Μετρήσεις στη θαλάσσια περιοχή της Πυλίας για ανίχνευση νετρίνο και δημιουργία υποθαλάσσιου παρατηρητηρίου περιβάλλοντος
Η συνεργασία Δήμου Καλαμάτας και ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» αποτέλεσε το αντικείμενο πολύωρης συνάντησης χθες του δημάρχου Θανάση Βασιλόπουλου με το διευθυντή του Ινστιτούτου Πυρηνικής και Σωματιδιακής Φυσικής του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», δρα Χρήστου Μάρκου.
Κατά τη συνάντηση, παρουσία των αντιδημάρχων Νίκου Μπασακίδη και Αναστάσιου Σκοπετέα και του ειδικού συνεργάτη Φώτη Ασημακόπουλου, έγινε ενημέρωση για τις δράσεις του Παραρτήματος του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» στην Καλαμάτα, καθώς και παρουσίαση του προγραμματισμού για το επόμενο διάστημα.
Υπενθυμίζεται ότι το Ινστιτούτο Πυρηνικής και Σωματιδιακής Φυσικής (ΙΠΣΦ) λειτουργεί το Παράρτημα του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» στην Καλαμάτα από το 2017, έχοντας μεταφέρει τις δραστηριότητές του από την Πύλο στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα. Η έδρα του παραρτήματος βρίσκεται στην οδό Παπατσώνη 7 σε κτήριο που έχει παραχωρηθεί από το Δήμο Καλαμάτας στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος».
Η κύρια δραστηριότητα του παραρτήματος αφορά στην εγκατάσταση και λειτουργία πειραματικών ανιχνευτών στη βαθιά θάλασσα νοτιοδυτικά της Μεθώνης, στο πλαίσιο του πειράματος KM3NeT που γίνεται σε συνεργασία με πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα από 16 χώρες από όλο τον κόσμο. Στόχος του πειράματος αυτού είναι η ανίχνευση σωματιδίων που προέρχονται από το μακρινό σύμπαν με σκοπό την κατανόηση των φαινομένων που σχετίζονται με τη δημιουργία του.
Με έδρα την Καλαμάτα οι ερευνητές του «Δημόκριτου» και οι συνεργάτες τους συνεχίζουν το φιλόδοξο αυτό έργο, το οποίο αναμένεται να παράγει νέα δεδομένα και γνώση για τα επόμενα 20 τουλάχιστον χρόνια.
Από την έναρξη της λειτουργίας του παραρτήματος στην Καλαμάτα, το ΙΠΣΦ ανάπτυξε διάφορες παράλληλες δραστηριότητες με στόχο την επαφή του ευρύτερου κοινού με την επιστήμη και την έρευνα. Στο πλαίσιο αυτό διοργανώθηκαν επισκέψεις από σχολεία στο κτήριο του παραρτήματος. Το 2018-2019 οργανώθηκε η τελική φάση του διεθνούς διαγωνισμού Shell Ocean Discovery που οργάνωσε ο οργανισμός XPRIZE των ΗΠΑ, γεγονός που προέβαλε και ανέδειξε την Καλαμάτα σε διεθνές επίπεδο. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι αυτή ήταν η πρώτη φορά που διαγωνισμός του XPRIZE έγινε σε έδαφος εκτός των ΗΠΑ.
Επιγραμματικά, σύμφωνα με τον καθηγητή Χρήστο Μάρκου, για το διάστημα μέχρι το τέλος του 2022 πρόκειται να γίνουν τα παρακάτω:
1. Συνέχιση των μετρήσεων στην περιοχή της θάλασσας ΝΔ της Μεθώνης με στόχο την ανίχνευση νετρίνο από το μακρινό σύμπαν.
2. Η δημιουργία υποθαλάσσιου παρατηρητηρίου περιβάλλοντος με έμφαση στην μελέτη και εκτίμηση των επιπέδων θορύβου στη θάλασσα. Η δραστηριότητα αυτή θα βοηθήσει στην κατανόηση της επιβάρυνσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος από ανθρωπογενείς πηγές θορύβου και μελέτη των αποτελεσμάτων στη θαλάσσια ζωή. Το υποθαλάσσιο παρατηρητήριο περιβάλλοντος θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για τη συμμόρφωση της χώρας με τις απαιτήσεις των ευρωπαϊκών οδηγιών για το περιβάλλον.
3. Μελέτη και εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της μεταποιητικής δραστηριότητας που σχετίζεται με την παραγωγή λαδιού και των παράπλευρων προϊόντων (πυρήνα, πυρηνέλαια κ.λπ.) στην ποιότητα της ατμόσφαιρας της περιοχής. Η δραστηριότητα αυτή γίνεται σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ατμοσφαιρικής Χημείας και Καινοτόμων Τεχνολογιών του Ινστιτούτου Πυρηνικών και Ραδιολογικών Επιστημών και Τεχνολογίας, Ενέργειας και Ασφάλειας (ΙΠΡΕΤΕΑ) του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος». Οι δραστηριότητες 2 και 3 αποτελούν τις δύο κατευθύνσεις του ISEO (Intelligent, Specialized Environmental Observatory) που προγραμματίζεται να εγκατασταθούν στην περιοχή της Μεσσηνίας.
4. Σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Sofia-Antipolis της Γαλλίας και το Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης μελετάται η γεωφυσική δραστηριότητα (σεισμούς κ.λπ.), καθώς και οι περιβαλλοντικές συνθήκες χρησιμοποιώντας νέες καινοτόμες τεχνικές στην υποθαλάσσια περιοχή ΝΔ της Καλαμάτας. Σε συνέχεια πιλοτικών μετρήσεων που έγιναν το 2019 και οι οποίες κατέληξαν σε σημαντική επιστημονική δημοσίευση, το καλοκαίρι το 2021 γίνονται εκτεταμένες μετρήσεις στην ίδια θαλάσσια περιοχή χρησιμοποιώντας το υποβρύχιο καλώδιο οπτικών ινών που υπάρχει βυθισμένο στο πλαίσιο του υποβρύχιου τηλεσκοπίου νετρίνο. Η μελέτη των δεδομένων αυτών αναμένεται να αρχίσει όταν ολοκληρωθούν οι μετρήσεις στο τέλος του καλοκαιριού 2021 και τα συμπεράσματα θα εξαχθούν μέσα στους επόμενους 12-18 μήνες. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να οδηγήσει στη μόνιμη παρατήρηση της γεωφυσικής δραστηριότητας στην περιοχή με εξαιρετική ακρίβεια και λεπτομέρεια.
5. Για το 2022 έχει προγραμματιστεί σε συνεργασία με ερευνητικές ομάδες του Πολυτεχνείου Κρήτης και το ΙΤΕ η μελέτη των μικροοργανισμών σε μεγάλα θαλάσσια βάθη για την εκτίμηση της δυνατότητας που υπάρχει για την αντιμετώπιση της θαλάσσιας μόλυνσης. Το ερευνητικό αυτό πρόγραμμα αναμένεται να ξεκινήσει την άνοιξη του 2022.
6. Συνεχίζεται η συνεργασία με αρχαιολογικές ομάδες που διενεργούν αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή της Μεσσηνίας (Πύλος, Μεσσήνη) για την διενέργεια αναλύσεων αντικειμένων πολιτιστικής κληρονομιάς, με φιλοδοξία να ξεκινήσει συνεργασία με το αρχαιολογικό μουσείο της Καλαμάτας.
7. Μόλις οι συνθήκες επιτρέψουν και πάλι τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες με τα σχολεία της Καλαμάτας σκοπός είναι να εκκινήσουν ξανά οι δράσεις που έχουν ως στόχο την εκλαΐκευση της επιστήμης και τη διάχυση των ερευνητικών δραστηριοτήτων στο ευρύ κοινό.
8. Υπάρχει προγραμματισμός για τη διοργάνωση διεθνούς συνεδρίου με αντικείμενο την Αστροφυσική Νετρίνο στην πόλη της Καλαμάτας τον Οκτώβριο 2022, με την προϋπόθεση της δυνατότητας συμμετοχής με φυσική παρουσία των συνέδρων.
9. Στο πλαίσιο του χρηματοδοτικού πλαισίου HORIZON-EUROPE και του νέου ΕΣΠΑ προγραμματίζεται η κατάθεση χρηματοδοτικών προτάσεων, στις οποίες εξετάζεται η συμμετοχή τοπικών φορέων.
100 κλιματικά ουδέτερες πόλεις
Ιδιαίτερη αναφορά και συζήτηση έγινε για το θέμα της προετοιμασίας της πόλης και τη συμμετοχή της στις 100 κλιματικά ουδέτερες πόλεις. Στο πλαίσιο της συνεργασίας, μάλιστα, μεταξύ Δήμου και «Δημόκριτου» θα παραχωρηθεί πλήρης μελέτη που έχει πραγματοποιηθεί και αφορά στην Καλαμάτα, σχετικά με τη βιωσιμότητα μονάδων παραγωγής ενέργειας, ΑΠΕ.
Δήλωση δημάρχου
Με αφορμή τη συνάντηση ο δήμαρχος Θανάσης Βασιλόπουλος έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Ο Δήμος Καλαμάτας συνεχίζει τη συνεργασία με το “Δημόκριτο”. Μία συνεργασία που μόνο να προσφέρει έχει στην περιοχή μας, καθώς είναι κοινά αποδεκτό ότι το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Φυσικών Επιστημών, πέραν των ερευνών, των δεδομένων που καταγράφει για την περιοχή μας, διαφημίζει τον τόπο μας. Και προφανώς ο Δήμος δεν μπορεί παρά να είναι αρωγός και σύμμαχος σε μία τέτοια προσπάθεια.
Σήμερα είχαμε τη δυνατότητα να ενημερωθούμε για όλες τις ερευνητικές δράσεις που αναπτύσσονται στην περιοχή μας, ενώ υπήρξε συζήτηση προκειμένου να στηριχθεί η προσπάθεια του Δήμου στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την ένταξη της Καλαμάτας στις 100 κλιματικά ουδέτερες πόλεις της Ευρώπης».
