Στην ελληνική φορολογική πραγματικότητα, τα τεκμήρια διαβίωσης και οι δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων ελέγχονται στενά από την ΑΑΔΕ. Είτε μιλάμε για αγορά ακινήτου είτε για συμμετοχή σε εταιρεία ή χορήγηση δανείου, το βασικό ερώτημα είναι ένα: από πού προήλθαν τα χρήματα;
Κοινή δήλωση, ατομική τεκμηρίωση
Οι σύζυγοι υποβάλλουν κοινή δήλωση, όμως κάθε φορολογούμενος κρίνεται αυτοτελώς για την τεκμηρίωση των δαπανών απόκτησης. Αν, για παράδειγμα, η σύζυγος αποκτήσει ακίνητο χωρίς επαρκή δηλωθέντα εισοδήματα ή ανάλωση κεφαλαίου, κινδυνεύει με καταλογισμό φόρου δωρεάς ή τεκμαρτή φορολόγηση εισοδήματος.
Η προνοητική λύση: Δωρεά πριν από την αγορά
Για την αποφυγή κινδύνων, η οικονομική ενίσχυση μεταξύ συζύγων πρέπει να προηγείται της αγοράς και να λαμβάνει τη μορφή χρηματικής δωρεάς. Η δωρεά είναι ατελής (χωρίς φόρο) μέχρι 800.000 ευρώ μεταξύ συζύγων (κατηγορία Α΄, άρθρο 29 ν. 2961/2001), εφόσον τηρηθεί η προβλεπόμενη διαδικασία και υπάρχει τραπεζική ιχνηλασιμότητα.
Τί λέει η Νομολογία
Με την απόφαση ΔΕΔ 4512/2021 κρίθηκε ότι αγορά ακινήτου στο όνομα συζύγου χωρίς ίδια εισοδήματα, όταν τα χρήματα προήλθαν από τον άλλον σύζυγο χωρίς προηγούμενη συμβολαιογραφική ή έστω ιδιωτική πράξη δωρεάς, συνιστά «άτυπη δωρεά» και επιβάλλεται φόρος. Ο έλεγχος διαπίστωσε μείωση περιουσίας του ενός και αντίστοιχη αύξηση του άλλου χωρίς αντάλλαγμα.
Η (φαινομενική) σύγκρουση με τον Αστικό Κώδικα
Παρότι ο Αστικός Κώδικας θεωρεί τα αποκτήματα κατά τη διάρκεια του γάμου ως κοινά, φορολογικά κάθε σύζυγος είναι ξεχωριστό υποκείμενο και οφείλει να αιτιολογεί πλήρως τις δαπάνες του. Η μη ευθυγράμμιση των δύο λογικών δημιουργεί συχνά παρεξηγήσεις και επιβαρύνσεις.
Τί να κάνετε στην πράξη
•Πριν από την αγορά ή συμμετοχή σε εταιρεία, πραγματοποιήστε χρηματική δωρεά από το σύζυγο που διαθέτει τα μέσα προς τον άλλον
•Συντάξτε συμβολαιογραφική πράξη ή ιδιωτικό συμφωνητικό δωρεάς και πραγματοποιήστε αποκλειστικά τραπεζική μεταφορά με σαφή αιτιολογία
•Βεβαιωθείτε ότι τα ποσά καλύπτονται από δηλωθέντα εισοδήματα ή τεκμηριωμένη ανάλωση κεφαλαίου
•Τηρήστε (εάν χρειαστεί με την βοήθεια του λογιστή σας) τη συμμόρφωση με τα άρθρα 32 (τεκμήρια) και 34 (δαπάνες απόκτησης) του ν. 4172/2013.
Επίλογος
Η έγκαιρη, ορθή και τεκμηριωμένη χρήση της δωρεάς πριν από την αγορά ή τη συμμετοχή σε επένδυση λειτουργεί ως αποτελεσματική «ασπίδα» απέναντι σε φόρους και κυρώσεις. Σε περιβάλλον αυξημένων ελέγχων, η πρόληψη είναι η πιο οικονομική και ασφαλής στρατηγική.
Παναγιώτης Ξεροβάσιλας
Οικονομολόγος – Σύμβουλος επενδύσεων και επιχειρήσεων
