Η συζήτηση για το νέο εθνικό σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων μπαίνει σε κομβική φάση, με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να παρατείνει έως τα μέσα Οκτωβρίου τη δημόσια διαβούλευση για τη δημιουργία έξι μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης. Η πρόταση αφορά επενδύσεις άνω του 1 δισ. ευρώ και φιλοδοξεί να καλύψει μεγάλο μέρος της χώρας, όμως στην Πελοπόννησο τα ερωτήματα είναι πιο πιεστικά.
Η Πελοπόννησος στο επίκεντρο
Μία από τις έξι μονάδες προβλέπεται να εγκατασταθεί σε Αρκαδία, Αχαΐα ή Ηλεία, με στόχο να εξυπηρετήσει όχι μόνο τη Δυτική Ελλάδα, αλλά και την Πελοπόννησο – δηλαδή τις ΜΑΑ Αρκαδίας, Μεσσηνίας και Λακωνίας. Αυτό σημαίνει ότι η περιοχή καλείται να αναλάβει ένα κρίσιμο κομμάτι της εθνικής στρατηγικής, την ώρα που ακόμα δεν έχει ξεπεραστεί πλήρως το «τραύμα» των χρόνιων αδιεξόδων στη διαχείριση των απορριμμάτων.
Οι τοπικές κοινωνίες έχουν βιώσει επανειλημμένα τις συνέπειες καθυστερήσεων και συγκρούσεων γύρω από τη χωροθέτηση ΧΥΤΑ και μονάδων επεξεργασίας. Το ενδεχόμενο μιας μεγάλης μονάδας καύσης προκαλεί λοιπόν ανησυχίες για «νέες Κερατέες» και κοινωνικές εντάσεις.
Τα τέσσερα αγκάθια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Η ΚΕΔΕ συνοψίζει τις ενστάσεις των Δήμων σε τέσσερις βασικούς άξονες: 1. Οικονομική επιβάρυνση: Διπλά τέλη εισόδου (gate fee) για τους Δήμους, που ενδέχεται να φτάσουν ή και να ξεπεράσουν τα 130–140 ευρώ/τόνο μαζί με τη μεταφορά. 2. Κίνδυνος υπονόμευσης της ανακύκλωσης: Η εγγύηση ελάχιστων ποσοτήτων για καύση μπορεί να λειτουργήσει αντικίνητρο για μείωση και ανακύκλωση. 3. Τεχνολογία και έλεγχος: Απαίτηση για αυστηρές προδιαγραφές και ετήσιους ελέγχους ώστε να μην υπάρξουν περιβαλλοντικές εκπτώσεις. 4. Χωροθετήσεις: Η έλλειψη κοινωνικής αποδοχής απειλεί να τινάξει στον αέρα το σχεδιασμό, αν δεν υπάρξουν ανταποδοτικά οφέλη και διάλογος με τις τοπικές κοινωνίες.
Τι σημαίνει για την Πελοπόννησο
Η Μεσσηνία, η Αρκαδία και η Λακωνία καλούνται να μπουν σε μια νέα εποχή, που τα απορρίμματα δε θα καταλήγουν στους ΧΑΔΑ ή σε πρόχειρες λύσεις, αλλά θα τροφοδοτούν μια μεγάλη βιομηχανική εγκατάσταση. Το ερώτημα είναι αν η τοπική κοινωνία θα δεχθεί μια τέτοια υποδομή και με ποιους όρους. Η πρόσφατη εμπειρία με τη ΣΔΙΤ Πελοποννήσου δείχνει ότι οι ισορροπίες είναι εύθραυστες και η καχυποψία μεγάλη.
Το επόμενο βήμα
Ο διαγωνισμός για τις έξι μονάδες αναμένεται το 2026, με στόχο λειτουργίας το 2029. Μέχρι τότε, όμως, η διαβούλευση θα κρίνει αν το σχέδιο θα προχωρήσει ομαλά ή αν θα προσκρούσει σε αντιδράσεις. Για την Πελοπόννησο, που ταλαιπωρήθηκε όσο λίγες περιοχές από το ζήτημα των σκουπιδιών, η απόφαση δεν είναι τεχνική, αλλά βαθιά πολιτική και κοινωνική.
Συμπέρασμα
Η υπόθεση της ενεργειακής αξιοποίησης των απορριμμάτων δεν είναι απλώς ένα τεχνικό έργο, αλλά μια επιλογή με κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Για την Πελοπόννησο ειδικά, όπου η κρίση των σκουπιδιών άφησε βαριά κληρονομιά, η νέα μονάδα μπορεί να αποτελέσει είτε λύση με προοπτική είτε νέα πηγή εντάσεων. Το αν θα επικρατήσει το πρώτο ή το δεύτερο θα εξαρτηθεί από τρεις παράγοντες:
Δίκαιη κατανομή του κόστους, ώστε οι Δήμοι και οι πολίτες να μη σηκώσουν δυσανάλογο βάρος. Εγγυήσεις για την ανακύκλωση, ώστε η καύση να είναι το τελευταίο στάδιο και όχι το εύκολο καταφύγιο. Σοβαρός διάλογος με τις τοπικές κοινωνίες, ώστε να αποφευχθούν συγκρούσεις και να εξασφαλιστεί κοινωνική συναίνεση.
Με άλλα λόγια, η Πελοπόννησος έχει μπροστά της μια ευκαιρία να κλείσει οριστικά τον κύκλο της «ντροπής των σκουπιδιών». Αν, όμως, η κυβέρνηση επιχειρήσει να προχωρήσει χωρίς διάλογο, υπάρχει ο κίνδυνος η ιστορία να επαναληφθεί – αυτή τη φορά με ακόμα μεγαλύτερο κόστος.
Α.Π.
