Ιστορία: Το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη (εναλλακτική γραφή “Αγνώστου Στρατιώτου”) βρίσκεται στην Πλατεία Συντάγματος, μπροστά από το κτήριο της Βουλής των Ελλήνων. Κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1930 και, όπως όλα τα μνημεία αυτού του τύπου, είναι ένα κενοτάφιο προς τιμήν των πεσόντων στους πολέμους. Το πρώτο μνημείο στον άγνωστο στρατιώτη του αγώνα του 1821 στήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 1858, με απόφαση του Δήμου Ερμούπολης Σύρου.
Κατασκευή του μνημείου: Η απόφαση για την ανέγερση ενός μνημείου στον άγνωστο στρατιώτη ελήφθη από τη δικτατορία του Θεόδωρου Πάγκαλου. Με απόφαση του ιδίου, ως υπουργού Στρατιωτικών, στις 3 Μαρτίου 1926 προκηρύχθηκε καλλιτεχνικός διαγωνισμός στην εφημερίδα Εσπέρα «δια την υποβολήν μελέτης ανεγέρσεως τάφου Αγνώστου Στρατιώτου εις την έμπροσθεν των Παλαιών Ανακτόρων Πλατείαν, καταλλήλως προς τούτο διαρρυθμιζομένην».
Στις 9 Οκτωβρίου 1926 το υπουργείο Στρατιωτικών ενέκρινε και βράβευσε κατά πλειοψηφία τη μελέτη του αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Λαζαρίδη. Η θέση του μνημείου είχε υποδειχθεί από τον ίδιο τον αρχιτέκτονα στη θέση των Παλαιών Ανακτόρων (σημερινή Βουλή των Ελλήνων) και με πρόταση του Πάγκαλου, ο οποίος επιθυμούσε στο κτήριο των παλαιών ανακτόρων να στεγαστεί το υπουργείο Στρατιωτικών. Όμως, έπειτα από έντονες αντιδράσεις και συνεχείς συνεδριάσεις, το 1929 στη Ζ΄ συνεδρίαση της Βουλής ο Ελευθέριος Βενιζέλος, τότε πρωθυπουργός, παραμερίζοντας τη διαφωνία του με τον Θεόδωρο Πάγκαλο, αποφάσισε ότι η καλύτερη θέση ήταν η αρχική στην Πλατεία Ανακτόρων, θεωρώντας ότι το μνημείο πρέπει να είναι στο κέντρο της πόλης, όπως το αντίστοιχο της Γαλλίας.
Η έμπνευση για το μνημείο προέρχεται από το μνημείο του άγνωστου στρατιώτη μέσα στο αββαείο του Γουέστμινστερ του Λονδίνου και το αντίστοιχο μνημείο στην Αψίδα του Θριάμβου στο Παρίσι. Και τα δύο μνημεία σε αντίθεση με το ελληνικό κενοτάφιο, έχουν θαμμένους μη αναγνωρισμένους στρατιώτες που έπεσαν σε μάχες του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έγιναν στις 25 Μαρτίου 1932 από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Ανδρέα Μιχαλακόπουλο με μεγάλη επισημότητα και συμμετοχή πολλών ξένων αντιπροσωπειών, ενώ ακολούθησε παρέλαση της φρουράς του μνημείου. Τότε μεταφέρθηκε και φως από το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας για την αφή της ακοίμητης καντήλας που βρίσκεται στο μέσο του κενοταφίου.
Την τιμητική φύλαξη του μνημείου ανέλαβε ειδικός στρατιωτικός λόχος της Φρουράς του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος και μετονομάστηκε σε Φρουρά του μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη. Το 1935, με την επάνοδο του Γεωργίου Β΄, ο λόχος ονομάστηκε σε Βασιλική Φρουρά, ενώ από το 1973 ονομάστηκε επίσημα Προεδρική Φρουρά και έχει την ευθύνη της εικοσιτετράωρης τιμητικής φύλαξης του μνημείου.
Αναρωτιέμαι γιατί τόση βαβούρα από τους «γνωστούς» για τον Άγνωστο. Άγνωστος ήταν, άγνωστος είναι και άγνωστος θα μείνει.
Σε αυτόν το χώρο, όσα γίνονται και όπως γίνονται, είναι για να μείνουν γνωστά, από γονείς, τα παιδιά τους που χάθηκαν και από πολίτες για να κάνουν γνωστό ότι δεν περνούν καλά.
Κι όλα αυτά γιατί; Γιατί στο μεγάλο κτήριο που είναι εκεί μαζεύονται τριακόσια άτομα και προσπαθούν να θυμηθούν αυτά που μας έταξαν για να τους βάλουμε εκεί, κι αφού μπήκαν, έγιναν άγνωστα για αυτούς.
Παρακολουθώντας το κανάλι της Βουλής (είμαι βιτσιόζος), μου ήρθε μια σκέψη: να φύγουν οι τριακόσιοι από εκεί, να φτιαχτεί ένα σύγχρονο κτήριο κάπου σε κάποιο βουνό εκεί γύρω, που έχει και δροσερό αεράκι, και να αφήσουν αυτό το υπέροχο και ιστορικό μέρος στην ησυχία του, γιατί στο τέλος βλέπω το παλικάρι που είναι ξαπλωμένο τόσα χρόνια εκεί να σηκώνεται να φεύγει. Για σκεφτείτε λίγο, ίσως είναι καλύτερα.
Μιλάμε πάλι…
Του Κώστα Δεληγιάννη
