Οι πόλεις είναι ο βασικός παράγοντας της οργάνωσης της ζωής μας, καθώς, παρά το γεγονός ότι καταλαμβάνουν μόλις το 2% της επιφάνειας του πλανήτη, σε αυτές ζει το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού, με προοπτική το 2050 το ποσοστό να ανέβει στο 70%, δεδομένου ότι αναμένεται 2,5 δισ. νέοι κάτοικοι να εισρεύσουν σε αυτές (ήδη το ποσοστό στην Ευρώπη είναι 65%). Επιπρόσθετα, καταναλώνοντας ήδη το 75% της παραγόμενης ενέργειας και όντας υπεύθυνες για το 80% των εκπομπών αερίου, είναι το κύριο πεδίο κοινωνικής προόδου και των αγώνων για την επίτευξή της.
Επικεντρώνοντας την προσοχή μας στην πόλη του μέλλοντος, οφείλουμε να σχεδιάσουμε την αστική πολιτική του σήμερα με τη σκέψη στο αύριο, διότι διαφορετικά δε θα μπορέσουμε να δώσουμε λύσεις στα σημερινά προβλήματα, επειδή πρέπει να συνδυάσουμε την ευημερία, την πρόοδο και την οικονομική ανάπτυξη με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την αειφορία. Σημαντικό ρόλο στην κατεύθυνση αυτή θα παίξουν οι δυνατότητες που παρέχουν οι νέες τεχνολογίες. Η προσδοκώμενη, όμως, ευημερία την οποία αυτές ευαγγελίζονται είναι ανάγκη να είναι κατά το μέγιστο δυνατόν δίκαιη και να διαχέεται σε όσο το δυνατόν περισσότερους πολίτες. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Άμστερνταμ, το οποίο σε μία προσπάθεια μείωσης της ρύπανσης χρησιμοποίησε το «έξυπνο σπίτι πουλιών», το οποίο πρασινίζει και παρέχει δωρεάν wi-fi όταν οι ρύποι δεν υπερβαίνουν τα επιτρεπόμενα όρια.
Πολλές, όμως, από τις πρώτες ύλες των χρησιμοποιούμενων νέων τεχνολογιών παράγονται σε αφρικανικές χώρες υπό απαράδεκτες εργασιακές συνθήκες και αυτό η διεθνής κοινότητα οφείλει να το εξαλείψει. Η βιώσιμη ανάπτυξη δεν είναι δυνατόν να γίνεται στις πλάτες κάποιων κακά αμειβομένων διευρύνοντας την απόσταση μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Χρειάζεται να σταθμίζουμε όχι μόνο τα ποσοτικά, αλλά και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των όποιων επιλογών μας.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό στο διαρκώς αυξανόμενο ανταγωνισμό μεταξύ των πόλεων να προβάλλουμε τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του τόπου και του χώρου μας. Ο πολιτισμός είναι βασικός πυλώνας στην ανάδειξη της τοπικότητας που διαφοροποιεί τις πόλεις και συμβάλλει αποφασιστικά στην ευημερία και στο ευ ζην των πολιτών, καθώς μέσα από τις δράσεις του ασχολούνται επαγγελματίες διαφόρων ειδικοτήτων. Είναι σημαντικό, όμως, τις πολιτιστικές δράσεις να απολαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότεροι πολίτες και να υπάρχει η μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή τους σε αυτές. Γι’ αυτό είναι αναγκαία η στήριξη της τοπικής πολιτιστικής παραγωγής, η οποία με συνέπεια και καινοτόμες δράσεις μπορεί να αναδείξει τη μοναδικότητα της ταυτότητας της πόλης. Πρέπει να υπάρχει πάντα συνάφεια μεταξύ του τι συμβαίνει, γιατί συμβαίνει και πού συμβαίνει, αλλά και φερεγγυότητα των εμπλεκομένων προσώπων.
Η ύπαρξη ενός εμπνευσμένου διορατικού και σύγχρονου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου, σε συνδυασμό με Σχέδια για Βιώσιμη Αστική Ανάπλαση, καλά επεξεργασμένων, με τη συμμετοχή των δημοτών και με όραμα για το μέλλον, μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη της ιδιαιτερότητας και του χαρακτήρα της πόλης. Μπορούν, επίσης, να συμβάλουν αποφασιστικά στην οικονομική της ανάπτυξη, καθώς έχει αποδειχθεί ότι μπορούν να έχουν υψηλή ανταποδοτικότητα (επένδυση 1 ευρώ σε Σ.Β.Α.Α μπορεί να αποδώσει μέχρι και 6 ευρώ).
Οφείλουμε, επιτέλους, να ασχοληθούμε με πολιτικές οι οποίες δεν αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα των δράσεών μας περιστασιακά, αλλά τις αιτίες που τα προκαλούν. Είναι ανάγκη τα προβλήματα του αιώνα μας να αντιμετωπιστούν με σύγχρονη ματιά, μακριά από τις προκαταλήψεις του παρελθόντος, με μεγαλύτερη αυτοτέλεια, αποκέντρωση και απελευθέρωση υγιών δυνάμεων στην αυτοδιοίκηση.
Απαιτείται, λοιπόν, μία νέα θεσμική αρχιτεκτονική για τις αρμοδιότητες των Δήμων, ώστε αυτοί να ενδυναμωθούν οικονομικά και πολιτικά. Χρειάζονται γι’ αυτό Δημοτικές Αρχές οι οποίες δε θα στηρίζονται στον αλάνθαστο παντογνώστη καθοδηγητή, αλλά Δημοτικές Αρχές ικανές να ακούσουν με προσοχή αυτούς οι οποίοι διαφωνούν και αποφεύγοντας την ψηφοθηρία, να μπορούν να συνθέτουν με επιστημονική γνώση και μελέτη τις διαφορετικές απόψεις.
Του ΒΑΣΙΛΗ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΥ
Πολιτικού μηχανικού, τ. δημοτικού συμβούλου
«Σχεδιάζοντας το μέλλον της πόλης» Του Βασίλη Κοσμόπουλου
