Παρότι από τα πρώτα της βήματα χαρακτηρίστηκε ως η «νέα ιέρεια του έντεχνου τραγουδιού», στην καλλιτεχνική της πορεία έως σήμερα αποφεύγει τα ερμηνευτικά στεγανά, εξερευνώντας διαφορετικά ερμηνευτικά μονοπάτια.
Ο λόγος για την Ελεωνόρα Ζουγανέλη, η οποία – το πλέον μακρινό – 2004, μέσω του διαγωνισμού «Δεύτερη Ακρόαση» της Μικρής Άρκτου, ξεχώρισε μαζί με 26 άλλα νέα παιδιά και ετοιμαζόταν με ορμή να ανέβει για πρώτη φορά στη σκηνή, μαζί τραγουδιστές και δημιουργούς που μετέπειτα θα συγκαταλέγονταν στους σημαντικότερους της γενιάς της.
Στα 21 χρόνια που μεσολάβησαν από εκείνη την εμφάνιση, η Ελεωνόρα Ζουγανέλη έχει καταφέρει να αγαπηθεί όσο λίγοι καλλιτέχνες, με δεκάδες sold-out συναυλίες και αντίστοιχα επιτυχημένους δίσκους στο ενεργητικό της. Από τις πιο σημαντικές «αποσκευές» της, η αγάπη του κοινού κάθε ηλικίας, που συρρέει στις ζωντανές εμφανίσεις, τραγουδώντας ακόμη τους στίχους των πρώτων της τραγουδιών όπως ήταν το «Έλα».
Σήμερα, δηλώνοντας αλλαγμένη σε πολλά επίπεδα, εμφανίζεται έπειτα από χρόνια μόνη της στη σκηνή με τον νέο κύκλο συναυλιών «ΑλλάΖΩ». Το πρόγραμμα περιλαμβάνει νέα τραγούδια με ποπ-ηλεκτρονικές αποχρώσεις, αλλά και αναδρομές σε παλαιότερα κομμάτια που έχουν αφήσει το στίγμα τους στη μουσική της διαδρομή.
Με αυτή την αφορμή, η Ελεωνόρα Ζουγανέλη επιστρέφει αύριο βράδυ στην Καλαμάτα, σε μια συναυλία που φιλοδοξεί να γεφυρώσει το χθες με το σήμερα.
Μέχρι τότε η ίδια αφήνει για λίγο το μικρόφωνο και μας συστήνεται ξανά.
-Πόσο λυτρωτικό είναι για εσένα να αλλάζεις; Μετά το «Μετακόμιση τώρα», ο τίτλος «ΑλλάΖΩ» αποτελεί μια δήλωση ζωής για την ανάγκη σου για συνεχή διαφοροποίηση;
Η αλήθεια είναι πως γενικώς είμαι ένας άνθρωπος που αναζητώ τις αλλαγές. Δε μου αρέσει πάρα πολύ η στασιμότητα και αυτό που λέμε «το βόλεμα». Δε λέω ότι δεν έχει πειρασμό, γιατί πολλές φορές σου φέρνει μια γαλήνη, μια ηρεμία και μια ασφάλεια το να είναι όλα τοποθετημένα και τακτοποιημένα κάπως. Απλώς είναι ένα κομμάτι του χαρακτήρα μου. Όσο κι αν έχω ωριμάσει, όσο κι αν έχω μεγαλώσει κι έχω γίνει πιο συνειδητή, αυτό υπάρχει, είναι πολύ ζωντανό. Οπότε το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να προ(σ)καλώ τον εαυτό μου να το κάνει και να το αποδεχτώ. Αυτό είναι ένα κομμάτι μου που έχω αποδεχτεί: μόλις τα βρω όλα πολύ τακτοποιημένα, κάτι θα σκαρφιστώ να τα μετακινήσω ξανά! Είναι κάτι που μου δίνει ζωή και πολύ μεγάλη χαρά. Ούτως ή άλλως, αυτό είναι ένα κομμάτι της ζωής για μένα. Γι’ αυτό υπάρχει και ο συγκεκριμένος τίτλος φέτος, «ΑλλάΖΩ». Δηλαδή, η ζωή η ίδια είναι πολύ ανατρεπτική και μας φέρνει πράγματα. Άλλες φορές μπορούμε να τα διαχειριστούμε. Άλλες φορές είναι τόσο δυνατά και ακραία, που μπορεί να δυσκολευόμαστε να τα αντιμετωπίσουμε. Όμως, είναι κι ένα μότο της ζωής μου, ώστε να προκαλώ κι εγώ την αλλαγή πριν να περιμένω την ανατροπή.
-Άρα ο φετινός τίτλος έρχεται να σε συστήσει εκ νέου, κατά μια έννοια, στο κοινό;
Δε θα το έλεγα αυτό. Θα σου πω πώς προέκυψε ο τίτλος: συνειδητοποίησα ότι έχω κάνει έναν κύκλο μετά τον κορωνοϊό που δεν έχω παίξει ξανά σε live μόνη μου. Δηλαδή, έκανα τη συνεργασία μου με την Ελευθερία Αρβανιτάκη το προηγούμενο διάστημα. Μετά ήρθε το θέατρο, στο οποίο δεν τραγούδησα, οπότε είναι κάποια χρόνια που έχω να εμφανιστώ επί σκηνής μόνη μου. Αυτό, σε συνδυασμό με το ότι μου είχε λείψει λίγο ο ποπ ήχος με τον οποίο πρωτοξεκίνησα, αλλά και γιατί θεωρώ ότι τα τραγούδια έρχονται και με «βρίσκουν» με κάποιον τρόπο.
Τα τελευταία χρόνια δε, τα τραγούδια που είχα πάρει στα χέρια μου δεν ήταν κοντά στον ποπ ήχο που ήθελα. Και ξαφνικά ο Gautier μου έστειλε ένα demo, που αγγίζει αυτή την ποπ ηλεκτρονική μουσική, η οποία με ταρακούνησε.
Επαναπροσδιόρισα κάποια πράγματα και άφησα πίσω μου κάποια εμπόδια και δικλείδες ασφαλείας που είχα αποκτήσει μέσα σε αυτά τα χρόνια, και επιστρέφω με το «ΑλλάΖΩ». Μου αρέσει, άλλωστε, να έχω και μια εξομολογητική διάθεση με το κοινό. Μου συμβαίνει να νιώθω πολύ ασφαλής μπροστά στον κόσμο, έτσι θέλω να είμαι ειλικρινής και να ξέρουν οι άνθρωποι που έρχονται να με ακούσουν σε τι φάση της ζωής μου με πετυχαίνουν.
Ο τίτλος «ΑλλάΖΩ» εμπεριέχει διάφορα πράγματα, και κυρίως το ότι έχω μπει σε μια φάση, ώστε η ζωή για μένα όσο μεγαλώνω να αποκτά άλλο νόημα και βαρύτητα ως ένα πολύτιμο δώρο που θα ήθελα να μπορώ να γεύομαι όσο περισσότερο γίνεται.
-Σε αυτό το πλαίσιο των διαρκών αλλαγών που αναφέρεσαι, ωστόσο, υπάρχουν μερικές συνεργασίες που διατηρείς μέσα στα χρόνια όπως είναι αυτή με τη Σάννυ Μπαλτζή, η οποία υπογράφει και στίχους τελευταίων σου κομματιών. Ποιες είναι οι συνθήκες που αναζητάς σε μια συνεργασία;
Κατ’ αρχάς, θέλω να πω ότι τη διαδικασία της αλλαγής την περιορίζω σε εμένα. Έχω κάποιους συνεργάτες με τους οποίους ευτυχώς όλα έχουν κυλήσει καλά για πάρα πολλά χρόνια. Έχουμε περάσει πολύ καλά κι έχουμε μοιραστεί μεγάλες στιγμές μεταξύ μας. Μία από αυτές είναι η Σάννυ Μπαλτζή. Δεύτερη είναι η Ελένη Φωτάκη, που έχουμε συνεργαστεί με αφορμή τον Μίνω Μάτσα και που συμμετέχει και σε αυτή τη δουλειά. Είναι πάρα πολλοί συνθέτες που έχουμε μια σταθερή επικοινωνία, όπως συμβαίνει και με τον Γεράσιμο Ευαγγελάτο. Υπήρξε στο «Μετακόμιση τώρα», εμφανίστηκε στο νέο μου δίσκο και είμαι πολύ χαρούμενη. Άτομα πηγαινοέρχονται, όπως και ο Ευριπίδης Ζεμενίδης, που κάνει τις ενορχηστρώσεις τώρα. Ήταν συνεργάτης μου επί δέκα χρόνια, πριν από δέκα χρόνια, που είναι επίσης αλλαγμένος. Οπότε είναι πάρα πολύ ωραίο να παίρνεις απόσταση από κάποιους ανθρώπους, να τους συναντάς ξανά βλέποντας ότι υπάρχει αγάπη, εκτίμηση, το ίδιο πάθος, χαρά και οικειότητα μέσα από τις αλλαγές που έχουν γίνει. Είναι ωραίο να έχεις ανθρώπους να σε παρακολουθούν, είναι ωραίο να παρακολουθείς κι εσύ τη διαδρομή των ανθρώπων. Είναι χρήσιμο και ευεργετικό. Οπότε, ναι, υπάρχουν κάποιοι συνεργάτες που μπαίνουν, φεύγουν, έρχονται ξανά, συναντιόμαστε ξανά. Αυτό με κάνει να διαπιστώνω ότι κάτι συμβαίνει καλά. Γιατί με πολύ λίγους ανθρώπους, μέσα σε αυτή τη διαδρομή των είκοσι χρόνων, μπορώ να πω ότι έχω χαθεί και ότι δεν έχω την ανάγκη να συναντηθώ ξανά.
-Κοιτώντας πίσω στο 2004 και την Ελεωνόρα μετά την επιλογή της από τη Μικρή Άρκτο μέχρι και σήμερα, ποια χαρακτηριστικά, θα έλεγες, έχουν μείνει αναλλοίωτα στο χρόνο και σε ποια έχεις αλλάξει;
Οι διαφορές είναι αμέτρητες, γι’ αυτό θα χρειαστούν είκοσι πέντε ώρες να μιλάμε και να τις πω όλες (γέλια)! Δεν υπάρχει τίποτα ίδιο! Εννοώ ότι υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα στα οποία έχω κρατήσει το βασικό αξιακό μου κόσμο. Δηλαδή, οι έννοιες άνθρωπος, αγάπη, συντροφικότητα, φιλία, αλήθεια, ελευθερία, παραμένουν αναλλοίωτες και είναι ανάγκες δικές μου. Όμως, έχουν σαφώς διαμορφωθεί βάσει των εμπειριών μου, βάσει της εξέλιξής μου, και είναι σχεδόν ως ανάμνηση αυτή η κοπέλα που ξεκίνησε τότε, η οποία υπάρχει σαφώς μέσα μου, υπάρχει το πάθος, το οποίο είναι ένα από τα πιο ισχυρά πράγματα που έχουν μείνει αμετάβλητα από τότε. Η ώρα που ανεβαίνω πάνω στη σκηνή και τα δευτερόλεπτα που ακούω μια εισαγωγή για να πω την πρώτη λέξη δεν έχουν μεταλλαχθεί καθόλου – η καρδιά μου χτυπά αδιανόητα δυνατά, και η χαρά και η ανάγκη μου είναι αμετακίνητη και αναλλοίωτη. Από εκεί και πέρα, όλα τα άλλα έχουν εξελιχθεί, έχουν μεταλλαχθεί, έχουν πάρει άλλες υφές και χρώματα, αλλά με βασικές σταθερές.
-Είναι το ταλέντο αυτό που χρειάζεται για μια επιτυχημένη καριέρα μέσα στα χρόνια ή οφείλει να συνδυάζεται και με άλλα χαρακτηριστικά του καλλιτέχνη;
Το ταλέντο είναι βοηθητικό, ειδικά τα πρώτα χρόνια, που σου δίνει μιαν ορμή και μια δύναμη, και ίσως ένα κομμάτι του ταλέντου να είναι κι αυτό το αυθόρμητο που σε κάνει να θέλεις να επικοινωνήσεις και να εκτεθείς με τον κόσμο. Αυτό, ναι, είναι πολύ βοηθητικό και πολύ ενισχυτικό. Από εκεί και πέρα, το να διανύσεις μια διαδρομή, σε μια εποχή που ο χρόνος «τρέχει» πολύ πιο γρήγορα, χρειάζεται μεγάλη στρατηγική ικανότητα, για να μπορέσεις να ανοιχτείς και να κατανοήσεις. Δεν ξέρω εάν είμαι πολύ ικανή σε αυτό. Σίγουρα έχω ανθρώπους που με έχουν βοηθήσει, έχω ανθρώπους που με έχουν στηρίξει, έχω κι εγώ ένα προσωπικό ένστικτο που ενδεχομένως με βοηθάει πολλές φορές. Και σίγουρα σε μια διαδρομή η οποία δε διαρκεί πέντε χρόνια, ας πούμε, χρειάζεται να αποδεχτείς ότι θα κάνεις λάθη. Χρειάζεται να μπορείς να διακρίνεις πότε κάνεις κάτι το οποίο σε ευνοεί και πότε κάτι που σε σταματάει. Όμως, αυτό είναι ένα πολύ ωραίο δώρο το οποίο έρχεται μετά. Δηλαδή, όλα ξεκινούν με μιαν άλλη φόρα, θεωρώντας ότι το τραγούδι θα σου φέρει μόνο συγκεκριμένα πράγματα και ότι μια ζωή θα τραγουδάς με το κοινό να σε αποθεώνει από κάτω, ενώ μετά διαπιστώνεις ότι υπάρχει ένα τεράστιο εύρος εργασίας, δουλειάς και ενασχόλησης. Αυτό εμένα με έχει κάνει να γοητεύομαι καθημερινά από το τραγούδι και να νιώθω ευγνωμοσύνη που είναι το επάγγελμά μου. Είναι ένα επάγγελμα το οποίο δεν έχει σαφή όρια στο τι χρειάζεται να κάνεις για να κατακτήσεις κάτι.
-Πώς διαχειρίζεσαι την κριτική; Είναι μια διαδικασία η οποία σε εξελίσσει (και) καλλιτεχνικά όταν είναι καλοπροαίρετη;
Δε θα σου πω ότι έχω δεχτεί κριτική η οποία να με έχει σταματήσει ή φοβίσει ή να ένιωθα ότι γίνεται με τρομερό τρόπο ή κακία. Να εμπεριέχει, δηλαδή, την κριτική πέρα από τα όρια του «μου αρέσει» ή «δε μου αρέσει κάτι», αλλά να υποφώσκει κάτι άλλο πίσω από αυτό. Αυτό είναι ένα καινούργιο φαινόμενο, που νομίζω συμβαίνει τα τελευταία χρόνια λόγω των social media, όπου ο κάθε άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να εκφράσει το λόγο του, κι ενδεχομένως κάποιοι από αυτούς να φανερωθούν –προφανώς οι άνθρωποι έχουν πολύ ανάγκη να «φαίνονται».
Η κριτική πολλές φορές είναι πολύ βοηθητική. Θέλω να πω ότι όταν είσαι μέσα σε ένα περιβάλλον, η ματιά που έρχεται απέξω, και όταν έχει μια θετική πρόθεση, είναι πολύ βοηθητική: μπορεί να σε κάνει να δεις πράγματα τα οποία ενδεχομένως λόγω της φόρας δε σε αφήνουν να τα δεις. Όσο για την άλλη μορφή κριτικής, που εμπεριέχει μια σκληρότητα και μια κακεντρέχεια, είναι πόσο θα το αφήσει ο καθένας από εμάς να τον επηρεάσει. Εγώ είμαι ένας άνθρωπος που παλεύω να μην επηρεάζομαι από το κακό –δεν έχω αγγίξει την τελειότητα για να μπορώ να το κάνω! Σαφώς επηρεάζομαι, σαφώς περνάω φάσεις που ντρέπομαι, σαφώς κάποιες από αυτές τις κριτικές με έχουν βάλει σε έναν προβληματισμό. Η κριτική, όμως, θέλει λίγο χρόνο, ώστε να μην κουβαριαστείς με αυτή την ώρα που σου έρχεται. Θέλει να πάρεις λίγη απόσταση από αυτό που συμβαίνει και το συναίσθημα που σου προκαλεί και να δεις τι κρατάς και τι αφήνεις πίσω…
-Στην πολύχρονη διαδρομή σου έχεις τραγουδήσει από έντεχνο μέχρι αρχοντορεμπέτικο και ποπ ήχο, καταφέρνοντας κάθε φορά να αφήνεις το προσωπικό σου στίγμα. Ποια ήταν η αφορμή για να πειραματιστείς ανάμεσα στα διαφορετικά μουσικά είδη;
Ο εαυτός μου. Δηλαδή, τα πρώτα χρόνια που ξεκίνησα δέχθηκα μια κριτική του τύπου: «Τι θέλει να μας πει πια;», «Έχει/δεν έχει ταυτότητα τελικά;». Αυτές ήταν κάποιες σκέψεις που κι εμένα με προβλημάτισαν στην πορεία. Από τις επιλογές των τραγουδιών και πριν αποκτήσω τη δική μου δισκογραφία, διαπίστωσα ότι η ψυχή μου χτυπάει και βρίσκει ανταπόκριση σε διαφορετικά είδη. Όσο αυτό συμβαίνει, θα προσπαθήσω να το κάνω. Μέσα σε αυτή τη διαδρομή θεωρώ ότι έγινε και σε μένα σαφές ότι είναι ένα κομμάτι της δικής μου ψυχής και της δικής μου έκφρασης. Και προσπαθώ να το κάνω με τιμιότητα, αλήθεια, να τα περνάω από το δικό μου προσωπικό φίλτρο και τη δική μου αισθητική, χωρίς να σημαίνει ότι είναι καλή ή κακή, αλλά σίγουρα είμαι εγώ.
Έτσι, στις ενορχηστρώσεις προσπαθώ να επεμβαίνω και να κάνω έναν κόσμο που να νιώθω οικειότητα, ασχέτως εάν τα είδη εναλλάσσονται. Επίσης, επειδή το όνειρο της ζωής μου ήταν να είμαι τραγουδίστρια σκέτη (γέλια), εννοώ μου αρέσει να είμαι σαν ένα «όργανο» που χρησιμοποιεί ο συνθέτης για να εκφράσει το δικό του κόσμο, δεν είχα ποτέ την ανάγκη να είμαι δημιουργός, επιλέγω διαφορετικούς ήχους κάθε φορά. Παράλληλα, το γεγονός ότι έχω συνεργαστεί με πολλούς συνθέτες, αυτό από μόνο του με έβαλε σε κόσμους διαφορετικούς, που ενδεχομένως με τη δική μου δισκογραφία να μην είχα αγγίξει. Οπότε όλο αυτό το πράγμα και το ότι έχω δουλέψει με ανθρώπους όπως ο Ξαρχάκος, ο Νικολόπουλος, και πολλούς ακόμα, αυτόματα μου έχει αφήσει και ένα τέτοιο ρεπερτόριο ως «προίκα». Και μου αρέσει να το εκφράζω, και να το χρησιμοποιώ, και να το «οικειοποιούμαι». Να νιώθω ότι μπορώ να το τραγουδήσω στις συναυλίες μου και στο κοινό, ασχέτως εάν δεν ανήκει στη δική μου προσωπική δισκογραφία.
-Που θα ήθελες να σε οδηγήσουν τα επόμενα βήματά σου καλλιτεχνικά;
Κοίταξε, πάντα ο στόχος μου –εάν θεωρήσουμε ότι έχω έναν σαφή- είναι ότι θα ήθελα να μπορώ να κάνω πράγματα όσο η καρδιά μου χτυπά δυνατά σε σχέση με το τραγούδι και την επικοινωνία με τον κόσμο. Θα ήθελα η ζωή να μου δείχνει τον τρόπο να μπορώ να το κάνω. Να συνεχίσω, δηλαδή, να τραγουδώ πράγματα που αφορούν στον κόσμο. Θα ήθελα να μπορεί το τραγούδι να αποτελεί για μένα το μεγαλύτερο δώρο της ζωής μου και να συνεχίσει αυτή η ανταπόδοση, γιατί είμαι πολύ εξαρτημένη από το τραγούδι. Δεν ξέρω εάν είναι πολύ ευχάριστο αυτό, αλλά έτσι είναι! Από τη μια, λέμε να μην έχουμε εξαρτήσεις, αλλά αυτή την εξάρτηση τη θέλω και την έχω ανάγκη! Θα ήθελα να μου συμβαίνει και να μπορώ να τραγουδάω όσο μπορώ και να έχω αυτή την επαφή με τον κόσμο.
-Τι θα περιλαμβάνει η αυριανή συναυλία στην Καλαμάτα;
Η συναυλία του Σαββάτου δίνεται στο πλαίσιο της καλοκαιρινής μου περιοδείας. Υπήρξε ένα πρόγραμμα που έχει ονομαστεί «ΑλλάΖΩ». Πολλές φορές ένας τίτλος αποκτά περισσότερη δύναμη από ό,τι πραγματικά έχει ξεκινήσει. Δηλαδή, ο τίτλος ήταν πιο πολύ για να ορίσει μέσα μας, στη φαντασία μας και στη σκέψη μας, τα τραγούδια, τη ροή των τραγουδιών, τι θα μπορούσα να συμπεριλάβω σε αυτό το πρόγραμμα. Αυτός ο κύκλος, λοιπόν, του «ΑλλάΖΩ» έχει ξεκινήσει από το χειμώνα στη Θεσσαλονίκη, πήγε στην Αθήνα, και έχει αρχίσει η καλοκαιρινή του διαδρομή. Είναι ένα πρόγραμμα που βασίζεται κυρίως στο δικό μου ρεπερτόριο, σε ένα ρεπερτόριο λόγω αυτού που ανέφερα, των συνεργασιών, λόγω της εποχής και του κορωνοϊού και του θεάτρου που γενικώς κάνω πολλά πράγματα, είχα πολύ καιρό να πω. Οπότε είναι ένα πρόγραμμα που ξεκινάμε από το 2008, που ήταν η πρώτη μου δισκογραφική δουλειά, μέχρι σήμερα. Παρουσιάζω τα δύο καινούργια μου τραγούδια που έχουν κυκλοφορήσει και ένα ακόμα ακυκλοφόρητο, που αγαπώ πάρα πολύ και θέλω να το μοιραστώ με τον κόσμο, ακόμα και πριν από την κυκλοφορία του. Είναι ένα πρόγραμμα που βασίζεται σε τραγούδια που αγαπώ. Στόχος είναι πάντα για εμένα η επικοινωνία, η διασκέδαση, η ανάταση και η επαφή με αφορμή τη μουσική.
Της Χριστίνας Μανδρώνη
Πληροφορίες συναυλίας
Σάββατο 28 Ιουνίου, στις 9.00 μ.μ.
Ανοιχτό Θέατρο Καλαμάτας
