Το μεσημέρι της Τρίτης δημοσιεύθηκε στη Δι@υγεια η κατά πλειοψηφία απόφαση της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής Τριφυλίας για κοπή-εκρίζωση της υπεραιωνόβιας «Μουριάς του Ταμβάκη» στα Φιλιατρά, η οποία ελήφθη τη Δευτέρα.
Επίσης το μεσημέρι της Τρίτης δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο archaiologia.gr, με τίτλο «Η μνημειακή Μουριά “Ταμβάκη”, Φιλιατρά»!
Στο θέμα για τη μνημειακή «Μουριά Ταμβάκη» στα Φιλιατρά, με φωτογραφία του υπεραιωνόβιου δέντρου, παρατίθενται στοιχεία για το είδος της μουριάς, την ιστορικότητά της, την πολιτισμική της σπουδαιότητα, τους άρρηκτους δεσμούς της επί αιώνες με την κοινωνική δραστηριότητα στα Φιλιατρά και με τους Φιλιατρινούς, ενώ καταληκτικά τονίζεται: «Σήμερα, το μνημειακό δέντρο στο πλαίσιο του επετειακού ερευνητικού προγράμματος “1821-2021: Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης” του Ινστιτούτου Πολιτισμού Μεσσηνίας, που τελεί υπό την αιγίδα της Επιτροπής “Ελλάδα 2021”, έχει ενταχθεί στο εν λόγω δίκτυο, που αριθμεί 71 μνημειακά δέντρα ελευθερίας σε όλη την Πελοπόννησο. Μέχρι τέλους του έτους το σύνολο των δέντρων ελευθερίας θα έχουν σημανθεί με επετειακή ετικέτα, το σχέδιο της οποίας φιλοτέχνησε η καταξιωμένη ομογενής ζωγράφος Joanna Kordos που ζει στη Μελβούρνη και είναι εμπνευσμένο από την εμβληματική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, ώστε να αποτελέσουν ένα ενιαίο δίκτυο περιβαλλοντικής και πολιτισμικής κληρονομιάς».
Αναλυτικά αναγράφεται για τη μνημειακή «Μουριά Ταμβάκη» στα Φιλιατρά: «Το είδος της μουριάς ανήκει στο γένος Morus της οικογένειας Moracae. Είναι φυλλοβόλο πλατύφυλλο δέντρο με κόμη πυκνή και πλατιά, ενώ στο γένος Morus ταξινομούνται 12 είδη με καταγωγή από τις περιοχές της Β. Αμερικής και της Ασίας. Στην Ελλάδα ευδοκίμησε ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο καθώς ο ιστορικός Μοριάς, σύμφωνα με κάποιους μελετητές, έλκει την ετυμολογική καταγωγή του από τις μουριές. Στο Βίο του Αγίου Μελετίου, που σώζεται σε χειρόγραφο του Βρετανικού Μουσείου του έτους 1111 μ.Χ., απαντάται για πρώτη φορά η λέξη ως “Μοραίας”: “Μνήσθητι Κύριε του δούλου σου Ανδρέου μοναχού του εκ της καθολικής εκκλησίας Ωλένης του Μοραίου”.
Ο γλωσσολόγος Γεώργιος Χατζηδάκις υποστήριξε το 1893 ότι η λέξη Μοριάς σχετίζεται ετυμολογικά με τη μουριά, λόγω της εκτεταμένης καλλιέργειας του είδους στην Πελοπόννησο. Ειδικότερα, η Μεσσηνία εξελίχθηκε σε σημαντικό κέντρο σηροτροφίας (η τέχνη εκτροφής μεταξοσκώληκων που τρέφονται με φύλλα μουριάς για την παραγωγή μεταξιού), όπου η μεταξουργία άκμασε από το 18ο αιώνα μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, ενώ όλοι οι εμπορικοί οδηγοί των διαφόρων κρατών μιλούσαν για τα μεταξωτά της.
Η αιωνόβια μουριά “Ταμβάκη” βρίσκεται στην κεντρική πλατεία Φιλιατρών και αποτελεί σιωπηλό μάρτυρα της ιστορίας του τόπου, καθώς η ηλικία του μνημειακού δέντρου, σύμφωνα με υπολογισμούς, φθάνει τα 300 έτη (η στηθαία περίμετρος του δέντρου ξεπερνά τα 4 μέτρα) Έτσι, κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης η μνημειακή μουριά θα ζήσει τις καταστροφές των Τουρκοαιγυπτίων που συντελέστηκαν στην περιοχή, ενώ στις 19 Απριλίου 1829 θα “υποδεχθεί” τα μέλη της Γαλλικής Επιστημονικής Αποστολής του Μοριά, καθώς στο πόρισμα των εργασιών τους τα μέλη της Αποστολής σημειώνουν χαρακτηριστικά για τη θερμή υποδοχή που συνάντησαν στην πλατεία Φιλιατρών: “Μας υποδέχτηκε πλήθος ως και να ήμασταν συμπατριώτες που ξανάβλεπαν με χαρά. Οι μουσικάντηδες του χωριού, που πληροφορήθηκαν τα της άφιξής μας, κατέφθασαν τρεχάμενοι για να γρατσουνίσουν περιχαρείς τα βιολιά τους, βαδίζοντας μπροστά από τους άνδρες του μηχανικού που ήταν η εμπροσθοφυλακή της ομάδας μας. Δε σταμάτησαν να παίζουν την ανυπόφορη μουσική τους όση ώρα διήρκησε η εκεί στάση μας. Οι γυναίκες των ντόπιων, από τους οποίους είχαμε νοικιάσει τα μουλάρια, ήρθαν να μας προσφέρουν λουλούδια ενώ ο γιατρός Panaget πήγε να επισκεφθεί τους ασθενείς για τους οποίους είχαν έρθει να μου ζητήσουν βοήθεια και φάρμακα. Βλέποντάς μας να περισυλλέγουμε βότανα φαντάστηκαν πως ήμασταν όλοι σπουδαίοι γιατροί και πως θα είχαμε φάρμακα για πάσα νόσο” (Bory de Saint Vincent, Relation: 1836, σ. 231).
Στα μεταεπαναστατικά χρόνια και μέχρι τα μέσα του εικοστού αιώνα η μνημειακή μουριά θα αποτελεί σημείο αναφοράς για τα Φιλιατρά, καθώς κάτω από την πυκνή σκιά της, στο ιστορικό καφενείο “Ταμβάκη”, θα βρίσκουν χρόνο για ανάπαυλα και ξεκούραση αγρότες και έμποροι, ενώ οι συζητήσεις γύρω από το προϊόν της σταφίδας θα μονοπωλούν τις κουβέντες τους.
Σήμερα, το μνημειακό δέντρο στο πλαίσιο του επετειακού ερευνητικού προγράμματος “1821-2021: Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης” του Ινστιτούτου Πολιτισμού Μεσσηνίας, που τελεί υπό την αιγίδα της Επιτροπής “Ελλάδα 2021”, έχει ενταχθεί στο εν λόγω δίκτυο, που αριθμεί 71 μνημειακά δέντρα ελευθερίας σε όλη την Πελοπόννησο. Μέχρι τέλους του έτους το σύνολο των δέντρων ελευθερίας θα έχουν σημανθεί με επετειακή ετικέτα, το σχέδιο της οποίας φιλοτέχνησε η καταξιωμένη ομογενής ζωγράφος Joanna Kordos που ζει στη Μελβούρνη και είναι εμπνευσμένο από την εμβληματική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, ώστε να αποτελέσουν ένα ενιαίο δίκτυο περιβαλλοντικής και πολιτισμικής κληρονομιάς».
Δυστυχώς, για τη μνημειακή «Μουριά Ταμβάκη» στα Φιλιατρά η Δημοτική Αρχή Λεβεντάκη αποφάσισε την κοπή – εκρίζωσή της στη συνεδρίαση της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής Τριφυλίας τη Δευτέρα, με μόνες θετικές ψήφους των τεσσάρων αντιδημάρχων, Αντωνίου Βλάχου, Δημητρίου Στριμπάκου, Νικολάου Φρούσου και Αλεξάνδρου Κουτρουμπή, παρά τις σφοδρές αντιδράσεις και την καταψήφιση (μειοψηφία) των δημοτικών συμβούλων παρατάξεων της αντιπολίτευσης, Ιωάννη Κατσούλα, Μαρίας Πανουσιοπούλου και Παναγιώτη Τσαφαρά.
Η απόφαση αυτή πάντως ήδη προκαλεί σφοδρές αντιδράσεις και από την κοινωνία των Φιλιατρών, συλλογικότητες και κατοίκους και οι οποίες κλιμακώνονται πολυεπίπεδα.
Του Ηλία Γιαννόπουλου
