Σοκαριστικά στοιχεία από το Τμήμα Δίωξης Ναρκωτικών Καλαμάτας
Όλο και πιο ανησυχητικά κάθε χρόνο είναι τα στοιχεία για χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών από ανηλίκους και ενεργή εμπλοκή νεαρών στη διακίνηση ναρκωτικών στη Μεσσηνία.
Σχεδόν καθημερινά οι επίσημες ανακοινώσεις της Αστυνομίας αναφέρονται σε συλλήψεις ανηλίκων και νεαρών με ναρκωτικές ουσίες. Και μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις οι ποσότητες που βρίσκονται στην κατοχή τους να είναι πολύ μικρές, αυτό όμως δεν αναιρεί την ουσία, που είναι η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών από τόσο μικρή ηλικία και η ενεργή συμμετοχή στη διακίνησή τους.
Τα στοιχεία που προκύπτουν από τη συνομιλία μας με το διοικητή του Τμήματος Δίωξης Ναρκωτικών Καλαμάτας, αστυνόμο α΄ Τάσο Δεληγιάννη, είναι σοκαριστικά… Ένας στους πέντε ανηλίκους πλέον έχει δοκιμάσει κάποια ναρκωτική ουσία, ενώ η πρώτη επαφή μαζί τους ξεκινά από 12-13 ετών! Δραματικά έχει μειωθεί και η ηλικία των ατόμων που εμπλέκονται στη διακίνηση, κυμαινόμενη μεταξύ 20 και 25 ετών το πολύ! Τον πρωταγωνιστικό ρόλο, δε, στη χρήση και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών έχουν τα αγόρια.
Από τα 12…
Ξεκινώντας από τα πραγματικά στοιχεία που αποδεικνύουν τη σοβαρότητα της κατάστασης, η αύξηση των συλλήψεων ανηλίκων τα τελευταία τρία χρόνια δεν αφήνει περιθώρια αδιαφορίας από τις ίδιες τις οικογένειες, αλλά και την Πολιτεία.
Το 2023 συνελήφθησαν στη Μεσσηνία από το Τμήμα Δίωξης Ναρκωτικών οκτώ ανήλικοι (επτά Έλληνες και ένας αλλοδαπός) για κατοχή ναρκωτικών ουσιών, ενώ συνελήφθη κι ένας γονιός για παραμέληση εποπτείας ανηλίκου.
Το 2024, ο αριθμός αυτός τριπλασιάσθηκε και εκτινάχθηκε στους 25 ανηλίκους (23 Έλληνες και δύο αλλοδαποί), με σύλληψη πέντε γονιών για παραμέληση εποπτείας ανηλίκου.
Το 2025, μέχρι τις προηγούμενες μέρες, έχουν ήδη συλληφθεί 15 ανήλικοι Έλληνες και οκτώ γονείς για παραμέληση εποπτείας ανηλίκου, ενώ είναι πολύ πιθανό να ξεπεράσουμε και τους περσινούς αριθμούς.
Όπως σημείωσε ο κ. Δεληγιάννης, οι βασικές ηλικίες σύλληψης ανηλίκων για κατοχή ναρκωτικών είναι από 16 έως 18 ετών, ωστόσο όλα τα στοιχεία που συγκεντρώνονται και από το Συντονιστικό Όργανο Δίωξης Ναρκωτικών δείχνουν ότι ανήλικοι έχουν την πρώτη τους επαφή με τα ναρκωτικά από την ηλικία των 12 με 13 ετών.
«Ταυτόχρονα, όσο φτάνουμε κοντά στην ενηλικίωση, τα ποσοστά αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Τα ποσοστά εμπλοκής με τα ναρκωτικά είναι 3%- 5%% στην ηλικία των 12 ετών και φτάνουν στο 20% μετά την ηλικία των 17. Δηλαδή, ένας στους πέντε ανηλίκους έχει κάνει χρήση ναρκωτικών. Με τα αγόρια να είναι περισσότερα σε σχέση με τα κορίτσια», εξήγησε ο διοικητής της Δίωξης Ναρκωτικών Καλαμάτας.
Κάνναβη και κοκαΐνη
Η πρόδρομη ουσία με την οποία ανήλικοι έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με τα ναρκωτικά είναι η κάνναβη και στη συνέχεια, τώρα πια, περνούν στα συνθετικά ναρκωτικά (συνθετική κάνναβη) και την κοκαΐνη.
Παρατηρείται δε, ότι ανήλικοι προχωρούν και σε μικροδιακίνηση ναρκωτικών, προκειμένου να μπορούν εξασφαλίσουν τη δική τους δόση ή διαθέτουν σε συνομηλίκους τους για να έχουν χρήματα να αγοράσουν.
Η ηλικία των συλληφθέντων κάθε χρόνο μειώνεται, ενώ ένας άλλος χαρακτηριστικός δείκτης είναι τα άτομα που συμμετέχουν στη διακίνηση. Οι τελευταίες συλλήψεις συμμετασχόντων στη διακίνηση δείχνουν ότι είναι από 18 έως 24 ετών, κάτι που σημαίνει, όπως εξήγησε ο κ. Δεληγιάννης, ότι ο νεαρός έχει ήδη από τα 20 αναπτύξει ένα δίκτυο διακίνησης και, άρα, η εμπλοκή του με τα ναρκωτικά είναι από πολύ μικρή ηλικία και για αρκετό διάστημα.
Αντίθετα, λοιπόν, με ό,τι συναντούσαμε παλιά οι αστυνομικοί συντάκτες στην καθημερινότητα, οπότε η σύλληψη ατόμων για ναρκωτικά και διακίνηση αφορούσε άτομα κυρίως άνω των 40 ετών, τώρα η δραστηριότητα έχει μετακινηθεί σε πολύ μικρότερες ηλικίες.
Επίσης, αρκετοί ανήλικοι, αν κι έχουν συλληφθεί, δε συνετίζονται και κάποια στιγμή βρίσκονται και πάλι στα χέρια των Αρχών για κατοχή ναρκωτικών ή διακίνηση.
Άλλο ένα χαρακτηριστικό στοιχείο είναι πως σε ανηλίκους και νεαρούς που συλλαμβάνουν οι αστυνομικοί της Δίωξης Ναρκωτικών βρίσκουν και κάποιο μαχαίρι ή σουγιά. «Επίσης, παρατηρούμε ότι φέρουν πάνω τους σχετικά μεγάλες ποσότητες από αυτές που αγοράζουν, διότι προφανώς δε θέλουν να τις αφήσουν στο σπίτι, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχει πρόσβαση στα πράγματά τους από τους γονείς τους ή από τους ανθρώπους που έχουν την εποπτεία τους».
Άγνοια των γονιών
Σε ό,τι αφορά τους γονείς, οι περισσότεροι έχουν άγνοια, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που έχουν αναγνωρίσει το πρόβλημα. «Τα ναρκωτικά είναι πολυσύνθετο και πολυπαραγοντικό φαινόμενο. Γονείς προσπαθούν με πολλούς τρόπους να βοηθήσουν τα παιδιά τους, όμως αν το παιδί έχει τραβήξει καιρό το δρόμο αυτό, είναι δύσκολο. Δεν εξαρτάται μόνο από έναν παράγοντα, χρειάζονται διαφορετικοί τρόποι, οι οποίοι όμως πρέπει να συγκλίνουν στο αποτέλεσμα. Χρειάζεται μία συνεργασία όλων των φορέων και ταυτόχρονα να επιδράσουν θετικά όλοι οι παράγοντες που το επηρεάζουν», τόνισε ο κ. Δεληγιάννης.
Σημαντικός ακόμα παράγοντας είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει η σχέση παιδιού με γονείς και παιδιών με σχολείο. «Αυτό που έχει σημασία είναι ότι πρέπει να σταματήσει η ανοχή στην προβολή των ναρκωτικών ως “κουλ” είδος. Να υπάρχει ένας έλεγχος της “ρομαντικοποίησης” των ναρκωτικών μέσα από ταινίες μουσική ή social media. Πάρα πολύ σημαντικό είναι να γίνουν προσπάθειες να ελεγχθεί το dark web (σκοτεινό διαδικτύο), στο οποίο μπορεί ένα παιδί να βρει ναρκωτικά με πολύ εύκολους τρόπους και να πληρώσει με τρόπους που δεν μπορούν να ελεγχθούν, όπως ανέπαφες συναλλαγές ή ακόμα και bitcoins», παρατήρησε.
Αιτίες
Ποιες είναι, όμως, οι κύριες αιτίες χρήσης ναρκωτικών από ανηλίκους:
-Οικογενειακοί παράγοντες:
•Παραμέληση ή έλλειψη επικοινωνίας με τους γονείς
•Γονεϊκό πρότυπο χρήσης ουσιών (π.χ. οι γονείς πίνουν ή κάνουν χρήση ναρκωτικών)
•Οικογενειακές συγκρούσεις, διαζύγια, ενδοοικογενειακή βία
•Απουσία εποπτείας και ορίων
– Συναισθηματικοί και ψυχολογικοί παράγοντες:
•Κατάθλιψη, άγχος ή χαμηλή αυτοεκτίμηση
•Αίσθηση κενού ή μοναξιάς
•Προσπάθεια φυγής από ψυχικό ή σωματικό πόνο
•Αντιδραστικότητα ή ανάγκη για επιβεβαίωση
– Κοινωνική πίεση και παρέες:
•Πίεση από φίλους ή συνομηλίκους («δοκίμασε για να ανήκεις στην παρέα»)
•Ανάγκη για αποδοχή ή εντυπωσιασμό
•Ασπασμός αντικοινωνικών προτύπων (π.χ. πρότυπα σε μουσική, social media)
-Σχολικοί παράγοντες:
•Σχολική αποτυχία ή σχολική αποξένωση
•Bullying ή περιθωριοποίηση
•Έλλειψη ψυχολογικής υποστήριξης στο σχολείο
-Κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες:
•Φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός
•Έλλειψη ευκαιριών και διεξόδων (αθλητισμός, πολιτισμός)
•Κατοικία σε περιοχές με εύκολη πρόσβαση σε ναρκωτικά
– Επιρροή των Μέσων & του Διαδικτύου:
•Προβολή ναρκωτικών ως «κουλ» ή «λύση στα προβλήματα»
•Ρομαντικοποίηση της χρήσης σε ταινίες, μουσική, social media
•Κυβερνοχώρος και darknet, όπου τα ναρκωτικά γίνονται εύκολα προσβάσιμα
Η πρόληψη απαιτεί:
•Στενή σχέση και επικοινωνία με τους γονείς
•Εκπαίδευση και ενημέρωση στα σχολεία
•Πρόσβαση σε ψυχολογική υποστήριξη
•Δραστηριότητες που δίνουν νόημα (αθλητισμός, τέχνες, εθελοντισμός)
•Έγκαιρη παρέμβαση όταν εντοπιστεί πρόβλημα
Τέλος, σύμφωνα με τις εγκληματολογικές προσεγγίσεις του ζητήματος έχουμε:
•Τη Θεωρία της Κοινωνικής Αποκλίνουσας Συμπεριφοράς (Labeling Theory): Η ετικετοποίηση (π.χ. “χρήστης”, “παραβάτης”) μπορεί να ενισχύσει την ταύτιση του ανηλίκου με τον αποκλίνουσα ρόλο.
•Τη Θεωρία της Ανατροπής (Strain Theory) – Robert Merton: Η πίεση που νιώθουν οι ανήλικοι να πετύχουν κοινωνικά αποδεκτούς στόχους χωρίς τα νόμιμα μέσα, μπορεί να τους οδηγήσει στη χρήση/διακίνηση ναρκωτικών.
•Και τη Θεωρία Υποπολιτισμού (Subculture Theory): Ορισμένοι ανήλικοι εντάσσονται σε υποκουλτούρες που αποδέχονται ή προωθούν τη χρήση ναρκωτικών ως μέσο κοινωνικής ένταξης ή επιβεβαίωσης.
Της Βίκυς Βετουλάκη
