Τα αποτελέσματα μελέτης για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου ΠΟΠ Καλαμάτα με συγκεκριμένα δείγματα θα παρουσιασθούν σε διαδικτυακή ημερίδα που θα πραγματοποιηθεί αύριο το πρωί στις 10.00 από τον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό Δήμητρα.
Η μελέτη έγινε από τους γεωπόνους – βιοτεχνολόγους Παναγιώτη Κάτσαρη και δρ Βασιλική Σκιάδα του Εργαστηρίου Ποιοτικού Ελέγχου Ελαιολάδου Καλαμάτας.
Στα συμπεράσματα της μελέτης αναφέρεται ότι τα αποτελέσματα υποδεικνύουν, από τη μία πλευρά, ότι υπάρχει η δυνατότητα παραγωγής εξαιρετικών παρθένων ελαιολάδων με ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά, ωστόσο, από την άλλη, διαφαίνεται ότι υπάρχουν αποκλίσεις από τις επιτρεπόμενες τιμές που έχουν τεθεί για τις προδιαγραφές του ΠΟΠ Καλαμάτα.
Επίσης, υπογραμμίζεται ότι υπάρχουν επαρκή στατιστικά δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με απώτερο σκοπό τη δημιουργία τεκμηριωμένης πρότασης για την επαναξιολόγηση των ορίων που έχουν τεθεί στις προδιαγραφές του «ΠΟΠ-ΚΑΛΑΜΑΤΑ» για το μεσσηνιακό ελαιόλαδο.
Δείγματα από δύο χρονιές
Για τη μελέτη έγιναν μετρήσεις ποιοτικών και χημικών χαρακτηριστικών ελαιολάδου ΠΟΠ Καλαμάτα. Η δειγματοληψία ελαιολάδων προέρχεται από την πρώτη ελαιοκομική χρονιά (2018-2019) με 20 δείγματα από τον κάθε Δήμο Καλαμάτας και Μεσσήνης και από τη δεύτερη ελαιοκομική χρονιά (2019-2020) με 16 δείγματα από κάθε Δήμο Καλαμάτας και Μεσσήνης.
Σύμφωνα με την αξιολόγηση των δεικτών ποιότητας (οξύτητα, αρ. υπεροξειδίων, συντελεστές Κ232/Κ268), όλα τα δείγματα της 1ης ελαιοκομικής χρονιάς 2018-2019 και της 2ης ελαιοκομικής χρονιάς 2019-2020 ανήκουν στην κατηγορία «Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο» βάσει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 2568/91 ως προς τα κριτήρια ποιότητας. Επίσης, όλα τα δείγματα πληρούσαν τις προδιαγραφές του Κανονισμού «ΠΟΠ Καλαμάτα» ως προς τα κριτήρια ποιότητας.
Όπως αναφέρεται στη μελέτη, καθώς η ελαιοκομική χρονιά 2018-2019 ήταν αρνητική από άποψη ποιότητας για το Νομό Μεσσηνίας, έγινε επιλεκτική επιλογή δειγμάτων με σκοπό να συλλεχθούν δείγματα προερχόμενα μόνο από υγιή ελαιόκαρπο.
Επομένως, τα αποτελέσματα δεν αντικατοπτρίζουν τη συνολική εικόνα της ελαιοκομικής χρονιάς 2018-2019, αλλά αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα συμβατικών ελαιολάδων κορωνέικης ποικιλίας στις ευνοϊκότερες συνθήκες για τη συγκεκριμένη χρονιά.
Από την άλλη πλευρά, η ελαιοκομική χρονιά 2019-2020 ήταν θετική τόσο από άποψη ποιότητας όσο και από άποψη παραγόμενης ποσότητας ελαιολάδου. Τα αποτελέσματα της 2ης ελαιοκομικής χρονιάς (2019-2020) αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα που συλλέχθηκαν από υγιή καρπό κορωνέικης ποικιλίας.
Οργανοληπτική αξιολόγηση
Σε ό,τι αφορά την οργανοληπτική αξιολόγηση των δειγμάτων και το δείκτη ποιότητας, για την 1η ελαιοκομική χρονιά (2018-2019) αναφέρεται ότι η μέση τιμή φρουτώδους ήταν 4,5 με μέση τιμή πικρού και πικάντικου 2,5 και 2,7 αντίστοιχα.
Τα δείγματα χαρακτηρίζονται ως μεσαίας έντασης, ως προς το φρουτώδες.
Οι χαμηλές σχετικά τιμές πικρού και πικάντικου ερμηνεύονται κυρίως από το γεγονός ότι όλα τα εξεταζόμενα δείγματα προήλθαν από σχετικά ώριμο καρπό. Δεν υπήρχε η δυνατότητα συλλογής δειγμάτων άγουρου καρπού που να πληρούν τις προδιαγραφές ΠΟΠ (αρνητική ελαιοκομική χρονιά).
Τη 2η ελαιοκομική χρονιά (2019-2020) η μέση τιμή φρουτώδους ήταν 5,2 με μέση τιμή πικρού και πικάντικου 3,5 και 3,4 αντίστοιχα.
Τα δείγματα χαρακτηρίζονται ως μεσαίας έντασης, ως προς το φρουτώδες. Στα εξεταζόμενα δείγματα, το 35% των δειγμάτων είχε μέση τιμή φρουτώδους μεγαλύτερη ή ίση του 5,00.
Η πρόταση που γίνεται από τους μελετητές είναι η βελτίωση στις προδιαγραφές του «ΠΟΠ-Καλαμάτα» ως προς τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά με προσθήκη και εμπλουτισμό των ιδιαίτερων γευσιγνωστικών χαρακτηριστικών τους.
Σχετικά με το προφίλ των λιπαρών οξέων, αναφέρεται ότι:
-Όλα τα δείγματα που αναλύθηκαν ανήκουν στην κατηγορία «Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο» με βάση τις παραμετρικές τιμές που έχουν τεθεί βάσει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 2568/91 για τους μεθυλεστέρες λιπαρών οξέων.
-Τα δείγματα συνολικά παρουσιάζουν ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά στο μονοακόρεστο ελαϊκό οξύ (C18:1) με μέση τιμή 76,92 %, δεδομένο που αποτελεί βασικό πλεονέκτημα της συγκεκριμένης ποικιλίας. Όλα τα εξεταζόμενα δείγματα πληρούν τις προδιαγραφές για τον ισχυρισμό υγείας της Ε.Ε 432/2021 «High-mono-unsaturated fats».
-Το δεύτερο σε μεγαλύτερη αναλογία ακόρεστο λιπαρό οξύ είναι το ωμέγα-6 λινελαϊκό οξύ (C18:2, ω-6) σε ποσοστό 6,09%.
Σε σημείωση αναφέρεται ότι το εύρος των ορίων που έχει τεθεί στις προδιαγραφές ΠΟΠ-Καλαμάτα είναι περιορισμένο σε συγκεκριμένα λιπαρά οξέα συγκριτικά με το εύρος των ορίων του Ε.Ε Καν.2568/91.
Διαπιστώθηκε η τάση κάποια μεμονωμένα δείγματα να βρίσκονται στο ανώτατο όριο των τιμών. Ωστόσο, απαιτείται μεγαλύτερος αριθμός δειγμάτων για να εξαχθεί ένα τεκμηριωμένο συμπέρασμα.
Προφίλ φυτοστερολών:
-Η μέση τιμή συγκέντρωσης ολικών στερολών στο σύνολο των εξεταζόμενων δειγμάτων ήταν 1024,6 mgr/Κg (κυμάνθηκαν από 870 mg/Κg έως 1129 mg/Κg).
-Από το σύνολο των δειγμάτων, ποσοστό 43% του συνόλου των δειγμάτων δεν ξεπέρασαν το επιτρεπόμενο όριο των 1000 mg/kg στη συγκέντρωση ολικών στερολών βάση Καν. Ε.Ε 2568/91).
Χαμηλές συγκεντρώσεις στα επίπεδα ολικών στερολών σε ελαιόλαδα κορωνέικης ποικιλίας έχουν παρατηρηθεί και σε άλλες γεωγραφικές περιοχές (π.χ. Κρήτη, Αχαΐα), ενισχύοντας την άποψη ότι ο παράγοντας ποικιλία διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στα επίπεδα ολικών στερολών. Γεγονός που πιθανά να αποτελεί ένα «ιδιαίτερο χαρακτηριστικό» της συγκεκριμένης ποικιλίας.
-Αντίστοιχα, από το σύνολο των δειγμάτων ποσοστό 65% δεν ξεπέρασε το επιτρεπόμενο όριο των 1100mg/kg στη συγκέντρωση ολικών στερολών βάσει των προδιαγραφών για το «ΠΟΠ Καλαμάτα».
-Επίσης ποσοστό 20% του συνόλου των δειγμάτων παρουσίασαν υψηλότερο ποσοστό καμπεστερόλης από το επιτρεπόμενο όριο (4%) βάσει Ε.Ε. Καν 2568/91. Η μέση τιμή καμπεστερόλης ήταν 3,69% και κυμάνθηκε από 2,78% έως 4,70%.
-Τέλος, η μέση τιμή ολικής ερυθροδιόλης στα εξεταζόμενα δείγματα κυμάνθηκε στο 2,88% (επιτρεπόμενο όριο 3,5%). Διαπιστώθηκε η τάση να εμφανίζονται υψηλές τιμές ολικής ερυθροδιόλης.
Υψηλά επίπεδα τριτερπενικών διαλκοολών έχουν παρατηρηθεί εμπειρικά σε περιπτώσεις όπου εφαρμόζονται λανθασμένες πρακτικές κατά την παραγωγική διαδικασία.
Συνολικά διαφαίνεται μια ισχυρή τάση να υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις τόσο από τις παραμετρικές τιμές (όρια) που έχουν τεθεί βάσει του Κανονισμού Ε.Ε 2568/91 όσο και από τις προδιαγραφές για το «ΠΟΠ Καλαμάτα» ως προς το στερολικό προφίλ.
Οι μελετητές καταλήγουν σε πρόταση βελτίωσης στις προδιαγραφές ΠΟΠ-Καλαμάτα, ώστε να συμβαδίζει η ελάχιστη τιμή ολικών στερολών με το όριο που έχει τεθεί από τον Ε.Ε. Καν 2568/91 (δηλαδή τα 1000mg/Kg).
Συμπεράσματα
Στα συμπεράσματα της μελέτης αναφέρονται τα εξής: «Συνολικά τα αποτελέσματα υποδεικνύουν από τη μία πλευρά ότι υπάρχει η δυνατότητα παραγωγής εξαιρετικών παρθένων ελαιολάδων με ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά, ωστόσο, από την άλλη πλευρά, διαφαίνεται ότι υπάρχουν αποκλίσεις από τις επιτρεπόμενες τιμές που έχουν τεθεί για τις προδιαγραφές του ΠΟΠ Καλαμάτα.
Παράλληλα, τα δεδομένα που προέκυψαν από τις 2 χρονιές υλοποίησης του προγράμματος ενισχύονται και είναι σε πλήρη συμφωνία τόσο με πρόσφατη επιστημονική δημοσίευση (Skiada, V*.; Tsarouhas, P.; Varzakas, T. (2020) Preliminary study and observation of “Kalamata PDO” extra virgin olive oil, in the Messinia region, southwest of Peloponnese (Greece). Foods, 8, 610) όσο και με τα συνολικά στατιστικά δεδομένα που έχουν προκύψει στο Εργαστήριο Ποιοτικού Ελέγχου Ελαιολάδου Καλαμάτας μέσω της παροχής υπηρεσιών που υλοποιεί από το 2015, το Τμήμα Χημικών Αναλύσεων της Διεύθυνσης Ελέγχων και Παρατηρητηρίων» του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων.
Επομένως, υπάρχουν επαρκή στατιστικά δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με απώτερο σκοπό τη δημιουργία τεκμηριωμένης πρότασης για την επαναξιολόγηση των ορίων που έχουν τεθεί στις προδιαγραφές του «ΠΟΠ-ΚΑΛΑΜΑΤΑ» για το μεσσηνιακό ελαιόλαδο».
Καταλήγει, επίσης, ότι η ετήσια καταγραφή και αξιολόγηση των μεσσηνιακών ελαιολάδων θα βοηθήσει τους άμεσα εμπλεκόμενους να κατανοήσουν τη σημασία που έχει η εφαρμογή ορθών παραγωγικών πρακτικών για τη βελτιστοποίηση του παραγόμενου προϊόν τους. Παράλληλα, θα δώσει προστιθέμενη αξία στο Μεσσηνιακό Ελαιόλαδο –ΠΟΠ Καλαμάτα-ειδικά την εποχή που διανύουμε, που είναι επιτακτική η ανάγκη προώθησης αγροτικών προϊόντων ως ποιοτικά εθνικά προϊόντα με ονομασία προέλευσης.
Της Βίκυς Βετουλάκη
