«Οι σιδηροδρομικές γραμμές που είναι εγκαταλελειμμένες εδώ και χρόνια σε περιοχές όπως η ορεινή Αρκαδία (Αχλαδόκαμπος, Παρθένιο Ορος) μπορούν να αξιοποιηθούν για τουριστική εκμετάλλευση. Δείτε το παράδειγμα του τουριστικού τρένου στο Μπάνσκο της Βουλγαρίας, αλλά και στο Μόκρα Γκόρα στη Σερβία. Αυτές οι γραμμές ήταν παλιού τύπου, μικρού εύρους και πλέον διασχίζουν μαγευτικά τοπία. Ο κόσμος συρρέει για να δει τρένα παλιού τύπου, που είναι ακόμη ζωντανά, την ώρα που και τα γύρω χωριά, ενώ ρήμαζαν, απέκτησαν ζωή και νέα επιχειρηματική δραστηριότητα».
Αυτά τα παραδείγματα ανακαλεί στη μνήμη του, μιλώντας στην «Καθημερινή» ο Ηλίας Νταίβις, πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Σιδηροδρόμου Μεσσηνίας, εκτιμώντας ακράδαντα ότι ο σιδηροδρομικός τουρισμός θα μπορούσε να δώσει το φιλί της ζωής σε γραμμές που απαξιώνονται χρόνια. Τέτοια είναι η περίπτωση του δικτύου της Πελοποννήσου, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου έχει τεθεί σε προσωρινή αναστολή λειτουργίας από το 2011 (Κόρινθος – Ναύπλιο – Τρίπολη – Καλαμάτα και Καλαμάτα – Πύργος – Πάτρα), με αποτέλεσμα εδώ και 15 χρόνια οι ράγες του να σκουριάζουν.
Το ιστορικό αλλά απαξιωμένο σιδηροδρομικό δίκτυο βρέθηκε ξανά στο προσκήνιο τις τελευταίες μέρες, μετά τις έντονες αντιδράσεις που προκάλεσε πρόσφατη προκήρυξη του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) για την ανάθεση μελέτης, η οποία –σύμφωνα με πολλούς– βάζει ταφόπλακα σε οποιαδήποτε προοπτική αναβίωσής του. Κι αυτό, γιατί, όπως τονίζουν, προβλέπει τη μετατροπή του τμήματος Μεγάρων – Κορίνθου – Καλαμάτας σε ποδηλατόδρομο.
Τουριστικά δρομολόγια
Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα της «Καθημερινής», αν και αρμόδιες πηγές διαβεβαιώνουν ότι το εγχείρημα δεν προϋποθέτει ξήλωμα του σιδηροδρόμου και τον τελευταίο λόγο έχει ο ΟΣΕ, εντούτοις δε στάθηκαν ικανές να κατευνάσουν την ανησυχία. «Η πρόσφατη απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του ΤΕΕ να προχωρήσουν σε μελέτη για τη μετατροπή της ιστορικής γραμμής Κόρινθος – Καλαμάτα σε ποδηλατόδρομο και πεζόδρομο υποβαθμίζει μια κρίσιμη εθνική υποδομή και σπαταλά πολύτιμους ευρωπαϊκούς πόρους», αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο Σύλλογος Διπλωματούχων Μηχανικών Σιδηροδρόμων, υπενθυμίζοντας ότι η γραμμή ανακαινίστηκε λίγο πριν τεθεί σε αναστολή. Παρά τις παραπάνω εξελίξεις, τα τουριστικά δρομολόγια δε φαίνεται να περνούν απαρατήρητα από την αγορά. Η Levante Trains έλαβε σιδηροδρομική άδεια και θα εκτελέσει σε πρώτη φάση ένα δρομολόγιο στη γραμμή Κατάκολο – Πύργος – Ολυμπία – Πύργος – Κατάκολο, «σπάζοντας» το μονοπώλιο της Hellenic Train και γνωστοποιώντας στη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) την πρόθεση να επεκτείνει τη δραστηριότητά της στις επιβατικές σιδηροδρομικές μεταφορές. Στο μεταξύ, το τελευταίο διάστημα βρίσκεται σε εξέλιξη ελληνοελβετική πρωτοβουλία για τη σταδιακή επαναλειτουργία του παλαιού δικτύου.
Δύσκολο στοίχημα η εξυγίανση του σιδηροδρόμου
«Είναι πρόταση για καθημερινά επιβατικά δρομολόγια στην περιοχή Κόρινθος – Αργος – Ναύπλιο και στον προαστιακό Μεσσηνίας και παράλληλη τουριστική εκμετάλλευση του συνόλου του δικτύου. Η ορεινή Αρκαδία προσομοιάζει με τα τοπία που διασχίζουν ελβετικοί σιδηρόδρομοι», τονίζει ο κ. Νταίβις. «Ό,τι έγινε στον Οδοντωτό σιδηρόδρομο μπορεί να γίνει, σε μεγαλύτερη κλίμακα, σε όλη την Πελοπόννησο. Τα Καλάβρυτα, από ένα ασήμαντο χωριό έγιναν τουριστική πόλη αγαπητή σε όλους», επεσήμανε ο κ. Νταίβις. «Από τα τέλη της δεκαετίας ’70 φάνηκε πια ότι το τρενάκι δεν μπορούσε να ανταγωνιστεί τους δρόμους που είχαν κατασκευαστεί, με αποτέλεσμα να απολέσει την επιβατική και εμπορευματική του αξία. Υπήρξε λοιπόν το εξής δίλημμα: το πετάμε στα σκουπίδια ή το αξιοποιούμε αλλιώς;».
Όλες, ωστόσο, αυτές οι επιδιώξεις περί αξιοποίησης του σιδηροδρόμου στην Πελοπόννησο προσκρούουν σε θέματα χρηματοδότησης και γενικά κόστους. «Είναι θέμα κόστους. Τι έσοδα θα έχεις από τουριστική αξιοποίηση;», διερωτώνται αρμόδιες πηγές του ΟΣΕ. «Είναι ακριβό εγχείρημα, δε θα καλύπτονται έξοδα συντήρησης, τροχαίου υλικού και υποδομής». «Επίσης, η γραμμή Κάτω Αχαΐα – Πύργος, που υπήρξε σκέψη να επαναλειτουργήσει, είναι περίπου 88 χλμ. και έχει 63 ισόπεδες διαβάσεις. Εάν σε αυτές βάλεις αυτόματα συστήματα (ΑΣΙΔ), χρειάζονται 7-8 εκατ. μόνο γι’ αυτά», τονίζουν στην «Κ» στελέχη του οργανισμού, υπενθυμίζοντας ότι ο εξοπλισμός στο δίκτυο της Πελοποννήσου τα προηγούμενα χρόνια είχε λεηλατηθεί.
Ταλαιπωρία
Παρά τις προσδοκίες, ο Οδοντωτός έχει εξελιχθεί σε πηγή ταλαιπωρίας αλλά και παράδειγμα τουριστικού δρομολογίου προς… αποφυγήν, αν και προσελκύει εκατοντάδες επιβάτες. Η απουσία επιχειρηματικής λογικής από τους πρωταγωνιστές του σιδηροδρόμου, ΟΣΕ και Hellenic Train, σε συνδυασμό με το «κουβάρι» των αρμοδιοτήτων, μόνο απολαυστική δεν κάνει την εμπειρία του επιβάτη. Προβλήματα παρουσιάζει και το τρενάκι του Πηλίου, για τη συντήρηση του οποίου υπεύθυνος είναι ο ΟΣΕ. Οι τοπικές κοινότητες διαμαρτύρονται γιατί πλήττεται η επιχειρηματική τους δραστηριότητα και το τουριστικό προϊόν. «Αυτά, κουτσά-στραβά, πάνε», λένε στην «Κ» σιδηροδρομικές πηγές, θέλοντας να περιγράψουν την κατάσταση του ιστορικού «Μουτζούρη». Δε λείπουν, βέβαια, και τα ευτράπελα, τα οποία στην περίπτωση του Οδοντωτού πληθαίνουν. Από τον Μάιο του 2025 μέχρι και σήμερα έχουν καταγραφεί τουλάχιστον τρία σοβαρά συμβάντα, από κατολισθήσεις και προβλήματα στη γραμμή μέχρι και βλάβες στο τροχαίο υλικό. Μάλιστα, η Hellenic Train ανακοίνωσε την Παρασκευή πως από το Σάββατο αναστέλλεται η λειτουργία των απογευματινών δρομολογίων του Οδοντωτού, ώστε να ολοκληρώνονται πριν από… τη δύση του ηλίου. Επιπλέον δρομολόγια προστέθηκαν στο τρένο του Πηλίου για τους εκδρομείς της 28ης Οκτωβρίου.
Πάντως, μόλις πριν από μια εβδομάδα 101 επιβάτες έμειναν εγκλωβισμένοι σε δύσβατο σημείο στην περιοχή Νιάματα, με αποτέλεσμα να συνδράμει η ΕΜΑΚ για τον απεγκλωβισμό τους. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και τον Αύγουστο, όταν ο Οδοντωτός ακινητοποιήθηκε στην περιοχή Τρικλιά για τρεις ώρες, λόγω τεχνικού προβλήματος της αμαξοστοιχίας που εκτελούσε το δρομολόγιο Διακοπτό – Καλάβρυτα.
Για το περιστατικό της προηγούμενης εβδομάδας η Hellenic Train σε δεύτερη ανακοίνωση στρέφει τα βέλη στον ΟΣΕ, τονίζοντας πως «το περιστατικό προκλήθηκε από πρόβλημα στο δίκτυο» και ότι φερτό υλικό που εντοπίστηκε στις γραμμές προκάλεσε πρόβλημα στην οδόντωση του συρμού, η οποία οδήγησε σε ενεργοποίηση του μηχανισμού ασφαλείας και ακινητοποίησή του.
Ζήτημα προκλήθηκε και στη ρυμούλκηση του συρμού. Πάντως, τους παραπάνω ισχυρισμούς αποκρούει ο ΟΣΕ, με πηγές του οργανισμού να μεταφέρουν ότι «φταίνε τα τρένα, οι ηλεκτρογεννήτριές τους». Από την άλλη, και ο ΟΣΕ δεν έχει προσωπικό, με αποτέλεσμα να γίνεται διορθωτική και όχι προληπτική συντήρηση.
