Ένα καλλιτεχνικό εγχείρημα που συνδυάζει τη μόδα με τις εικαστικές τέχνες και τη φωτογραφία
Η Καλαματιανή αρχιτέκτονας Ελεάνα Μαλαπάνη μιλά στο «Θάρρος»
Η Ελεάνα Μαλαπάνη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Καλαμάτα. Εν συνεχεία σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Πλέον έχει επιστρέψει στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα και εργάζεται ως αρχιτέκτονας στον τομέα της κατασκευής, σε έργα μεγάλης κλίμακας και υψηλών απαιτήσεων στην περιοχή της Πυλίας.
Ωστόσο, όπως μας ανέφερε, η τέχνη δεν έπαψε να τη συγκινεί, επιδιώκοντας να την εξερευνά και να πειραματίζεται με ποικίλες μορφές έκφρασής της. Αποτέλεσμα αυτής της αγάπης είναι το “Superior Mirage”, που συνδυάζει τη μόδα, τις εικαστικές τέχνες και τη φωτογραφία.
«Βρίσκομαι διαρκώς στο μεταίχμιο δύο κόσμων- της αυστηρότητας της κατασκευής και της ελευθερίας της δημιουργίας. Σκέφτηκα πως αυτή η συνθήκη δε θα ήθελα να είναι εμπόδιο. Θέλησα να ενώσω αυτές τις δύο όψεις μου και να τις μετατρέψω σε μια πιο ολοκληρωμένη δημιουργική έκφραση, μέσα από την οποία βρίσκω προσωπική ισορροπία και αληθινή αίσθηση ολοκλήρωσης.
Φυσική συνέπεια ήταν η ίδρυση του “Superior Mirage’’ πριν από δύο χρόνια, με το οποίο ασχολούμαι παράλληλα. Είναι ένα καλλιτεχνικό εγχείρημα που συνδυάζει τη μόδα με τις εικαστικές τέχνες και τη φωτογραφία. Αυτός είναι ο δικός μου εσωτερικός αντικατοπτρισμός, ο οποίος έδωσε και το όνομα στο εν λόγω εγχείρημα (Superior Mirage= Ανώτερος Αντικατοπτρισμός). Είναι η αντανάκλαση της διττής μου φύσης, η γέφυρα ανάμεσα στον κόσμο της αρχιτεκτονικής και εκείνον της τέχνης» μας εξήγησε η Ελεάνα Μαλαπάνη όταν τη συναντήσαμε με αφορμή τη “Superior Mirage”.
Ο λόγος πλέον σε αυτήν:
-Αρχιτέκτονας… μια λέξη που έχει ως συνθετικό της και την τέχνη… Ποια η σχέση σας με αυτή και από πότε ξεκινά;
Για μένα η τέχνη δεν είναι διακοσμητικό στοιχείο, είναι τρόπος σκέψης και εσωτερική ανάγκη. Συνδέθηκα με την τέχνη αυθόρμητα και φυσικά, από παιδί. Η καλλιτεχνική διέξοδος και συγκεκριμένα η ζωγραφική σε μια εποχή που δεν υπήρχαν τάμπλετ υπήρξε η κύρια, ίσως και μοναδική ασχολία των παιδικών μου χρόνων. Θυμάμαι τον εαυτό μου να παίρνει τις κόλλες Α4 του πατέρα μου και να τις κολλάει τη μία δίπλα στην άλλη, ώστε να φτιάξουν έναν πολύ μεγάλο καμβά, τόσο που να καλύπτει το πάτωμα ενός δωματίου. Έτσι ξεκινούσε πάντα η απόπειρα να φτιάξω τον κόσμο που φανταζόμουν.
Πιστεύω πως η τότε επιλογή για μεγάλες επιφάνειες έδειχνε την ανάγκη μου για κλίμακα και αρχιτεκτονικό χώρο, η δε θεματολογία που επέλεγα το ενίσχυε: αφορούσε αποκλειστικά σπίτια, πισίνες και φοίνικες, στα όρια του φετίχ (γέλια).
Η ζωγραφική υπήρξε στα παιδικά μου χρόνια ουσιαστικά το μέσο για να κάνω αρχιτεκτονική. Έτσι οδηγήθηκα αργότερα και στις ανάλογες σπουδές. Ωστόσο, η σχέση μου με τη ζωγραφική δε σταμάτησε ποτέ και ιδίως η εμμονή μου με τα έργα μεγάλων διαστάσεων παραμένει, κάτι που μπορεί να διαπιστώσει κανείς και από τις δημιουργίες του “Superior Mirage’’.
-Η αρχιτεκτονική ήταν η συνέχεια της αγάπης σας για την τέχνη;
Δεν είμαι βέβαιη αν η αρχιτεκτονική ήταν η συνέχεια της αγάπης μου για την τέχνη, ή το αντίστροφο. H σχέση τέχνης και αρχιτεκτονικής δεν είναι γραμμική, αλλά διαλεκτική και αμφίδρομη: το ένα τροφοδοτεί και εμπλουτίζει το άλλο. Η τέχνη μού επιτρέπει να πειραματιστώ, να αμφισβητήσω τα όρια και να εκφράσω συναισθήματα χωρίς περιορισμούς. Μέσα από τη ζωγραφική, τη φωτογραφία ή τη μόδα, δημιουργώ κόσμους που υπερβαίνουν τα όρια του φυσικού χώρου και δίνουν ζωή σε προσωπικές και συλλογικές ιστορίες.
Με την αρχιτεκτονική μεταφράζω ένα συναίσθημα ή μια εικόνα σε κάτι που μπορεί να κατοικηθεί, να βιωθεί, να γίνει εμπειρία.
Η τέχνη μού δίνει την ελευθερία της έκφρασης και της φαντασίας, ενώ η αρχιτεκτονική δίνει μορφή, λειτουργία και διάρκεια στο χώρο. Ζουν και οι δύο σε έναν διαρκή διάλογο μέσα μου.
-Superior Mirage: Μια ξεχωριστή μόδα, μιλήστε μας σχετικά…
Το “Superior Mirage’’ από καλλιτεχνικό πείραμα εξελίχθηκε σταδιακά σε brand το οποίο μετατρέπει δικά μου έργα τέχνης σε wearable pieces, έργα δηλαδή τυπωμένα σε ύφασμα που μπορούν να φορεθούν.
Η συλλογή «Αντικατοπτρισμοί» είναι η πρώτη και αποτελείται από έργα τυπωμένα σε μετάξι και βαμβάκι, σε μεγάλες διαστάσεις, που μπορούν να φορεθούν ποικιλοτρόπως: ως φουλάρι, μαντήλι στο κεφάλι, κάλυμμα για το μαγιό, φόρεμα ή τοπ. Είναι κομμάτια περιορισμένης παραγωγής, το καθένα συνοδευόμενο από μια ιστορία, γιατί πιστεύω ότι κάθε έργο – είτε πρόκειται για έναν χώρο είτε για ένα αντικείμενο – έχει τη δύναμη να αφηγείται ιστορίες και να δημιουργεί μια μοναδική, προσωπική εμπειρία για τον καθένα.
-Ποια είναι η σχεδιαστική φιλοσοφία;
Βασικό χαρακτηριστικό των έργων είναι η συνειδητή απομάκρυνση από τη φιλοσοφία των μοτίβων. Στον αντίποδα της επανάληψης, της δομής ή της συμμετρίας, τα σχέδια έχουν ρευστή μορφή και ενίοτε αφηρημένη, αφήνοντας χώρο στη φαντασία του θεατή να περιπλανηθεί ελεύθερα, όπως, ας πούμε, συμβαίνει με την ποίηση. Γι’ αυτό και μοιάζουν με την τεχνική βαφής υφασμάτων Tie Dye, αλλά δεν είναι.
Τα κομμάτια είναι διαχρονικά. Μπορούν να φορεθούν όλες τις εποχές του χρόνου και από τα δύο φύλα, ξεπερνώντας συμβάσεις και περιορισμούς, γιορτάζοντας την ελευθερία της έκφρασης μέσα από τη φόρμα, την κίνηση και την εικόνα, υπό το μότο “timeless- seasonless- genderless’’.
-Μιλάμε, δηλαδή, για έργα τέχνης… Μιλήστε μας για αυτά. Τι απεικονίζουν; Από που αντλείτε την έμπνευσή σας; Θέλατε να περάσετε κάποια μηνύματα μέσω αυτών;
Ναι, κάθε έργο είναι μία τοπιογραφία. Ουσιαστικά πρόκειται για την εικονογράφηση του οπτικού φαινομένου -με την επιστημονική πλέον σημασία του όρου- Superior Mirage, το οποίο παρατηρείται στη θάλασσα υπό συγκεκριμένες κλιματολογικές συνθήκες, παραμορφώνοντας τα αντικείμενα που βρίσκονται στον ορίζοντα.
Τα έργα με τον τρόπο που έχουν αποδοθεί, προσπαθούν να μεταδώσουν τη διάσταση του φαινομένου, που έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την ψευδαίσθηση (illusion), το φευγαλέο, το θολό, την οπτασία.
Ουσιαστικά αυτό που πραγματεύονται τα έργα είναι τα όρια της αισθητηριακής μας αντίληψης, το παιχνίδι ανάμεσα στο πραγματικό και το φαντασιακό, στη φθορά και την αφθαρσία, στο εφήμερο και το αιώνιο.
Σκοπός τους είναι να αιχμαλωτίσουν τη φευγαλέα ομορφιά μιας στιγμής, σαν μέσα από το φακό μιας φωτογραφικής μηχανής, και να προσφέρουν στο θεατή την εμπειρία της οπτασίας.
Για μένα, τα έργα αυτά αποτελούν υπενθύμιση ότι η ομορφιά βρίσκεται στην παροδικότητα και η έμπνευση στις ψευδαισθήσεις που αντανακλούν την αλήθεια μας.
Αυτό είναι το γενικότερο πλαίσιο. Ειδικότερα, όμως, κάθε δημιουργία συνοδεύεται από έναν τίτλο και μια αφήγηση, που αποκαλύπτει το νόημά της, ενώ συχνά οι αφηγήσεις είναι φορτισμένες με μνήμες και συμβολισμούς, επιδιώκοντας να συνδέσουν το προσωπικό με το συλλογικό.
Για παράδειγμα, το έργο “Mariupol, Donbas’’ απεικονίζει ένα ηλιοβασίλεμα πάνω από την Αζοφική θάλασσα σε χρώματα κοραλλί, απαλό ροζ και βιολετί. Η αντίθεση ενός γαλήνιου ηλιοβασιλέματος πάνω από μια πολύπαθη ουκρανική πόλη γίνεται μια εικαστική αντίσταση στη βαρβαρότητα της καταστροφής.
Σε μια εποχή που ο ήλιος δύει τόσο κυριολεκτικά όσο και συμβολικά πάνω από την πόλη αυτή, η εικόνα επαναφέρει το φως ως πράξη μνήμης και ελπίδας.
Το έργο αναφέρεται στο ανθρώπινο αποτύπωμα, στην απώλεια, αλλά και στην επιμονή της ομορφιάς μέσα στο χάος.
Συνοψίζοντας, τα έργα εκφράζουν συναισθήματα σε εμένα που τα δημιουργώ, τα οποία θέλω να μεταδώσω και επιδιώκω να δημιουργήσουν και σε αυτούς που θα τα φορέσουν.
Κάθε έργο είναι σαν μια στιγμιαία αντανάκλαση: φευγαλέα, μεταβαλλόμενη, ανοιχτή στην προσωπική ερμηνεία.
-Και γιατί αποφασίσατε να κάνετε αποτύπωση σε παρεό και όχι σε κάτι άλλο; Π.χ. σε μπλούζες…
Ο καμβάς μου έχει μεγάλες διαστάσεις και έχω εμμονή, όπως ανέφερα, να δουλεύω σε large scale formats. Τα έργα δημιουργήθηκαν εξαρχής σε διαστάσεις 2,00 μ. επί 1,10 μ., σαν να επρόκειτο για τελάρο σε μουσαμά. Ωστόσο, αντί να αποδοθούν σε παραδοσιακό μουσαμά, μεταφέρθηκαν ψηφιακά πάνω σε υφασμάτινο καμβά από μίγμα μεταξιού και βαμβακιού, διατηρώντας τις ίδιες διαστάσεις.
Θεωρώ ότι αυτή ήταν η καλύτερη απόδοση που θα μπορούσε να γίνει, καθώς οποιοδήποτε άλλο μέσο θα περιόριζε ή θα μείωνε την αισθητική του έργου. Ταυτόχρονα, οι μεγάλες διαστάσεις εξυπηρετούν στο να το φορέσει κανείς με πολλούς τρόπους, από μαντήλι στο κεφάλι έως φόρεμα ή και μπλούζα με το κατάλληλο δέσιμο, προσφέροντας ελευθερία και πειραματισμό. Ακόμα και να μη θέλει κανείς να τα φορέσει, παραμένουν έργα τέχνης και έχουν συλλεκτικό χαρακτήρα.
-Πώς δημιουργείται ένα τέτοιο ρούχο;
Κάθε item του “Superior Mirage” ξεκινά από μια σκέψη ή και ένα συναίσθημα. Στη συνέχεια, γίνεται ένα προσχέδιο σε χαρτί, το οποίο συχνά συνοδεύεται από λέξεις σκόρπιες, μια περιγραφή ή ακόμα και μια φωτογραφία. Ύστερα μεταφέρεται στον ψηφιακό καμβά (digital illustration), ώστε με τη βοήθεια ψηφιακής εκτύπωσης (digital printing) να αποτυπωθεί τελικά στο ύφασμα. Αυτή η διαδικασία γίνεται στην Αθήνα.
Στη συνέχεια, το υπόλοιπο μέρος της παραγωγής γίνεται στην Καλαμάτα από προσωπική εργασία, σε συνεργασία με ντόπιους τεχνίτες, σε μία προσπάθεια να στηριχθεί η τοπική κοινότητα.
-Η ανταπόκριση μέχρι σήμερα ποια είναι;
Η ανταπόκριση μέχρι τώρα είναι συγκινητική. Όσοι έχουν δει τα κομμάτια, τα έχουν αγαπήσει, και όσοι τα έχουν αποκτήσει, τα έχουν κάνει πραγματικά δικά τους. Το μεγαλύτερο κομπλιμέντο που έχω δεχτεί είναι ότι κάποιοι πήραν αρκετά παρεό/φουλάρια στις διακοπές τους, αλλά ήθελαν να φορούν αποκλειστικά το Mirage.
Θέλω εδώ από καρδιάς να ευχαριστήσω τους φίλους μου, καθώς ήταν οι πρώτοι που τα δοκίμασαν και τα αγάπησαν πραγματικά. Που τα πήραν στις διακοπές τους, που τα ταξίδεψαν και που μοιράστηκαν μαζί μου τις στιγμές τους με όμορφες φωτογραφίες. Αυτή είναι η μεγαλύτερη ευχαρίστηση.
-Πόσο δύσκολο είναι για μια νέα σχεδιάστρια το όλο εγχείρημα;
Για έναν καλλιτέχνη η δημιουργία είναι φυσικό μέρος της ζωής του• είναι εκεί που εκφράζεται και πειραματίζεται. Το πιο δύσκολο, ειδικά για μια νέα σχεδιάστρια, είναι η μετάβαση σε έναν κόσμο που απαιτεί και επιχειρηματικές δεξιότητες. Το μάρκετινγκ, η διαχείριση οικονομικών, η κατανόηση των εμπορικών αναγκών και η τοποθέτηση των έργων στην αγορά, όλα αυτά είναι ένας εντελώς διαφορετικός κόσμος.
Πολύ συχνά, αυτό που αγαπάς να δημιουργείς δε συμβαδίζει με τις ανάγκες της αγοράς. Η πρόκληση, λοιπόν, είναι να βρεις τον τρόπο να συνδέσεις το προσωπικό σου όραμα με κάτι που μπορεί να γίνει εμπορεύσιμο, χωρίς να χάσεις την αυθεντικότητά σου. Είναι μια διαδικασία που μπορεί να είναι αντίξοη και απαιτητική, αλλά ακριβώς μέσα από αυτήν μαθαίνεις όχι μόνο για την αγορά, αλλά και για τον ίδιο σου τον δημιουργικό εαυτό.
-Ο κόσμος προτιμά τα ελληνικά ρούχα;
Η ελληνική αγορά μόδας χαρακτηρίζεται από μια ισχυρή παρουσία διεθνών fast fashion brands, που προσελκύουν καταναλωτές με περιορισμένο διαθέσιμο εισόδημα και προτιμούν οικονομικές επιλογές.
Ωστόσο, παρατηρείται μια αυξανόμενη τάση υποστήριξης των ελληνικών brands, ιδιαίτερα στον τομέα της πολυτελούς μόδας. Υπάρχει κόσμος που αναζητά κάτι μοναδικό, αυθεντικό και καλής ποιότητας.
Πολλά ελληνικά brands έχουν κερδίσει διεθνή αναγνώριση, ενώ η ελληνική αγορά δείχνει να υποστηρίζει την εγχώρια παραγωγή και σχεδιασμό.
Συνεπώς, η προτίμηση για ελληνικά ρούχα εξαρτάται από την ποιότητα και την τιμή κατά κύριο λόγο.
-Ποια τα σχέδιά σας; Μπορεί να δούμε και άλλα ρούχα;
Θέλω κάθε κομμάτι να είναι τόσο ξεχωριστό και αυθεντικό που να μην μπορεί τίποτε άλλο να το αντικαταστήσει. Αυτό επιτυγχάνεται τόσο μέσα από την υψηλή ποιότητα των υφασμάτων όσο και μέσω της αισθητικής που αποπνέει κάθε σχέδιο. Στόχος μου είναι να διατηρήσω την ποιότητα και να παράξω timeless κομμάτια, που να μπορούν να βγουν από την ντουλάπα σε πέντε ή δέκα χρόνια και να προκαλούν το ίδιο, αν όχι μεγαλύτερο θαυμασμό.
Στόχος ακόμα είναι οι δημιουργίες να βρίσκονται μπροστά από τις επιταγές της τρέχουσας αισθητικής, να υπερβαίνουν τα όρια της μόδας, χωρίς αυτό απαραίτητα να σημαίνει κάτι το εξεζητημένο. Αντιθέτως, μπορεί να είναι κάτι απλό, αυτονόητο και κάποιες φορές ίσως αναπάντεχο. Για παράδειγμα, μια σειρά σχεδίων αποτυπώνει παραμορφωμένα ηλιοβασιλέματα (distorted suns). Το ηλιοβασίλεμα – κάτι που καθορίζει κάθε καλοκαίρι μας – κάτι τόσο απλό, γνώριμο, αλλά ταυτόχρονα μοναδικό.
Όταν αποτυπώνεται σε ένα κομμάτι υφάσματος που τυλίγεται γύρω σου, μεταμορφώνεται σε κάτι νέο και πολύ προσωπικό. Ταυτόχρονα, όμως, είναι κάπως αναπάντεχο το να δεις ένα καθημερινό ηλιοβασίλεμα φορεμένο.
Η πρόθεση είναι να δημιουργηθεί αυτή η αίσθηση: το αναπάντεχο μέσα στο αυτονόητο, ένα κομμάτι τέχνης που μπορείς όμως και εσύ να οικειοποιηθείς, να κάνεις δικό σου, να σε εμπνεύσει λόγου χάρη στον τρόπο που θα το συνδυάσεις με άλλα ρούχα και αξεσουάρ, να σε κάνει να φωτογραφίσεις ή φωτογραφηθείς με αυτό, να σε καλέσει να πειραματιστείς στους τρόπους που φοράς. Να είναι η τέχνη που νιώθεις φυσική να τη φοράς και να την ξανακάνεις τέχνη.
Στην ερώτησή σας τώρα για το αν θα δούμε και άλλα ρούχα, το “Superior Mirage” ξεκίνησε ως πειραματισμός και προσωπική αναζήτηση, κι αυτό είναι το στοιχείο με ορίζει. Έχω πολλές ιδέες και εμμονές που θέλω να εκφράσω δημιουργικά και να μετατρέψω σε έργα, κατά βάση χρηστικά. Μπορώ να σας πω με σιγουριά τι δε θα δούμε. Δε θα δούμε τα σχέδια αυτά τυπωμένα σε μπλούζες, τσάντες, πορτοφόλια και άλλα αντικείμενα. Επίσης, δε θα γίνει μεταφορά αυτών των σχεδίων σε ρούχα, φορέματα, μπλούζες, παντελόνια, το ρούχο θεωρώ πως χρειάζεται μια διαφορετική προσέγγιση.
Σίγουρα, όμως, θα δούμε νέα σχέδια σε 100% μετάξι και σε νέες εκδοχές, μικρότερες και πιο ευέλικτες, που θα διατηρούν την αισθητική τους ταυτότητα. Παράλληλα, εκμεταλλευόμενη την αρχιτεκτονική μου ιδιότητα, θα δούμε χώρους, σε συνδυασμό με αντικείμενα, σε ένα συνολικό περιβάλλον όπου η τέχνη και η λειτουργικότητα συναντιούνται.
-Πού μπορεί να βρει κανείς τις δημιουργίες σας;
Διατηρώ ηλεκτρονικό κατάστημα μέσω του οποίου στέλνουμε σε όλη την Ελλάδα: https://superior-mirage.com/superior-mirage-world/
Σήμερα, ορισμένα κομμάτια της συλλογής φιλοξενούνται στο Fair Plaza B2b, στο Άμστερνταμ (Beesdseweg 5, 4104 AW Culemborg, The Neatherlands), το οποίο αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους χώρους βιώσιμης χονδρικής στην Ολλανδία, με έμφαση στο fair trade, τον μοντέρνο σχεδιασμό και την οικολογική προσέγγιση.
Κατά διαστήματα συμμετέχω σε pop-up εκδηλώσεις σε επιλεγμένα beach bars, resorts και beauty shops.
Σήμερα θα τα βρείτε στο Piel – the beauty shop στην Καλαμάτα, Καίσαρη 12.
Τέλος, μπορεί κάποιος να ενημερώνεται για τα σημεία και τις ημερομηνίες μέσω της σελίδας μου στο Instagram. (superior__mirage).
Του Παναγιώτη Μπαμπαρούτση
