ΕΣΠΑ 2021-2027: 19,2 δισ. Ευρώ

Συνεχίζεται η φυγή μπροστά, με διστακτικά βήματα…
 
Σε επενδύσεις στους τομείς της τεχνολογίας, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, των δικτύων, της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, της πρόσβασης στην απασχόληση των ανέργων, ιδίως των νέων, και των οικονομικά μη ενεργών ατόμων και σε άλλους δευτερεύοντες στόχους, εστιάζει το νέο ΕΣΠΑ της περιόδου 2021-2027.
Θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς ότι θα κινηθεί στην ίδια σχεδόν κατεύθυνση με την … απερχόμενη προγραμματική περίοδο (ΕΣΠΑ 2014-2020).
 
ΣΤΑ 19,2 ΔΙΣ. ΤΟ ΝΕΟ ΕΣΠΑ
Τα κεφάλαια που διατίθενται στην Ελλάδα είναι 19,2 δισ. ευρώ από 17,8 (καθαρά, χωρίς την εθνική συμμετοχή 20%) δισ. ευρώ (τιμές 2018) που ήταν την περίοδο 2014-2020.
Για πρώτη φορά η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιλαμβάνει μαζί με την πρόταση του συνολικού προϋπολογισμού της Ε.Ε., τόσο την κατανομή πόρων ανά κράτος μέλος όσο και διακριτή μεθοδολογία κατανομής των πόρων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ) στα κράτη μέλη.
 
ΠΕΝΤΕ ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Στο υπό διαπραγμάτευση πλαίσιο της Ε.Ε. και τη νέα προγραμματική περίοδο έμφαση δίνεται σε πέντε στόχους πολιτικής:
1. Μια εξυπνότερη Ευρώπη – καινοτόμος και έξυπνος οικονομικός μετασχηματισμός
2. Μια πιο «πράσινη» Ευρώπη με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα
3. Μια πιο διασυνδεδεμένη Ευρώπη – κινητικότητα και περιφερειακές διασυνδέσεις ΤΠΕ
4. Μια πιο κοινωνική Ευρώπη – υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων
5. Μια Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της – βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη των αστικών, αγροτικών και παράκτιων περιοχών χάρη σε τοπικές πρωτοβουλίες.
 
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ
Η πολιτική συνοχής εξακολουθεί να επενδύει σε όλες τις Περιφέρειες. Οι κατηγορίες Περιφερειών που διαμορφώνονται είναι:
•Λιγότερο ανεπτυγμένες (κατά κεφαλήν ΑΕΠ έως 75% του μέσου ευρωπαϊκού όρου)
•Περιφέρειες σε μετάβαση (κατά κεφαλήν ΑΕΠ μεταξύ 75% και 100%) και
•Περισσότερο ανεπτυγμένες (κατά κεφαλήν ΑΕΠ 100%).
Η πρόταση της Ε.Ε. σχετικά με την πολιτική Συνοχής περιλαμβάνει ενιαίο Κανονισμό Κοινών Διατάξεων (ΚΔΔ), που διέπει την εφαρμογή των ακολούθων Ταμείων:
-Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ)
-Ταμείο Συνοχής (ΤΣ)
– Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ),
– Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑλ)
-και για πρώτη φορά το Ταμείο Ασύλου Μετανάστευσης και Ένταξης, το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας και το Ταμείο Διαχείρισης Συνόρων και Θεωρήσεων.
 
ΤΟ ΜΟΙΡΑΣΜΑ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ
Με βάση την κατηγοριοποίηση στην Ελλάδα (με βάση επίσημα περιφερειακά στοιχεία 2012-2014), οι Περιφέρειες Αττικής και Νοτίου Αιγαίου συμπεριλαμβάνονται στις Περιφέρειες σε μετάβαση.
Οι 11 υπόλοιπες κατατάσσονται στις Λιγότερο Αναπτυγμένες Περιφέρειες.
Αντίστοιχα, τα ποσοστά συγχρηματοδότησης ανάλογα με την κατηγορία των περιφερειών (εξαίρεση τα προγράμματα Interreg) διαμορφώνονται σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής κατ’ ανώτατο όριο σε:
•70% για λιγότερο ανεπτυγμένες
•55% για περιφέρειες σε μετάβαση
•40% για περισσότερο ανεπτυγμένες
•Ειδικά για τους άξονες Κοινωνικής καινοτομίας του ΕΚΤ+ το ποσοστό συγχρηματοδότησης είναι 95%
•Το ποσοστό συγχρηματοδότησης για το Ταμείο Συνοχής στο επίπεδο κάθε προτεραιότητας δεν είναι υψηλότερο από 70%
•Το ποσοστό συγχρηματοδότησης για τα προγράμματα Interreg δεν πρέπει να είναι υψηλότερο από 70%
•Τα μέτρα τεχνικής βοήθειας που εκτελούνται με πρωτοβουλία της Επιτροπής ή εξ ονόματός της μπορούν να χρηματοδοτούνται με ποσοστό 100%.
 
ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ Η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΠΟΡΩΝ
Η θεματική συγκέντρωση παραμένει υποχρέωση, τόσο στο ΕΤΠΑ όσο και στο ΕΚΤ, αλλά με αλλαγές σχετικά με την τρέχουσα περίοδο. Στο ΕΤΠΑ αφορά στους Στόχους Πολιτικής 1 και 2, εξυπνότερη και πράσινη Ευρώπη. Για τα κράτη μέλη με κατά κεφαλή ΑΕΠ κάτω από το 75%, όπως η Ελλάδα, προβλέπεται:
•τουλάχιστον το 35% των πόρων του ΕΤΠΑ να διατεθεί στο Στόχο Πολιτικής 1 και
•τουλάχιστον το 30% των πόρων του ΕΤΠΑ να διατεθεί στο Στόχο Πολιτικής 2
Επιπλέον, το 6% των πόρων του ΕΤΠΑ θα διατεθεί για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη. Στο ΕΚΤ αντίστοιχα, στον προϋπολογισμό που αναλογεί στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, θα πρέπει να διατεθεί:
•τουλάχιστον 25% για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης (μειονεκτούσες ομάδες, οι οικονομικά μη ενεργοί και οι μακροχρόνια άνεργοι, κ.ά.)
•τουλάχιστον 4% για την καταπολέμηση της υλικής στέρησης, με στόχο την προώθηση των προτεραιοτήτων / δραστηριοτήτων του ΤΕΒΑ (στήριξη άπορων)
•τουλάχιστον 10% για τη στήριξη της απασχόλησης των νέων στα κράτη μέλη με ποσοστό νέων που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΕΑΚ), όπως στην Ελλάδα
Για το συνολικό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεσμεύεται επίσης ότι 25% των πόρων να διατεθεί για δράσεις κλιματικής αλλαγής.
 
ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΙ ΟΡΟΙ
Στην πρόταση των Κανονισμών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τίθενται τώρα και συγκεκριμένες προϋποθέσεις για τη συγχρηματοδότηση των έργων υπό τον όρο «αναγκαίοι όροι». Οι αναγκαίοι όροι της νέας προγραμματικής περιόδου αφορούν κατ’ ουσία το απαραίτητο πλαίσιο (θεσμικό ή στρατηγικό), σύμφωνα με το οποίο θα υλοποιούνται οι αντίστοιχες δράσεις. Με απλά λόγια: όχι πρώτα έργα και μετά στρατηγικό και θεσμικό πλαίσιο… Πως ξέραμε; Ακριβώς το αντίθετο… Πρώτα, λοιπόν, πλήρωση όρων και μετά πληρωμή…