Στα προστατευόμενα φυσικά τοπία εντάχθηκαν με απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας οι χερσαίες και υδάτινες εκτάσεις της Νέδας, ενώ καθορίσθηκαν όροι και περιορισμοί για την προστασία της.
Συγκεκριμένα, με απόφαση του υπουργείου γίνεται χαρακτηρισμός των χερσαίων και υδάτινων εκτάσεων του ποταμού της Νέδας Μεσσηνίας και Ηλείας ως προστατευόμενου τοπίου και προστατευόμενου φυσικού σχηματισμού.
Από το υπουργείο κρίθηκε αναγκαία η θέσπιση μέτρων για την αποτελεσματική προστασία και τον έλεγχο επεμβάσεων και δραστηριοτήτων που ενδέχεται να έχουν βλαπτική επίδραση στα χερσαία και υδάτινα οικοσυστήματα του φαραγγιού και των καταρρακτών του ποταμού.
Η περιοχή που χαρακτηρίζεται
Ως προστατευόμενο τοπίο και προστατευόμενος φυσικός σχηματισμός χαρακτηρίζεται η περιοχή που περιλαμβάνει τμήμα του φαραγγιού, το σπήλαιο Στόμιο και τους καταρράκτες του ποταμού της Νέδας.
Στόχος είναι η αποτελεσματική προστασία των στοιχείων της φύσης που έχουν ιδιαίτερη οικολογική, γεωμορφολογική, επιστημονική, αισθητική και πολιτισμική αξία και συμβάλλουν στη διατήρηση των φυσικών διεργασιών και την προστασία φυσικών πόρων σε τμήμα του ποταμού.
Η περιοχή που χαρακτηρίζεται βρίσκεται ανάμεσα στους οικισμούς Στόμιο και Φιγαλεία του Δήμου Ζαχάρως και Πλατάνια του Δήμου Τριφυλίας.
Με απόφαση του υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργου Αμυρά, καθορίστηκαν οι όροι και οι περιορισμοί για την προστασία και διατήρηση της φύσης στην περιοχή που χαρακτηρίζεται ως προστατευόμενο τοπίο.
Ειδικότερα, επιδιώκεται η διατήρηση των χερσαίων και υδάτινων οικοσυστημάτων τμήματος του ποταμού της Νέδας, του σπηλαίου Στόμιο, των καταρρακτών και των υπόλοιπων καρστικών γεωμορφών, των ειδών χλωρίδας και πανίδας και των ενδιαιτημάτων τους, όπως και η θεσμοθέτηση διαδικασιών και μέτρων για την εξασφάλιση της αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης στο πλαίσιο της αειφόρου διαχείρισης.
Τι θα επιτρέπεται
Σύμφωνα με τους όρους, στο σύνολο της προστατευόμενης περιοχής επιτρέπονται:
-Η επιστημονική έρευνα των φυσικών οικοσυστημάτων, των ειδών χλωρίδας και πανίδας και η συστηματική παρακολούθηση οικολογικών παραμέτρων σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και με την προϋπόθεση ότι δε δημιουργούνται προβλήματα υποβάθμισης στα οικοσυστήματα και στους πληθυσμούς των ειδών πανίδας και χλωρίδας και εξασφαλίζεται ο μέγιστος βαθμός προστασίας της φύσης και του τοπίου.
-Η εκτέλεση έργων και εργασιών που κρίνονται απολύτως αναγκαία για τη μη αλλοίωση εκείνων των χαρακτηριστικών που διασφαλίζουν τη διατήρηση των προστατευτέων αντικειμένων και εφόσον διατηρείται ανεπηρέαστη η γεωμορφολογία του φαραγγιού και η υδρομορφολογία του ποταμού. Στις παραπάνω εργασίες συμπεριλαμβάνονται η δημιουργία, η συντήρηση, ο εκσυγχρονισμός έργων υδατικών πόρων και οι εργασίες καθαρισμού της κοίτης των ποταμών, ρεμάτων ή/και χειμάρρων σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, με κύριο σκοπό την προστασία και διατήρηση της φυσικής/άγριας ελεύθερης ροής και των υδρολογικών λειτουργιών του ποταμού της Νέδας, καθώς και της «καλής κατάστασης» των υδάτων του, μετά το εγκεκριμένο Σχέδιο Λεκανών Απορροής Ποταμού και το Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας, τα οποία θα περιέχουν ιδιαίτερη αναφορά στα προστατευτέα αντικείμενα.
-Η ελεύθερη μετακίνηση επισκεπτών, καθώς και η διοργάνωση οικοτουριστικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένης και της οργανωμένης (ομαδικής) επίσκεψης, με σκοπό την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την παρατήρηση της φύσης, την αναψυχή, την αναρρίχηση, την ορειβασία, την πεζοπορία, την ποδηλασία και εν γένει την άθληση, εκτός των οχλουσών δραστηριοτήτων και όσων ειδικές μελέτες δείξουν ότι έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής.
Οι ειδικότεροι όροι για την ξενάγηση και την κίνηση των επισκεπτών, καθώς και για τη διοργάνωση οικοτουριστικών δραστηριοτήτων, ρυθμίζονται κατόπιν ειδικής μελέτης και έγκρισης από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
-Η κατασκευή, εγκατάσταση, συντήρηση και λειτουργία υποδομών για την εξυπηρέτηση των ως άνω σκοπών και δραστηριοτήτων (π.χ. παρατηρητήρια, πινακίδες και οριοσήματα, επιστημονικός εξοπλισμός και υποδομές φύλαξης και προστασίας από φυσικές καταστροφές, υποδομές ξεκούρασης επισκεπτών, ξύλινη γέφυρα, ξύλινα σκαλοπάτια, ξύλινα ή πέτρινα καθίσματα, στέγαστρα, κρήνη) από φυσικά υλικά που συνάδουν με το φυσικό περιβάλλον της περιοχής.
Μονοπάτια
-Η χάραξη, βελτίωση, σήμανση και συντήρηση μονοπατιών (πεζοπορικών διαδρομών) για την οργάνωση των επιτρεπόμενων δραστηριοτήτων.
-Η εγκατάσταση και λειτουργία αναψυκτηρίου (μη μόνιμη κατασκευή) για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Οι προδιαγραφές κατασκευής και η θέση εγκατάστασης θα καθοριστούν κατόπιν ειδικής μελέτης και κατόπιν έγκρισης της αρμόδιας αρχής. Η καθημερινή αποκομιδή των απορριμμάτων διασφαλίζεται από την οικεία Δημοτική Αρχή και τον παραχωρησιούχο.
-Η εγκατάσταση αποχωρητηρίων με τροφοδοσία από μικρές εγκαταστάσεις αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας, για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Οι προδιαγραφές κατασκευής και η θέση εγκατάστασης θα καθοριστούν έπειτα από ειδική μελέτη και κατόπιν έγκρισης της αρμόδιας αρχής.
-Η εγκατάσταση και λειτουργία υπαίθριων χώρων στάθμευσης για την κάλυψη των επισκεπτών της περιοχής, η χωρητικότητα των οποίων θα καθοριστεί έπειτα από ειδική μελέτη και κατόπιν έγκρισης της αρμόδιας αρχής.
-Η επίσκεψη και ξενάγηση επισκεπτών σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία.
-Η εκτέλεση έργων προστασίας, συντήρησης, ανάδειξης και ανασκαφών στους ιστορικούς και αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία.
-Η συντήρηση υφιστάμενων θρησκευτικών χώρων.
-Η επισκευή και αναστήλωση-αποκατάσταση ερειπωμένων κτισμάτων και η αποκατάσταση στοιχείων του αγροτικοδασικού τοπίου αντιπροσωπευτικών της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, με υλικά και τρόπο που συνάδει με αυτήν, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής.
-Τα ειδικά δασοτεχνικά έργα με σκοπό την προστασία, τη διατήρηση, την αποκατάσταση και την ανάδειξη των οικοσυστημάτων, κατόπιν εγκρίσεως σχετικής μελέτης από την αρμόδια δασική Υπηρεσία και σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Η διαχείριση των δασών και δασικών εκτάσεων εκτελείται έπειτα από σχετική διαχειριστική μελέτη, η οποία θα περιέχει ιδιαίτερη αναφορά στα προστατευτέα αντικείμενα, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, κατόπιν εγκρίσεως από την καθ’ ύλην αρμόδια υπηρεσία.
-Η υλοτομία, η συγκέντρωση και η μεταφορά τεχνικής ξυλείας, καυσόξυλων και η συλλογή βοτάνων από δημόσια και μη δάση και δασικές εκτάσεις, σύμφωνα με τα σχετικά διαχειριστικά σχέδια των δασικών υπηρεσιών και των ισχυουσών δασικών αστυνομικών διατάξεων.
-Η άσκηση της μελισσοκομίας σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
-Τα έργα συντήρησης και βελτίωσης του υφιστάμενου οδικού δικτύου συμπεριλαμβανομένων των δασικών και αγροτικών δρόμων.
-Η κατασκευή, η βελτίωση, η αποκατάσταση, συντήρηση και ο εκσυγχρονισμός των λειτουργικών υποδομών και δικτύων κοινής ωφέλειας, καθώς και των έργων που εξυπηρετούν επιτρεπόμενες δραστηριότητες, έπειτα από έγκριση των αρμοδίων υπηρεσιών.
-Η ελεύθερη βόσκηση σε εκτατική μορφή. Οι περιοχές, η βοσκοϊκανότητα κατά είδος, ο αριθμός και το είδος των ζώων, η περίοδος βόσκησης και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την άσκηση της δραστηριότητας ρυθμίζεται με Ειδική Λιβαδοπονική Μελέτη ή Σχέδιο Βόσκησης, που λαμβάνει υπόψη τη βοσκοϊκανότητα και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Για την εξυπηρέτηση της δραστηριότητας επιτρέπεται η κατασκευή και χρήση σχετικών με τη συγκεκριμένη χρήση υποδομών εξυπηρέτησης, όπως εγκαταστάσεις ζώων, ποτίστρες ζώων και μικρές ομβροδεξαμενές και με έγκριση της καθ’ ύλην αρμόδιας υπηρεσίας.
-Η πώληση τοπικών προϊόντων μόνο σε ειδικά διαμορφωμένους υπαίθριους χώρους ή και στεγασμένους χώρους.
-Η γεωργική και δενδροκομική δραστηριότητα στις νόμιμα καλλιεργούμενες εκτάσεις, η οποία ασκείται σύμφωνα με τα πρότυπα και τις απαιτήσεις της πολλαπλής συμμόρφωσης.
-Η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, οι δράσεις εκσυγχρονισμού της γεωργικής δραστηριότητας (προς την κατεύθυνση της εφαρμογής της γεωργίας μειωμένων εισροών και των βελτιωμένων καλλιεργητικών φιλοπεριβαλλοντικών πρακτικών που συμβάλλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, στη διατήρηση και ενίσχυση υφιστάμενων φυτοφρακτών και στην προστασία του τοπίου), καθώς και η εφαρμογή βιολογικής γεωργίας, η συμμετοχή σε συστήματα ολοκληρωμένης διαχείρισης, καθώς και σε γεωργοπεριβαλλοντικές δράσεις.
-Η δόμηση για κατοικία και τουριστικά καταλύματα, σε ζώνη πλάτους μεγαλύτερη των 50 μ. εκατέρωθεν της κοίτης του ποταμού και σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.
-Η αλλαγή της χρήσης νόμιμων κτισμάτων και κατασκευών, μόνον εφόσον γίνεται για επιτρεπόμενη χρήση.
-Ο έλεγχος του πληθυσμού των ανταγωνιστικών και ξενικών ειδών της άγριας πανίδας, έπειτα από εισήγηση της αρμόδιας υπηρεσίας.
-Η κατασκευή και λειτουργία μικρών εγκαταστάσεων αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας, αποκλειστικά και μόνο για την ηλεκτροδότηση των υποδομών αναψυχής και ασφάλειας των επισκεπτών.
-Η θήρα σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες ρυθμιστικές αποφάσεις.
-Η ερασιτεχνική αλιεία.
Εξαιρέσεις
Σε περίπτωση που ισχύουν αυστηρότερες διατάξεις σχετικά με την προστασία της περιοχής, αυτές υπερισχύουν των παραπάνω διατάξεων.
Εξαιρούνται, από τους όρους και τους περιορισμούς της παρούσας, τα έργα και οι επεμβάσεις που επιβάλλονται λόγω έκτακτης ανάγκης κατά τη χρονική διάρκεια εμφάνισης αυτών (σεισμών, πλημμυρών, θεομηνιών, πυρκαγιών κ.ά.).
Εξαιρούνται, από τους όρους και τους περιορισμούς της παρούσας, τα έργα Εθνικής Άμυνας.
Επιβάλλεται η εντός διετίας απομάκρυνση από την περιοχή όσων μη νόμιμων έργων και δραστηριοτήτων που αντίκεινται στις διατάξεις της απόφασης, με την υποχρέωση της αποκατάστασης του περιβάλλοντος, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και τις υποδείξεις των καθ’ ύλην αρμόδιων υπηρεσιών που βρίσκονται εντός των ορίων της περιοχής που χαρακτηρίζεται ως προστατευόμενο τοπίο και προστατευόμενος φυσικός σχηματισμός.
Εξακολουθούν να λειτουργούν έργα ή δραστηριότητες οι οποίες είναι νομίμως αδειοδοτημένες και λειτουργούν σύμφωνα με τους όρους της άδειάς τους. Επιτρέπεται ο εκσυγχρονισμός τους. Το ίδιο ισχύει και για τα νέα έργα και τις δραστηριότητες που δεν έχουν κατασκευαστεί ή λειτουργήσει, έχει όμως, ολοκληρωθεί η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης για αυτά και έχουν λάβει περιβαλλοντικούς όρους.
Της Βίκυς Βετουλάκη
