Ο Καλαματιανός δικηγόρος Μιχάλης Κοσμόπουλος, με εμπειρία στην καταπολέμηση των απομιμητικών προϊόντων, δίνει συμβουλές στους καταναλωτές.
-Πρόσφατα έγιναν επιχειρήσεις από την ΕΛΑΣ σε κατάστημα στην Καλαμάτα, όπου και κατασχέθηκαν απομιμητικά προϊόντα. Η αίσθηση είναι ότι πρόκειται για διαδεδομένο φαινόμενο.
Δυστυχώς, πρόκειται για σοβαρό πρόβλημα με πολύ μεγάλη έκταση και δεν πρέπει να υποτιμάται. Τον Απρίλιο του 2016 δημοσιεύθηκε μελέτη του ΟΟΣΑ και του Ευρωπαϊκού Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας, σύμφωνα με την οποία ο παγκόσμιος τζίρος από την παραγωγή και διακίνηση απομιμητικών και πειρατικών προϊόντων ανήλθε το 2013 σε 461 δισ. δολάρια ΗΠΑ, ποσό που αντιστοιχεί στο 2,5% του παγκόσμιου εμπορίου και ισοδυναμεί με το ΑΕΠ της Αυστρίας. Η Ελλάδα δεν εξαιρείται από τις συνέπειες.
-Τα απομιμητικά προϊόντα παράγονται στην Ελλάδα ή εισάγονται από άλλες χώρες;
Η εγχώρια παραγωγή είναι πλέον περιορισμένη. Η χώρα μας, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, είναι πύλη εισόδου προς την Ευρώπη και ο Πειραιάς και η Θεσσαλονίκη είναι μεγάλα διαμετακομιστικά κέντρα, από τα οποία περνούν μεγάλες ποσότητες εμπορευμάτων, συμπεριλαμβανομένων των απομιμητικών. Για το λόγο αυτό, η έκθεση του ΟΟΣΑ κατατάσσει την Ελλάδα ανάμεσα στις χώρες προέλευσης των απομιμητικών, μαζί με την Κίνα, την Τουρκία, την Ταϊλάνδη και άλλες: όχι γιατί εδώ παράγονται απομιμητικά, αλλά γιατί διέρχονται την Ελλάδα πριν καταλήξουν σε άλλες χώρες. Σημαντικές ποσότητες μένουν και για εσωτερική κατανάλωση.
-Οι εταιρείες, φυσικά, κυνηγούν τα απομιμητικά προϊόντα γιατί θίγονται τα συμφέροντά τους…
Η ζημιά είναι τεράστια. Η απώλεια πωλήσεων, σε συνδυασμό με την υποτίμηση και δυσφήμηση των εμπορικών σημάτων τους, δεν αφήνουν περιθώρια για ανοχή σε ένα φαινόμενο που απαξιώνει το σπουδαιότερο περιουσιακό τους στοιχείο: το εμπορικό τους σήμα που ενσωματώνει την υπεραξία πολυετών προσπαθειών και επενδύσεων για την καθιέρωσή του. Βέβαια, δεν είναι μόνο τα εμπορικά συμφέροντα των εταιρειών που πλήττονται…
-Σοβαρό ζήτημα είναι η εξαπάτηση του καταναλωτή…
Βεβαίως. Πολύ συχνά οι καταναλωτές παρασύρονται από τους επιτηδείους. Όλοι μας έχουμε ακούσει τις δικαιολογίες που χρησιμοποιούν οι διακινητές απομιμητικών προϊόντων: «είναι φτηνό γιατί είναι στοκ από κατάστημα που έκλεισε» ή «τα φέρνω από outlet από το εξωτερικό». Για να μην αναφερθούμε και στο γνωστό «γνήσιο είναι το ρολόι, το έχω κλέψει», που αν είναι αλήθεια, ο καταναλωτής είναι και… κλεπταποδόχος! Μέχρι και ότι οι ίδιες οι εταιρείες διακινούν τα απομιμητικά μαζί με τα γνήσια διαδίδουν ψευδώς κάποιοι επιτήδειοι, καλλιεργώντας έναν ακόμα αστικό μύθο για να «θολώσουν τα νερά». Συχνά διακυβεύεται και η δημόσια υγεία, ιδίως όταν μιλάμε για απομιμητικά τσιγάρα, αλκοολούχα, φάρμακα ή καλλυντικά, ακόμα και ενδύματα και υποδήματα που έχουν κατασκευαστεί με τοξικά υλικά ή χρώματα. Αν δεν έχεις πιάσει απομιμητικό παπούτσι που μυρίζει… πετρέλαιο, δεν μπορείς να το καταλάβεις.
-Κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι καταναλωτές που δεν έχουν οικονομική δυνατότητα δε θα αγόραζαν γνήσιο προϊόν.
Αυτοί που συνειδητά αγοράζουν απομιμητικά προϊόντα το κάνουν, γιατί θέλουν να «απολαύσουν» την αίγλη και τη φήμη ενός γνωστού σήματος. Αυτοί, ακόμα και με περιορισμένη οικονομική δυνατότητα, αργά ή γρήγορα, θα αγόραζαν ένα ακριβό επώνυμο προϊόν, γιατί δεν αγοράζουν για να καλύψουν κάποια βασική ανάγκη σε ένδυση και υπόδηση. Τίποτα δεν τους εμποδίζει να αγοράσουν λιγότερο ή καθόλου επώνυμα προϊόντα σε ίδια τιμή και πολύ καλύτερη ποιότητα από τα απομιμητικά προϊόντα. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που μου μετέφερε διευθυντής πωλήσεων γνωστής εταιρείας ενδυμάτων: το καλοκαίρι του 2015, εν μέσω αυστηρών κεφαλαιακών ελέγχων (capital controls) και δυσχέρειας προμήθειας προϊόντων από το εξωτερικό, οι εισαγωγές απομιμητικών περιορίστηκαν και οι πωλήσεις του επίσημου καταστήματος στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατακόρυφα!
-Υπάρχει αντίκτυπος και στην εθνική οικονομία;
Πολλαπλός. Το εμπόριο απομιμητικών συνδέεται με τη φοροδιαφυγή, την αποφυγή δασμών εισαγωγής και την εισφοροδιαφυγή, για να μη μιλήσουμε για τη διασύνδεσή του με το οργανωμένο έγκλημα, μιας και είναι γνωστό ότι ενίοτε χρηματοδοτεί το εμπόριο ναρκωτικών και όπλων. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: Όπως προκύπτει από περσινή μελέτη του Ευρωπαϊκού Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας (EUIPO) για τον κλάδο ένδυσης, υπόδησης και αξεσουάρ, ο συνολικός αντίκτυπος της παραγωγής και διακίνησης τέτοιων απομιμητικών προϊόντων για την ελληνική οικονομία μεταφράζεται σε απώλεια 1,3 δισεκατομμυρίων ευρώ και απώλεια περίπου 25.000 θέσεων εργασίας. Φυσικά, πλήττεται και η πολυπόθητη υγιής επιχειρηματικότητα και ο ανταγωνισμός, καθώς η παράνομη δραστηριότητα δίνει προβάδισμα σε εμπόρους που παρανομούν σε βάρος επιχειρήσεων που λειτουργούν τηρώντας τους νόμους και με σεβασμό στον καταναλωτή.
-Υπάρχει τρόπος να ξεχωρίσει ο καταναλωτής τα απομιμητικά προϊόντα;
Οι περισσότερες πληροφορίες για τη διάκριση των απομιμητικών αποτελούν εμπορικό απόρρητο των δικαιούχων εταιρειών. Θεωρώ, όμως, ότι ένας έμπειρος καταναλωτής υποψιάζεται, όταν βλέπει επώνυμα προϊόντα να πωλούνται υπό «περίεργες» συνθήκες: π.χ. σε πάγκους στις λαϊκές ή σε καλάθια με άλλα προϊόντα, σε πολύ χαμηλή τιμή, με εξόφθαλμα κακής ποιότητας ραφή, χωρίς τις συνήθεις ετικέτες ή με πρόχειρη συσκευασία. Μην παρασυρόμαστε από τις ευφάνταστες δικαιολογίες των απομιμητών. Επίσης, προσοχή στις πωλήσεις μέσω διαδικτύου, το οποίο έχει κατακλυστεί από απομιμητικά: είμαι γενικά πολύ επιφυλακτικός, όταν βλέπω ιστοσελίδα που δεν αναφέρει την πλήρη ταυτότητα της επιχείρησης που τη διαχειρίζεται και παραπέμπει σε έναν αριθμό κινητού τηλεφώνου και αναφέρει μόνο την αντικαταβολή ως μέθοδο πληρωμής.
-Υπάρχει τρόπος να καταπολεμηθεί το φαινόμενο, να βρεθούν οι εισαγωγείς των απομιμητικών;
Πρόκειται για έναν «πόλεμο» που δε σταματά ποτέ, γιατί τα συμφέροντα είναι μεγάλα και εμπλέκεται μεγάλος αριθμός προσώπων και πολλά διαφορετικά δίκτυα διακίνησης. Το ελληνικό δίκαιο παρέχει επαρκή όπλα και θα έλεγα ότι είναι πιο προωθημένο σε σχέση με τη νομοθεσία των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών. Σίγουρα χρειάζονται εντατικότερες προσπάθειες από όλες τις πλευρές. Πρέπει να συνειδητοποιήσει και το καταναλωτικό κοινό ότι ένα απομιμητικό προϊόν δεν είναι απλά μια «μαϊμού» και «δεν τρέχει και τίποτα»: είναι προϊόν αμφίβολης προέλευσης και πολύ χαμηλής ποιότητας, που στερεί θέσεις εργασίας και δημόσια έσοδα σε καιρούς μνημονίων και μπορεί ακόμα να χρηματοδοτεί δίκτυα εγκληματικών οργανώσεων. Ε, δεν αξίζει.
*Ο Μιχάλης Κοσμόπουλος είναι δικηγόρος Αθηνών, εταίρος και επικεφαλής του Τμήματος Πνευματικής και Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας της Drakopoulos Law Firm για τη ΝΑ Ευρώπη, η οποία εκπροσωπεί την οργάνωση καταπολέμησης απομιμήσεων React, σε Ελλάδα και Κύπρο.
Του Κώστα Γαζούλη
