Στα τέλη του 19ου αιώνα έκαναν την εμφάνισή τους στην Καλαμάτα τα καφέ σαντάν, όπως αυτά που υπήρχαν στη Γαλλία. Δηλαδή, τα καφωδεία όπου ξένες γυναίκες τραγουδούσαν και χόρευαν επί σκηνής, δείχνοντας λίγο πόδι και ολίγον από μπούστο, προς τέρψιν των πελατών. Θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και ως τα στριπτιζάδικα της ρομαντικής εποχής, αλλά οι «αρτίστες» προσέφεραν και ερωτικές υπηρεσίες.
Υπό τους ήχους δυτικής μουσικής, σήκωναν ψηλά τις φούστες και τα πόδια, δείχνοντας στιγμιαία τα κάλλη τους στους ενθουσιασμένους πελάτες. Ήταν η εποχή που οι άνδρες μετά βίας μπορούσαν να δουν ακόμη και τη μύτη του γυναικείου παπουτσιού, όταν δεν κρυβόταν τελείως από τη μακριά φούστα. Πόσω μάλλον ολόκληρη γάμπα ή και κάτι περισσότερο. Οι κοπέλες γνώριζαν καλά και την τέχνη του πληρωμένου έρωτα. Για να ενδώσουν σε κάποιον επίδοξο εραστή, τον «μαδούσαν» πρώτα και μετά ό,τι ήθελε προκύψει…
Τη δεκαετία του 1890 η Καλαμάτα διέθετε καφέ-σαντάν στον «Κήπο της Εδέμ», υπό τη διεύθυνση του Καλόγερου Ξεζώνατου, μυώντας τους θαμώνες στην ευρωπαϊκή μουσική με δόλωμα τα θέλγητρα των τραγουδιστριών και χορευτριών. Το 1900 άνοιξε δεύτερο καφέ-σαντάν από τον Παύλο Μποζά και τον Παναγ. Κουτσικέα στον πρώην ξενοδοχείο «Γαλλία» με Γερμανίδες Βοημίδες και Ιταλίδες τραγουδίστριες. Το 1901 εμφανίστηκε και τρίτο καφέ-σαντάν στο ζυθοπωλείο «Συνάντησις» του Τζανή Καραμπίνη. Το 1902, συντάκτης της εφημερίδας «Φως» διαμαρτυρόταν ότι οι μητέρες έχαναν τα παιδιά τους και τα έβρισκαν στο καφέ-σαντάν του Στραβάκου στα Δενδράκια ! Το 1903, η «μπυραρία» των Καρότση και Ξανθάκη (σημερινό ξενοδοχείο Rex) μονοπωλούσε την Καλαματιανή νύχτα με την ντίβα Νίνα.
Τα καφωδεία γίνονταν συχνά και θέατρα εγκληματικών πράξεων, όπως συνέβη το 1903 στο νυκτερινό κέντρο Τσεκούρη στα Δεντράκια, όπου δολοφονήθηκε αστυνόμος, γι’ αυτό και η Αστυνομία το έκλεισε. Το ίδιο έτος διεπράχθη φόνος στο καφωδείο του Ξανθάκη. Ο Στ. Δρ. ζήλεψε τον φίλο του Λ. Χρ. για την τραγουδίστρια Τζουανέτα και τον πυροβόλησε. Μετά το φόνο, η τοπική κοινωνία ξεσηκώθηκε καλώντας τους αρμόδιους φορείς να επιληφθούν του θέματος.
Το 1904, ο νέος αστυνομικός διευθυντής Μπρούμας, που εμφορείτο από θρησκευτικό πνεύμα, διέταξε να κλείσουν τα καφωδεία τη Σαρακοστή. Τα παράπονα των περιοίκων της παραλίας (καλοκαίρι 1904) αυξάνονταν για τις τραγουδίστριες του καφωδείου του Κίσκηλα στον Αντιβραχίονα, γιατί ακούγονταν μέχρι τις πρωινές ώρες. Ο αστυνόμος διέταξε (Οκτώβριος 1904) ν’ απελαθεί Ιταλίδα αοιδός, γιατί σκανδάλιζε με τη διαγωγή της…
Νέο φονικό σημειώθηκε το 1907 στο καφωδείο Φραγκούλη-Ξαρχάκου όταν δυο παρέες πιάστηκαν στα χέρια για τις γυναίκες του μαγαζιού. Ο Στ. Χρ. σκότωσε τον Στ. Αλβ. Το 1910, πλήθαιναν οι διαμαρτυρίες για τις αρτίστες που σήκωναν τις προκλητικές αμφιέσεις τους μέχρι το γόνατο.
ΠΗΓΗ-«Καλλιτεχνικώς προοδεύομεν», Γιάννης Πλεμμένος, εκδόσεις Έλυτρον
Τα καφέ-σαντάν της Καλαμάτας – Ψηφίδες της τοπικής ιστορίας (Μέρος 1ο)
