Πώς η υπογεννητικότητα αλλάζει την ελληνική εκπαίδευση
Η εικόνα ενός σχολείου χωρίς παιδικές φωνές κάποτε φάνταζε αδιανόητη. Στην Ελλάδα του σήμερα, όμως, αποτελεί όλο και συχνότερη πραγματικότητα. Η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια βαθιά δημογραφική κρίση, που δεν καταγράφεται μόνο σε αριθμούς και στατιστικές, αλλά γίνεται ορατή στον πυρήνα της καθημερινότητας: στα σχολεία που κλείνουν, στις τάξεις που δε γεμίζουν και στα χωριά που χάνουν τον παλμό τους μαζί με τα παιδιά τους.
Η υπογεννητικότητα, που τα τελευταία χρόνια καταγράφει συνεχώς αρνητικά ρεκόρ, έχει πλέον άμεσες επιπτώσεις στην εκπαίδευση. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία για το σχολικό έτος 2024–2025, 152 σχολεία στις Περιφέρειες Πελοποννήσου και Κεντρικής Μακεδονίας ανέστειλαν τη λειτουργία τους, κυρίως λόγω ελάχιστων ή μηδενικών εγγραφών. Πανελλαδικά, ο αριθμός των σχολείων που δε θα ανοίξουν φτάνει τα 203. Πολλά από αυτά βρίσκονται σε κατάσταση «παγώματος» εδώ και χρόνια, περιμένοντας μαθητές που δεν έρχονται ποτέ.
Οι λόγοι που προβάλλονται από τις αρχές είναι ψυχροί: «μηδενικές εγγραφές», «ανεπαρκές μαθητικό δυναμικό», «ακαταλληλότητα κτηρίων». Πίσω από αυτές τις φράσεις, όμως, κρύβονται ολόκληρες κοινότητες που αργοσβήνουν. Γονείς αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την επαρχία αναζητώντας ένα ανοιχτό σχολείο, και μαζί τους φεύγει το τελευταίο ίχνος ελπίδας για αναζωογόνηση της τοπικής ζωής.
Τα στατιστικά εντείνουν την ανησυχία. Το 2022 καταγράφηκαν 75.921 γεννήσεις, αριθμός μειωμένος κατά 11% σε σχέση με το 2021. Περιοχές όπως το Βόρειο Αιγαίο και η Δυτική Μακεδονία αντιμετωπίζουν τις πιο δραματικές μειώσεις. Η γήρανση του πληθυσμού, η μετανάστευση των νέων, η οικονομική ανασφάλεια και η έλλειψη πολιτικών στήριξης της οικογένειας συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα.
Η υπογεννητικότητα δεν είναι πια ένα πρόβλημα του μέλλοντος. Είναι παρούσα – και οι επιπτώσεις της, όπως τα άδεια σχολεία, είναι το πρώτο καμπανάκι κινδύνου για το αύριο μιας κοινωνίας που πρέπει να ξανασκεφτεί πώς θέλει να υπάρξει.
Α.Π.
