Η πόλη ξαναβρίσκει τη μνήμη της…
Μια εξαιρετικά σημαντική πρωτοβουλία για τη διάσωση, ανάδειξη και επιστημονική αξιοποίηση της ιστορικής φυσιογνωμίας της Καλαμάτας ολοκληρώθηκε πρόσφατα με την ψηφιοποίηση του πολύτιμου αρχείου καταγραφής των αξιόλογων κτηρίων της πόλης που είχε παραδοθεί στο Δήμο από την αρχιτέκτονα Μαρία Θεοδώρου.
Το αρχείο αυτό, καρπός μιας πρωτοποριακής για την εποχή επιστημονικής έρευνας που προηγήθηκε των καταστροφικών σεισμών του 1986, αποτυπώνει με μοναδική πληρότητα τη νεοκλασική φυσιογνωμία της Καλαμάτας από τα τέλη του 19ου έως τις αρχές του 20ού αιώνα.
Το αρχείο περιλαμβάνει 225 κτήρια, τα οποία είχαν καταγραφεί σύμφωνα με τις προδιαγραφές του υπουργείου Πολιτισμού. Για κάθε κτήριο υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία –θέση, αρχιτεκτονική τυπολογία, ηλικία, χρήσεις– αλλά και φωτογραφική τεκμηρίωση, που καταγράφει με ακρίβεια την όψη και τις ιδιαιτερότητές του. Με βάση αυτό το υλικό, μετά τους σεισμούς του 1986, κηρύχθηκαν διατηρητέα δεκάδες από τα κτήρια, τόσο από το ΥΠΠΟ όσο και από το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ. Η συμβολή του αρχείου υπήρξε καθοριστική για τη διάσωση της αστικής ταυτότητας της Καλαμάτας, που, παρά τις απώλειες, διατήρησε την ιστορική της συνοχή και το ιδιαίτερο νεοκλασικό της ύφος.
Ωστόσο, από τα 225 κτήρια που είχαν αποτυπωθεί, περίπου 90 δεν υπάρχουν πια – είτε κατέρρευσαν στους σεισμούς είτε κατεδαφίστηκαν στα χρόνια που ακολούθησαν. Αυτή η «Καλαμάτα που χάθηκε» παρουσιάστηκε με συγκινητικό τρόπο από τη γενική διευθύντρια του Δήμου, Παναγιώτα Κουράκλη, σε ειδική εκδήλωση στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας τον Ιούνιο του 2022, με θέμα «Αστικό τοπίο και συλλογική μνήμη».
Η ψηφιοποίηση του αρχείου –που περιλαμβάνει χάρτες, καρτέλες κτηρίων και φιλμς– ολοκληρώθηκε πρόσφατα στις εγκαταστάσεις της εταιρείας IID, με την ευγενική προσφορά του κ. Πατρίκη και υπό την επίβλεψη και επιμέλεια της κας Κουράκλη, η οποία είχε την ευθύνη για την οργάνωση και ταξινόμηση του υλικού.
Από την πλευρά του, ο Δήμος Καλαμάτας σχεδιάζει να αξιοποιήσει περαιτέρω αυτό το μοναδικό αρχείο, θέτοντάς το στη διάθεση ερευνητικών και ακαδημαϊκών φορέων. Στόχος είναι να αποτελέσει πολύτιμο εργαλείο για τη μελέτη της νεοκλασικής περιόδου της πόλης, αλλά και για την κατανόηση των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτισμικών παραμέτρων που διαμόρφωσαν το χαρακτήρα της Καλαμάτας στην περίοδο της ακμής της.
Παράλληλα, μέσα στο επόμενο διάστημα προγραμματίζει δημόσια παρουσίαση του ψηφιοποιημένου αρχείου, για να αναδειχθεί η σημασία του για την ενίσχυση της συλλογικής μνήμης και τη σύνδεση των πολιτών με την αρχιτεκτονική τους κληρονομιά.
Η πρωτοβουλία αυτή δεν αφορά μόνο στη διάσωση ενός πολύτιμου τεκμηριωτικού υλικού, αλλά και κάτι βαθύτερο: τη συνέχεια της ταυτότητας μιας πόλης που γνώρισε την καταστροφή, αλλά κατάφερε να αναγεννηθεί χωρίς να ξεχάσει τις ρίζες της.
Α.Π.
