μου, που είχε γεννηθεί στην Πόλη, ακτοπλοϊκώς για την Κωστάντζα, όπου έμεναν τα αδέλφια της. Ήμουν εννέα ετών. Το καράβι σταμάτησε στην Κωνσταντινούπολη, κοντά στον Ντολμά Μπαχτσέ. Εκεί την είδα για πρώτη φορά να κλαίει. “Γιατί κλαις, μαμά;” τη ρώτησα. “Γιατί βλέπω την Αγιά Σοφιά”, απάντησε και σήκωσε το χέρι της να μου τη δείξει. Τα δάκρυά της δε σταμάτησαν να τρέχουν. Αυτή είναι μία από τις πιο έντονες αναμνήσεις της παιδικής μου ηλικίας. Πολύ αργότερα, όταν μεγάλωσα, κατάλαβα και ένιωσα αυτό που λέει ο λαός: “Σώπασε, κυρά Δέσποινα, και μην πολυδακρύζεις, πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά μας θα ‘ναι”. Ίσως γι’ αυτόν τον λόγο, με κάποιον υπόγειο, λαθραίο τρόπο, αποφάσισα να γίνω βυζαντινολόγος. Γιατί θυμόμουν τη μάνα μου να δακρύζει βλέποντας την Αγιά Σοφιά».
Η Σοφία του Θεού
Ο πρώτος ο οποίος αποφάσισε την οικοδόμηση Εκκλησίας προς τιμήν της Σοφίας του Θεού είναι ο Μ. Κωνσταντίνος, κατά το εικοστό έτος της αυτοκρατορίας του (326-327), αλλά δεν την τελείωσε και ο γιος του Κωνστάντιος συνέχισε και βελτίωσε το έργο του και, τελικά, την 15 Φεβρουαρίου 360, μετά από 34 έτη, ετελέσθησαν με λαμπρότητα τα επίσημα εγκαίνια. Έκτοτε κατεστράφη δύο φορές, την πρώτη το 404 από τους οπαδούς του Ιωάννη του Χρυσοστόμου και τη δεύτερη στα χρόνια του Ιουστινιανού, το 532, με τη Στάση του Νίκα, όταν ο αυτοκράτορας έντρομος ήταν έτοιμος να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη, αλλά η Θεοδώρα τον σταμάτησε και του είπε: «Βασιλεύ, μετά την πορφύρα το σάβανο»… Έτσι εκείνος αποφάσισε να μείνει και έπνιξε στο αίμα την επανάσταση. Μετά την καταστολή της εξέγερσης, ο Ιουστινιανός, με τη στήριξη της Θεοδώρας, αποφάσισε να κατασκευάσει την κατεστραμμένη Μεγάλη Εκκλησία.
Την 27η Δεκεμβρίου 537, ημέρα των εγκαινίων, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός ύψωσε τα χέρια του στον άμβωνα και αναφώνησε: «Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντί με τοιούτον έργον επιτελέσαι. Νενίκηκά σε Σολωμών». Όπως διαβάζουμε: «Το σχήμα της Αγίας Σοφίας προέρχεται κατευθείαν εκ των αρχαιοελληνικών βασιλικών στοών, όπου συνεδρίαζε ο λαός εν συνελεύσει, η οποία εκαλείτο «Εκκλησία του Δήμου» ή απλώς «Εκκλησία». Στο ανώτατον μέρος της, όπου είναι η κόγχη, εδικάζοντο δημόσιαι υποθέσεις». «Οι Αρχιτέκτονες της Αγίας Σοφίας αναμφιβόλως μετέφεραν εις τα σχέδιά των ελληνικά πρότυπα». «Ο διάκοσμος της Εκκλησίας, τα γλυπτά, τα ψηφιδωτά και αι ζωγραφικαί χαρακτηρίζονται από την επικράτησιν του ελληνικού πνεύματος υπεροχής και κυριαρχίας».
Πολλά ακόμη θα μπορούσα να μεταφέρω για την Αγία Σοφία, αλλά το πιο χαρακτηριστικό το ανέφερε σε μια συνέντευξη που έδωσε η βραβευμένη Μπισέρα Πέντσεβα: «Στο μεσαιωνικό κόσμο δεν υπήρχε η έννοια του “πραγματικού” (real). Υπήρχε η έννοια της “Αλήθειας” (Truth). Ο χώρος της Αγίας Σοφίας είναι έτσι σχεδιασμένος ώστε να παράγει διαρκώς Αλήθεια, δηλαδή Σοφία. Και η Σοφία ταυτίζεται με το θείο. Η Αλήθεια έρχεται πιο κοντά στις αισθήσεις μας, στον υλικό κόσμο μας, μέσα από το φως και τον ήχο. Σκεφτείτε την “Μεγαλοφωνία”, τον λαμπερό, ευρύ ήχο που παράγεται μέσα από την ανθρώπινη συμμετοχή στην τελετή, των ψαλτών, αλλά και του χριστεπώνυμου πληρώματος που συμμετέχει στις επαναλήψεις των ψαλμών. Αυτό είναι το φαινόμενο που αποκαλούμε “μυσταγωγία”».
Ο ήλιος του Αλλάχ τυφλώνει τη Δύση
Αναμφίβολα έχει ισχυρό συμβολισμό η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, δηλαδή η επιβολή του Ισλάμ στο Χριστιανισμό, αλλά και η πρώτη ισλαμική προσευχή στην Αγία Σοφία θα γίνει ανήμερα της υπογραφής της Συνθήκης της Λοζάνης, 24 Ιουλίου και δείχνει ξεκάθαρα ότι η Τουρκία δεν ξεχνά το οθωμανικό της παρελθόν και θέλει την ηγεμονία του μουσουλμανικού κόσμου. Σε μια αντιπαράθεση με τη Δύση, η Τουρκία επεκτείνει διαρκώς την κυριαρχία της στο εξωτερικό με αιχμή του δόρατος τη «διπλωματία των τεμενών».
Εδώ ας θυμηθούμε την υπεράσπιση από τους Αμερικάνους και τους δυτικούς συμμάχους τους στους μουσουλμάνους της Βοσνίας, μέσα σε ευρωπαϊκό έδαφος και για όσους θεωρούν ότι κινδυνολογώ γράφοντας αυτά, όταν το Ισλάμ επικρατεί ακόμη και στην Ευρώπη, αναφέρω ένα αδιάψευστο ντοκουμέντο.
Είναι ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Αλία Ιζετμπέκοβιτς, ο οποίος διετέλεσε πρώτος πρόεδρος της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης με τις πλάτες της Δύσης, με τίτλο «Ισλαμική Διακήρυξη», η οποία λέει: «Το κυριώτερο μήνυμα του Κορανίου περιέχεται στην πίστι στον Θεό και εκεί βρίσκεται όλο το Ισλάμ […] Το πρώτο και σπουδαιότερο από τα συμπεράσματα αυτά είναι αναμφίβολα αυτό που επιτάσσει ότι είναι δυνατόν να υπάρξει δεσμός μεταξύ του Ισλάμ και άλλων, μη ισλαμικών συστημάτων. Δεν υπάρχει ειρήνη, ούτε συνύπαρξις μεταξύ της ισλαμικής θρησκείας και των μη ισλαμικών κοινωνικών και πολιτικών θεσμών […] Το Ισλάμ αποκλείει ξεκάθαρα το δικαίωμα και τη δυνατότητα να υπάρξει μια ξένη ιδεολογία στο έδαφός του. Δεν υπάρχει λοιπόν αρχή λαϊκής κυβερνήσεως και το κράτος πρέπει να είναι η έκφρασις και η υποστήριξις των ηθικών αντιλήψεων της θρησκείας».
Και προχωρεί ακόμα περισσότερο: «Δεν υπάρχει ανεξαρτησία, ούτε ελευθερία χωρίς το Ισλάμ […] Πρέπει πρώτα να είμαστε ιεροκήρυκες και ύστερα πολεμιστές. Τα μέσα μας είναι το παράδειγμα, το βιβλίο (Κοράνιο) ο λόγος. Σε ποια στιγμή η βία θα συνοδεύσει τα μέσα αυτά; Η επιλογή της στιγμής είναι πάντα ένα ζήτημα ακριβείας και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες […] Μπορεί κανείς όμως να καθορίσει ένα γενικό κανόνα: το ισλαμικό κίνημα πρέπει, και μπορεί, να πάρει την εξουσία από την στιγμή που είναι κανονικά και αριθμητικά τόσο ισχυρό που να μπορεί όχι μόνο να καταστρέψει τη μη ισλαμική εξουσία, αλλά να είναι σε θέση να κτίσει τη νέα ισλαμική εξουσία».
Αυτά έχουν γραφεί σε ευρωπαϊκό έδαφος, από έναν θεωρητικά Ευρωπαίο πολιτικό, πολύ πριν από την εισβολή των παρανόμων ισλαμιστών μεταναστών που έχουν πλημμυρήσει την Ελλάδα και αποτελούν το στρατό μιας ισλαμικής Τουρκίας.
Γράφει ο Γιώργος Δημητρούλιας
Εκδότης «το Αντίδοτο», τέως δημοτικός σύμβουλος Καλαμάτας
