Από τον α’ γύρο οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες
Ανατροπές στον τρόπο εκλογής δημάρχων και περιφερειαρχών φέρνει το νέο εκλογικό νομοσχέδιο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, το οποίο παρουσιάστηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο και αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή έως τα τέλη του 2025. Η φιλοσοφία της νέας μεταρρύθμισης στοχεύει σε μεγαλύτερη σταθερότητα στη διοίκηση των ΟΤΑ, με ταυτόχρονη ενίσχυση της συμμετοχικότητας και του ρόλου των πολιτών.
Κομβικό στοιχείο του νέου συστήματος είναι η δυνατότητα εκλογής δημάρχου ή περιφερειάρχη από τον πρώτο γύρο, εφόσον ο επικεφαλής ενός συνδυασμού συγκεντρώσει το 42% των ψήφων. Σε αυτήν την περίπτωση, ο νικητής θα αποκτά και τα 3/5 των εδρών στο Δημοτικό ή Περιφερειακό Συμβούλιο, εξασφαλίζοντας κυβερνησιμότητα.
Αν, όμως, κανείς δεν πετύχει το όριο αυτό, επιστρατεύεται ένας καινοτόμος μηχανισμός δεύτερης επιλογής. Οι πολίτες θα μπορούν να δηλώσουν στο ψηφοδέλτιο και ποιον άλλο υποψήφιο θεωρούν κατάλληλο για τη θέση του δημάρχου ή του περιφερειάρχη – πέρα από το συνδυασμό που ψηφίζουν. Οι «δεύτερες ψήφοι» από τους συνδυασμούς που έμειναν εκτός μάχης θα καθορίζουν τελικά ποιος εκλέγεται.
Τέλος και για την αποφυγή φαινομένων ακυβερνησίας μέχρι την ανάληψη των καθηκόντων από τις νέες Δημοτικές και Περιφερειακές Αρχές, οι εκλογές μετατοπίζονται από τον Οκτώβριο, που είχαν καθιερωθεί με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, στα τέλη Νοεμβρίου. Αυτή η αλλαγή δίνει τον απαραίτητο χρόνο για ομαλή μετάβαση και προετοιμασία των νέων διοικήσεων από την 1η Ιανουαρίου.
Ηλεκτρονική ψηφοφορία για τις αυτοδιοικητικές εκλογές
Μία αλλαγή που θα φέρει μία μικρή «επανάσταση» για τα ελληνικά δεδομένα είναι η ηλεκτρονική ψηφοφορία. Δίνοντας ακόμη ένα εργαλείο για τη διευκόλυνση των πολιτών στην άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος, μετά την επιτυχημένη εισαγωγή της επιστολικής ψήφου στις ευρωεκλογές, θεσμοθετείται η δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τις αυτοδιοικητικές εκλογές για όποιον το επιθυμεί, διατηρώντας παράλληλα την κλασική ψηφοφορία με φυσική παρουσία. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Ότι στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2028 όλοι οι Έλληνες που έχουν δικαίωμα ψήφου θα μπορούν να το ασκήσουν πρώτη φορά στην ιστορία από το σπίτι τους, μέσα από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή το τάμπλετ ή το κινητό τους τηλέφωνο
Χωρίς διάλογο
Κι όλα αυτά όχι επειδή το ζήτησαν οι πολίτες. Όχι επειδή το απαίτησαν οι Δήμοι και οι Περιφέρειες. Αλλά επειδή το αποφάσισε η κυβέρνηση. Πάλι άνωθεν. Πάλι στο όνομα της «κυβερνησιμότητας». Πάλι χωρίς διάλογο.
Με 42% από την πρώτη Κυριακή και bonus έδρες για τον “τυχερό” της κάλπης, το νέο εκλογικό σύστημα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση κάνει αυτό που ξέρει καλά το πολιτικό σύστημα: κόβει και ράβει τους κανόνες στα μέτρα των ισχυρών. Γιατί τι άλλο σημαίνει η εκλογή δημάρχου ή περιφερειάρχη χωρίς πλειοψηφία; Ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τον κομματικό μηχανισμό, που φτάνει πρώτος στο 42% – ακόμα κι αν η κοινωνία έχει στραμμένη αλλού την πλειοψηφική της βούληση.
Η δεύτερη ψήφος – αυτός ο παράξενος “μηχανισμός διάσωσης” – μπορεί να φαίνεται πρωτοποριακός. Αλλά μοιάζει περισσότερο με δημοκρατικό συμψηφισμό. Με ένα εκλογικό παζάρι, όπου η τελική επιλογή θα βγαίνει όχι από την καθαρή προτίμηση των πολιτών, αλλά από υπολογισμούς, αναγκαστικούς συμβιβασμούς και στρογγυλέματα. Ποιος ωφελείται; Όχι οι πολίτες. Όχι η διαφάνεια. Όχι η τοπική συμμετοχή.
Ακόμη και η περιβόητη ηλεκτρονική ψήφος, που εμφανίζεται ως «άλμα στο μέλλον», γεννά περισσότερα ερωτήματα απ’ όσα λύνει. Ποιος εγγυάται την αδιαβλητότητα; Τι σημαίνει ψήφος από τον καναπέ για έναν κάτοικο της Μάνης, της Γορτυνίας ή της ορεινής Αλαγονίας, όπου ακόμα και το σήμα είναι ζητούμενο;
Και τελικά, ποια συμμετοχή ενισχύει ένα σύστημα που περιορίζει υποψηφίους, μειώνει τις φωνές στα δημοτικά συμβούλια και συγχωνεύει δημοτικές ενότητες σαν να είναι διοικητικά κουτάκια στο Excel ενός υπουργείου;
Η Αυτοδιοίκηση δεν είναι παράρτημα του κράτους. Είναι ο θεσμός που στέκεται πιο κοντά στον πολίτη. Κι όμως, διαρκώς ευνουχίζεται, ελέγχεται, απονευρώνεται – με εκλογικά τεχνάσματα, μεταβιβάσεις αρμοδιοτήτων χωρίς πόρους, και με τους δημάρχους να μετατρέπονται σταδιακά σε διαχειριστές κομματικής γραμμής.
Τοπική Αυτοδιοίκηση χωρίς ουσιαστική δημοκρατία είναι απλώς μια βιτρίνα. Και όταν το κριτήριο δεν είναι το τι χρειάζεται η κοινωνία, αλλά πώς διασφαλίζεται ο έλεγχος της εξουσίας, τότε δε μιλάμε για μεταρρύθμιση. Μιλάμε για σχέδιο πειθαναγκασμού.
Α.Π.
