Η σύγκρουση του Συμβουλίου με τον καλλιτεχνικό διευθυντή μοιάζει με επαναλαμβανόμενο μοτίβο που ισχύει και σε άλλες περιπτώσεις πολιτιστικών οργανισμών. Η Βίκυ Μαραγκοπούλου έφυγε ύστερα από 21 χρόνια από τη διεύθυνση του Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, αφού προηγουμένως έπεσε ουκ ολίγες φορές πάνω στις «δικλείδες ασφαλείας» που επικαλούνταν η δημοτική Κοινωφελή Επιχείρηση «Φάρις».
Κάποτε έπρεπε να ξεπεράσει με επιχειρήματα ακόμη και την «κατάρα του αυτονόητου»: ότι η έδρα του Φεστιβάλ Χορού, που έμενε αναξιοποίητη επί τρία χρόνια, έπρεπε να βρίσκεται στην ευθύνη της καλλιτεχνικής διευθύντριας του φεστιβάλ.
Η μέχρι πρότινος καλλιτεχνική διευθύντρια του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Βίκυ Μαραγκοπούλου μίλησε για πρώτη φορά δημόσια για τους λόγους που την οδήγησαν στην παραίτησή της από τη συγκεκριμένη θέση. Η συνέντευξή της δόθηκε περιοδικό, LIFO, και στον Δημήτρη Δουλγερίδη
Στο εισαγωγικό κείμενο της συνέντευξης, η Βίκυ Μαραγκοπούλου μιλάει για την «κατάρα του αυτονόητου», δηλαδή τη μη αξιοποίηση του Μεγάρου Χορού επί τρία χρόνια παρ’ ότι αυτό μπορούσε να λειτουργήσει αλλά και τη μη ανάθεση της αξιοποίησης του Μεγάρου Χορού στη καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Χορού. Τα κυριότερα σημεία της συνέντευξης με τη Βίκυ Μαραγκοπούλου έχουν ως εξής:
1. «Θεωρείτε ότι η επιλογή ενός διευθυντή πρέπει να έχει ως κριτήριο τη σύμπτωση απόψεων με το διοικητικό συμβούλιο, και το αντίστροφο;
Θεωρώ πως ένας θεσμός δεν μπορεί να λειτουργήσει και να προχωρήσει αν οι σχέσεις του διοικητικού συμβουλίου με τον καλλιτεχνικό διευθυντή είναι συγκρουσιακές, κάτι που, δυστυχώς, συμβαίνει συχνά. Για μένα, η σύμπτωση των απόψεων δεν είναι το ζητούμενο. Οι ρόλοι του καλλιτεχνικού διευθυντή και του Δ.Σ. είναι τελείως διαφορετικοί. Θα πρέπει να συμπληρώνουν ο ένας τον άλλο στην κατεύθυνση ενός κοινού στόχου και στην επιδίωξη ενός επιτυχημένου αποτελέσματος. Η συνεργασία πρέπει να διακρίνεται από εντιμότητα, καθαρότητα προθέσεων, εμπιστοσύνη, νομιμότητα και διαφάνεια, αλλά και χαρά και προσδοκία για να υπάρχει ένα αποτέλεσμα που να εμπνέει το κοινό και να προωθεί τα θέματα της τέχνης και τους καλλιτέχνες.
Αυτό που θεωρώ ακόμα πιο σημαντικό είναι ένας πολιτιστικός/καλλιτεχνικός θεσμός να θωρακίζεται από το ίδιο το θεσμικό του πλαίσιο. Η καταστατική φιλοσοφία και φυσιογνωμία του θεσμού πρέπει να είναι, καταρχάς, αποτέλεσμα εργασίας ανθρώπων του πολιτισμού με σύγχρονο και ανοιχτό πνεύμα. Κανένα διοικητικό συμβούλιο δεν θα πρέπει να παρεμβαίνει σε αυτή την αρχική καταστατική φυσιογνωμία.
Κρίσιμο ρόλο στον εκσυγχρονισμό και εμπλουτισμό αυτής της φιλοσοφίας μπορεί να παίξει ο καλλιτεχνικός διευθυντής και γι’ αυτόν το λόγο πρέπει να τον αφήνουν ελεύθερο να αναπτύσσει και να υλοποιεί τις ιδέες του. Το διοικητικό συμβούλιο, σε αυτή την περίπτωση, έχει τον κρίσιμο ρόλο να οργανώσει το διοικητικό, οικονομικό και οργανωτικό πλαίσιο και, φυσικά, το ελεγκτικό, προκειμένου να υλοποιείται το βασικό καταστατικό όραμα έτσι όπως εξειδικεύεται από τον καλλιτεχνικό διευθυντή – γι’ αυτό άλλωστε κρίνεται και αξιολογείται σε τακτά χρονικά διαστήματα.
2. Θεωρείτε ότι υπάρχει όντως κίνδυνος υπερεξουσιών στον καλλιτεχνικό διευθυντή με βάση το ισχύον πλαίσιο;
Όχι, δεν πιστεύω καθόλου ότι υπάρχει κίνδυνος υπερεξουσιών. Θεωρώ ότι τα τελευταία χρόνια καλώς έχει αναγνωριστεί και στην πράξη πόσο κομβικός είναι ο ρόλος του καλλιτεχνικού διευθυντή σε έναν πολιτιστικό οργανισμό. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής είναι αυτός που έχει τη μεγάλη ευθύνη για την πορεία κάθε θεσμού. Είναι αυτός που μπορεί να του δώσει την ώθηση, το «πέταγμα», όπως ακριβώς έχει αποδειχθεί από την πράξη. Ο περιορισμός του ρόλου του καλλιτεχνικού διευθυντή δεν πιστεύω ότι θα θεραπεύσει τα προβλήματα που προκύπτουν.
Μια σωστή επιλογή καλλιτεχνικού διευθυντή, με σύμβαση ορισμένου χρόνου, απαλλαγμένη από τις όποιες κομματικές ή προσωπικές παρεμβάσεις και σκοπιμότητες, του οποίου το σχέδιο δράσης θα έχει γίνει εκ προοιμίου αποδεκτό –και ο απολογισμός του έργου θα γίνεται από γνώστες και με συγκεκριμένα κριτήρια–, όπως και η σταθερή συνεργασία μαζί του αποτελούν βασική προϋπόθεση για την επιτυχία των οραμάτων ενός πολιτιστικού φορέα.
3. Ποιο ήταν το μεγαλύτερο εμπόδιο που αντιμετωπίσατε ή έχετε αντιληφθεί κατά τη δική σας εμπλοκή;
Τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετώπισα και αφορούν ειδικά το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας απορρέουν από το γεγονός ότι δεν κατάφερε να λειτουργήσει ως αυτόνομος θεσμός.
Οι κατάλληλες συνθήκες για να ολοκληρωθεί και να αναπτυχθεί ο θεσμός στην πλήρη λειτουργία του, σύμφωνα με το καταστατικό της ίδρυσής του, δημιουργήθηκαν όταν το Φεστιβάλ ωρίμασε και ακόμα ολοκληρώθηκε και το Μέγαρο Χορού, που ήταν και το σημαντικότερο. Διότι, η αρχική σύλληψη ήταν το Φεστιβάλ να αποτελεί μεν την κεντρική δραστηριότητα του Διεθνούς Κέντρου Χορού Καλαμάτας, ταυτόχρονα όμως να αποτελεί το Κέντρο έναν σημαντικό περιφερειακό θεσμό για τον χορό στην Ελλάδα, με ετήσια λειτουργία και πολλές παράλληλες δράσεις. Δηλαδή, ετήσιο πρόγραμμα παραστάσεων, παραγωγές, φιλοξενίες καλλιτεχνών, ερευνητική εργασία κ.λπ., με τοπική, εθνική και διεθνή δραστηριότητα.
Το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας είχε αποκτήσει όλη τη γνώση και είχε κάνει όλη την προετοιμασία ώστε αυτό το μεγαλόπνοο σχέδιο να έχει τα εχέγγυα μιας επιτυχημένης λειτουργίας με μεγάλο όφελος για τη χώρα.
Μη αποκτώντας την αυτονομία του, το Διεθνές Κέντρο Χορού Καλαμάτας και το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού περιορίστηκαν στο να αποτελούν ένα κομμάτι των διαφόρων δραστηριοτήτων από τις πολλές που διαχειρίζεται μια κοινωφελής δημοτική επιχείρηση –με ένα συμβούλιο που στη μεγάλη του πλειοψηφία ορίζεται και εξαρτάται από τη δημοτική αρχή–, όπως οι επετειακές τελετές του δήμου, οι καλλιτεχνικές σχολές, τα καρναβάλια, οι καλοκαιρινές συναυλίες και το ΔΗΠΕΘΕΚ, αλλά και οι κοινωφελείς δράσεις (κοινωνικό ιατρείο, παντοπωλείο και επαγγελματική κατάρτιση).
Ήταν πολύ δύσκολο, μέσα σε ένα τέτοιο δημαρχοκεντρικό πλαίσιο, να αναπτυχθεί ο θεσμός, πολύ περισσότερο μάλιστα όταν υπήρχαν και σοβαρές διαφορές ανάμεσα στις αντιλήψεις του δημάρχου και του καλλιτεχνικού διευθυντή για την πορεία του θεσμού.
Επιπλέον, δε, να προσθέσω ότι ο «Καλλικράτης» και οι μνημονιακές δεσμεύσεις δυσκόλευαν, ως έναν βαθμό, τη δημιουργία αυτού του απαραίτητου, κατά τη γνώμη μου, νέου οργανισμού προκειμένου να αξιοποιηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο όχι μόνο το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας αλλά και όλο το πολιτιστικό κεφάλαιο που έχει αποκτηθεί όλα αυτά τα χρόνια.
Βίκυ Μαραγκοπούλου: Το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού “πνίγηκε” από το δήμαρχο
