Η φετινή ελαιοκομική χρονιά προμηνύεται ιδιαίτερα δύσκολη για τη Μεσσηνία – και όχι μόνο. Οι πρώτες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για μείωση της παραγωγής άνω του 50%, με τα αίτια να εντοπίζονται στην ξηρασία, τις υψηλές θερμοκρασίες και τη γενικευμένη εγκατάλειψη των ελαιοκτημάτων.
Μιλώντας στο ραδιόφωνο της ΕΡΤ Καλαμάτας και την εκπομπή «Πρωινό στον Αέρα», ο πρόεδρος του Συλλόγου Γεωπόνων Ελευθέρων Επαγγελματιών Μεσσηνίας, Απόστολος Ζωντανός, επισήμανε ότι η συνολική παραγωγή ελαιολάδου στην Ελλάδα δύσκολα θα ξεπεράσει τους 200.000 τόνους, όταν σε μια κανονική χρονιά φτάνει περίπου τους 400.000. «Ο χειμώνας του 2023-2024 ήταν ξηρός, χωρίς αρκετές βροχές, το ίδιο και η άνοιξη. Δεν υπήρξε ικανοποιητική βλάστηση και έτσι η ελιά δεν μπόρεσε να καρποφορήσει. Ήταν λίγο-πολύ αναμενόμενο», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Καλή ποιότητα, αλλά χαμηλή ποσότητα
Η συγκομιδή έχει ήδη ξεκινήσει σε αρκετές περιοχές της Τριφυλίας και της Πυλίας, με τους παραγωγούς να βιάζονται να μαζέψουν, φοβούμενοι τις επιπτώσεις από δάκο και γλοιοσπόριο. «Η ποιότητα του λαδιού είναι εξαιρετική, με οξύτητα γύρω στο 0,3, όμως η πρώιμη συγκομιδή έχει ως συνέπεια μειωμένη απόδοση», εξήγησε ο κ. Ζωντανός. Η ίδια εικόνα παρατηρείται και σε άλλους μεγάλους ελαιοπαραγωγικούς νομούς, όπως το Ηράκλειο Κρήτης. «Αν συνεχιστούν οι υψηλές θερμοκρασίες και η υγρασία, φοβάμαι ότι θα έχουμε προβλήματα με το δάκο και η εκτίμηση των 200.000 τόνων θα αναθεωρηθεί προς τα κάτω», πρόσθεσε.
Παρόμοια εικόνα και στη Μεσόγειο
Η κρίση δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Παρόμοια προβλήματα αντιμετωπίζουν και άλλες χώρες της Μεσογείου. «Στην Ισπανία, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, η παραγωγή είναι μειωμένη λόγω ξηρασίας. Το ισπανικό υπουργείο και οι συνεταιρισμοί εκτιμούν ότι δε θα ξεπεράσουν το 1,2 εκατ. τόνους, πολύ χαμηλότερα από τις αρχικές προβλέψεις. Η κλιματική κρίση έχει επηρεάσει όλους μας», ανέφερε ο πρόεδρος των γεωπόνων.
Οι τιμές υπό πίεση – Διεθνείς τάσεις
Σε μεταβατική φάση βρίσκεται το ελαιόλαδο στη διεθνή αγορά, εν αναμονή της νέας συγκομιδής στις χώρες της Μεσογείου. Αν και αυξήθηκαν οι εξαγωγές και οι εισαγωγές, οι τιμές παραγωγού πιέζονται έντονα.
Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιοκομίας (IOC), οι τιμές για το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο παρουσίασαν άνοδο τον Σεπτέμβριο, ξεπερνώντας τα 4 ευρώ/κιλό, ωστόσο παραμένουν χαμηλότερες από πέρυσι. Στην Ισπανία (Χαέν) καταγράφηκε πτώση 41%, στην Ελλάδα 34%, ενώ μόνο η Ιταλία δείχνει αντοχές με μικρή αύξηση 3%.
Την ίδια στιγμή, οι εξαγωγές εκτός Ε.Ε. αυξήθηκαν σε όγκο, αλλά η μέση τιμή πώλησης υποχώρησε δραματικά – κατά 42% σε σχέση με την περσινή περίοδο. Οι εισαγωγές ελαιολάδου στις μεγάλες αγορές αυξήθηκαν κατά 11%, δείχνοντας ότι η ζήτηση παραμένει υψηλή, αλλά η αγορά πιέζεται από την πλεονάζουσα προσφορά και το αυξημένο κόστος παραγωγής.
«Αν πέσει κάτω από 5,5 ευρώ, θα υπάρξει σοβαρό πρόβλημα»
Σε ό,τι αφορά τις τιμές παραγωγού, ο κ. Ζωντανός τόνισε: «Αν η τιμή πέσει κάτω από 5,5 ευρώ το κιλό, θα υπάρξει σοβαρό πρόβλημα στην καλλιέργεια και στον πρωτογενή τομέα. Ο αγροτικός κόσμος πιέζεται από το υψηλό κόστος παραγωγής και διαβίωσης, ενώ πολλές επιδοτήσεις καθυστερούν».
Παράλληλα, προειδοποίησε για τον κίνδυνο εγκατάλειψης της ελαιοκαλλιέργειας: «Τα ελαιοκτήματα είναι παραμελημένα. Δε γίνονται σωστές λιπάνσεις και φυτοπροστασίες, γιατί οι παραγωγοί δεν έχουν ρευστότητα. Αν δεν επενδύσουμε ξανά στη γη μας, το μέλλον της ελιάς είναι αβέβαιο».
«Να σηκώσουμε κεφάλι και να πιστέψουμε ξανά στην ελιά»
Κλείνοντας, ο πρόεδρος των γεωπόνων έστειλε ένα μήνυμα αισιοδοξίας και ανασύνταξης: «Πρέπει να ασχοληθούμε σοβαρά με την ελαιοκαλλιέργεια. Είναι ένας τομέας με μέλλον. Τα χρήματα που επενδύει ο παραγωγός, θα τα πάρει πίσω πολλαπλά. Περισσότερο από οικονομικό, το πρόβλημα είναι ψυχολογικό. Ζούμε σε μια εποχή απογοήτευσης, αλλά πρέπει να σηκώσουμε κεφάλι και να δουλέψουμε. Η καλλιέργεια της ελιάς μπορεί να μας κρατήσει όρθιους».
Γενικότερα, η φετινή χρονιά δεν είναι απλώς κακή – είναι καμπανάκι αφύπνισης. Η κλιματική κρίση δεν είναι πια θεωρητική συζήτηση σε διεθνή φόρα, αλλά μια σκληρή πραγματικότητα που χτυπά την καρδιά της ελληνικής υπαίθρου. Η ελιά της Μεσσηνίας, σύμβολο ζωής, αντοχής και πολιτισμού, δοκιμάζεται από την ξηρασία, την αμέλεια και την έλλειψη στρατηγικής.
Αν δεν υπάρξει ολοκληρωμένο σχέδιο προσαρμογής και στήριξης, με εκπαίδευση, τεχνική βοήθεια και ουσιαστική ρευστότητα, ο ελαιοπαραγωγικός πλούτος της χώρας κινδυνεύει να μετατραπεί σε ανάμνηση. Γιατί αν χαθεί η ελιά, δε θα χαθεί μόνο ένα προϊόν. Θα χαθεί ένα κομμάτι της Μεσσηνίας, της ταυτότητάς της και της ίδιας της Ελλάδας.
