Είναι γεγονός ότι τα αιολικά πάρκα αποτελούν μαγνήτη για πολλούς επενδυτές των ΑΠΕ και ειδικά τους μεγάλους. Το τελευταίο διάστημα παρατηρούνται μεγάλες εξαγορές και ανακατατάξεις στον πίνακα των επενδυτών.
Όλα αυτά, όμως, δεν είναι τυχαία. Μεγάλο ρόλο έχουν οι απανωτές αποφάσεις για απόρριψη ενστάσεων πολιτών και φιλοπεριβαλλοντικών οργανώσεων από το Συμβούλιο της Επικρατείας για την εγκατάσταση και λειτουργία τους. Ιδιαίτερο δε είναι το ενδιαφέρον σε περιοχές προστασίας Natura και δασικές αναδασωτέες εκτάσεις.
Ας δούμε την περίπτωση στο Μαυροβούνι της Νοτιοδυτικής Μεσσηνίας.
Τι αναμένεται να προκύψει από την εγκατάσταση και, κυρίως, τη λειτουργία του αιολικού πάρκου, στην εγγύτερη περιοχή του έργου, κι αν όλα αυτά είναι αναστρέψιμα.
Ας δούμε το ανάγλυφο της περιοχής και ποια η σχέση ανάγλυφου και μεγέθους αιολικών εγκαταστάσεων. Το ανάγλυφο είναι της τάξης των 400 μέτρων από την επίπεδη βάση και ο κάθε πυλώνας ή στέλεχος της ανεμογεννήτριας είναι περί τα 200 μέτρα από το σημείο στήριξης και ασφάλειας σε σχέση με το έδαφος. Άρα, δημιουργείται η σχέση δύο προς ένα, 2/1. Πολύ αρνητική παράμετρος για τη λειτουργία της επένδυσης, αφού είναι δυσανάλογη του ύψους του μικρού όρους Μαυροβούνι, με αποτέλεσμα την οπτική ρύπανση, την εναλλασσόμενη σκίαση, το θόρυβο, αλλά κυρίως την εγγύτητα του πάρκου με τις κατοικημένες ζώνες και το ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον.
Όσο μεγαλύτερο ύψος έχουν οι ανεμογεννήτριες σε σχέση με το ανάγλυφο, τόσο πιο μακριά είναι ορατές και αισθητές οι μόνιμες επιπτώσεις τους.
Θα έπρεπε να υπάρχει περιορισμός ύψους και, κατά συνέπεια, και ισχύος, γιατί μειώνεται η ανθεκτικότητα και η φέρουσα ικανότητα του όρους Μαυροβούνι, αλλά και της περιοχής περιβαλλοντικά.
Οι περιβαλλοντικοί όροι που δίνονται στα αιολικά πάρκα, μικρά ή μεγάλα, σε μικρά ή μεγάλα όρη, σε ζώνες προστασίας Natura ή αναδασωτέες εκτάσεις, είναι παρεμφερείς, αν όχι πανομοιότυποι.
Και το ερώτημα είναι: Υπάρχουν παντού οι ίδιες συνθήκες και φυσικο – γεωγραφικές παράμετροι;
Έχει αποδειχθεί σε σχετικές μελέτες ότι τα αιολικά πάρκα λειτουργούν στην πραγματικότητα ως ανεμοθραύστες. Δηλαδή, εκμηδενίζουν την ταχύτητα του ανέμου, με αποτέλεσμα να μειώνεται η κινητική ενέργεια και στην ευρύτερη ζώνη πίσω από αυτά να αποσβένεται η ροή του. Είναι σαν να σταματάς ένα ποτάμι με νερό και να μειώνεις την ταχύτητά του. Τα ρευστά ακολουθούν τους ίδιους κανόνες. Άρα, αναμένονται επιπτώσεις σημαντικότατες στο μικροκλίμα της περιοχής.
Το φαινόμενο της Ανδαλουσίας, που έχει χρόνια να βρέξει, μερικές φορές είναι μια κλασική περίπτωση που σχετίζεται με την έντονη παρουσία αιολικών εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας.
Ως γνωστόν, οι άνεμοι και ειδικά οι θυελλώδεις, μεταφέρουν τεράστιες ποσότητες από υγρές μάζες, ειδικότερα όταν έρχονται από ζεστές θάλασσες.
Επίσης, δημιουργούν αυξομειώσεις στη θερμοκρασία του εδάφους και αλλάζουν την πίεση της ατμόσφαιρας. Δηλαδή, το βαρομετρικό από χαμηλό σε υψηλό και αντίστροφα.
Άλλη ιδιαίτερα σημαντική αλλαγή είναι η δημιουργία τροποποιημένου υδατικού συστήματος, αφού υπάρχει αλλαγή στη χλωρίδα και αλλαγή της δίαιτας των επιφανειακών υδάτων μετά την τελευταία πυρκαγιά, αλλά και ιδιαίτερα μετά την εγκατάσταση αυτών.
Ειδικά σε περιοχές που είναι σε κακή ποσοτική και ποιοτική κατάσταση ή σε καθεστώς προστασίας.
Γνωρίζουμε ότι η περιοχή Βασιλιτσίου, Χρυσοκελλαριάς και Κορώνης στα ανατολικά πλήττεται έντονα από την ανομβρία και τη λειψυδρία. Οι νέες γεωτρήσεις βγάζουν ” θάλασσα”, δηλαδή υφάλμυρα ύδατα κ.λπ.
Τα υδατορέματα λειτουργούν μόνο με πλημμυρικές παροχές, που είναι πολύ επικίνδυνες, επειδή υπάρχουν πολλές καμένες και αποψιλωμένες αγροτοδασικές εκτάσεις και μεγάλη διάβρωση και αποσάθρωση των εδαφών πέριξ και στην ευρύτερη ζώνη επιρροής των αιολικών πάρκων, που μπορεί να φθάσει και τα 5 με 10 χλμ., σε περίπτωση που η αναλογία όρος προς ανεμογεννήτριες είναι μικρότερη του 5/1. Δηλαδή, όσο μικραίνει η διαφορά, τόσο πιο επικίνδυνα περιβαλλοντικά γίνονται.
Άρα, χωρίς να πρέπει να αναφερθούμε σε πολλές άλλες σοβαρές επιπτώσεις που σχετίζονται με τη ζώνη προστασίας Natura 2000, για να αναπτύξουμε περισσότερα επιχειρήματα, δημιουργούνται πολλά ερωτήματα, γιατί τα μεγάλα αιολικά πάρκα μπορούν να λειτουργούν με τις ίδιες επιπτώσεις με τα μικρά και, μάλιστα, σε θέσεις που δεν ικανοποιούν αποδεδειγμένα περιβαλλοντικά κριτήρια ή δεν έχουν γίνει μετρήσεις που να βεβαιώνουν και να αποδεικνύουν την αθωότητά τους.
Περιττό να υπογραμμίσουμε ότι η ΔΕΗ στη λειτουργία των μονάδων της έπρεπε να καταθέτει συνεχείς μετρήσεις για τα νερά και την ποιότητα της ατμόσφαιρας όπου λειτουργούσαν λιγνιτικές μονάδες ή υδροηλεκτρικά έργα παραγωγής ενέργειας, με μετρήσεις στην οικολογική παροχή του υδατορέματος, ανάλογα με τις ετήσιες υδρομετεωρολογικές παραμέτρους.
Σε όλες τις περιπτώσεις που εξετάστηκαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας αναφέρονται σε μη εγκατεστημένα πάρκα και όχι στη λειτουργία και εγκατάσταση νέων, όπου αποδεικνύεται στην πράξη η συνέπεια τήρησης των όρων της ΜΠΕ και συγκεκριμένα της ΑΕΠΟ. Γεγονός που τις περισσότερες φορές παραβιάζεται κατάφωρα.
Γιατί αν όλα αυτά λειτουργούσαν με αναστρέψιμα προβλήματα και επιπτώσεις στο περιβάλλον, δε θα υπήρχαν περιβαλλοντικοί όροι και μελέτες. Άρα, η περιβαλλοντική ζημιά υπάρχει. Το θέμα είναι πού και πόσο, καθώς και με ποιες μετρήσεις και στοιχεία αποδεικνύεται. Επιστημονικά άρθρα, μελέτες και τεκμηρίωση υπάρχουν.
Συνεπώς, η περίπτωση του αιολικού του Μαυροβουνίου του Δήμου Πύλου-Νέστορος είναι κραυγαλέα και μπορούν να προσβληθούν οι όροι της ΑΕΠΟ, γιατί η εγγύτερη περιοχή είναι σε καθεστώς προστασίας και πολύ ιδιαίτερη περιβαλλοντικά.
Μια προσπάθεια ανάδειξης των ιδιαίτερων περιβαλλοντικών συνθηκών και αξίας της μπορεί να γίνει καλύτερα κατανοητή από την εκπόνηση της ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης και των νέων χωροταξικών σχεδίων.
Θα μπορούσε, δε, η περίπτωση του Μαυροβουνίου Μεσσηνίας, να χαρακτηρισθεί ως μοναδική στην Ελλάδα και την Ευρώπη ίσως, αν κρίνουμε από τα σχετικά μεγέθη εφαρμογής που άλλαξαν με τροποποίηση προς το δυσμενέστερο σενάριο. Δηλαδή, μεγαλύτερες ανεμογεννήτριες σε μικρότερο και περιβαλλοντικά ευάλωτο χώρο, όπως είναι οι αναδασωτέες εκτάσεις, η ζώνη Natura και το τροποποιημένο υδατικό σύστημα.
Σε κάθε περίπτωση, τα αιολικά δεν έχουν το ίδιο μέγεθος επιπτώσεων σε σχέση με άλλες ΑΠΕ. Πρόκειται για μηδαμινά έως αρνητικά οφέλη από την εγκατάσταση και λειτουργία τους, σε θέσεις όπως οι πανέμορφες μοναδικές νοτιοδυτικές ακτές της Μεσσηνίας. Λειτουργούν, επίσης, ως τροχοπέδη με ανασταλτικό χαρακτήρα για την περαιτέρω ανάπτυξη του ποιοτικού τουρισμού, εκτοπίζοντας τα θέλγητρα του τόπου μας και μειώνοντας τους οικονομικούς πόρους των κατοίκων.
Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι δεν τοποθετούνται εκεί που υπάρχουν δάση, αλλά εκεί που καίγονται. Δηλαδή όπου υπάρχουν δημόσιες δασικές ή ακόμα και αναδασωτέες εκτάσεις και γενικά όχι σε ιδιωτικές εκτάσεις που έχουν καλλιέργειες ή είναι χέρσες.
Συνεπώς, τα ενεργειακά οφέλη από το αποτύπωμα του άνθρακα λόγω ρύπων εκμηδενίζονται από την απουσία των δέντρων που κάηκαν ή αποψιλώθηκαν.
Ας θυμόμαστε ότι στη φύση δεν υπάρχουν ανταμοιβές παρά μόνο συνέπειες.
Του Μιχάλη Αντωνόπουλου,
Γεωλόγου – γεωτεχνικού Περιβάλλοντος Μ.Sc.
