Η πορεία εκτέλεσης όλων των έργων του υπουργείου Πολιτισμού στο νομό
Έργα άνω των 15 εκατομμυρίων ευρώ έχει υλοποιήσει ή βρίσκονται σε εξέλιξη στη Μεσσηνία το Υπουργείο Πολιτισμού την τελευταία 5ετία, σύμφωνα με απάντηση της Υπουργού Λίνας Μενδώνη σε ερώτηση του βουλευτή Μεσσηνίας Ιωάννη Λαμπρόπουλου, ενώ νέα έργα ύψους περίπου 11 εκατομμυρίων ευρώ είναι ώριμα και έτοιμα προς ένταξη σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα.
Επίσης, σύμφωνα με την απάντηση της κας Μενδώνη με μελέτες που ετοιμάζονται αυτή την περίοδο ωριμάζει το έργο «Συνολική αποκατάσταση και ανάδειξη Κάστρου Μεθώνης», προϋπολογισμού 3.000.000 ευρώ και το έργο «Στερέωση, Αποκατάσταση και Ανάδειξη Κάστρου Καλαμάτας», προϋπολογισμού 1.200.000 ευρώ, προκειμένου και τα δύο να ενταχθούν στην επόμενη Προγραμματική Περίοδο.
Επίσης, έτοιμα προς ένταξη είναι και η αποκατάσταση της γέφυρα Μαυροζούμαινας με 1.500.000 ευρώ, η ανάδειξη του Νιόκαστρου Πύλου, με 1.500.000 ευρώ, η ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου των Ακοβίτικων με 500.000 ευρώ και η ενεργειακή αναβάθμιση του αρχαιολογικού Μουσείου με 300.000 ευρώ και του αρχαιολογικού Μουσείου της Αρχαίας Μεσσήνης με 380.000 ευρώ ευρώ.
Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσήνης
Από το 2019 έως σήμερα, στην περιφερειακή ενότητα Μεσσηνίας, το Υπουργείο Πολιτισμού υλοποιεί ή έχει ολοκληρώσει έργα και μελέτες συνολικού προϋπολογισμού 15.107.668,07 ευρώ.
Ειδικότερα:
Για την ανέγερση του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Μεσσήνης είναι σε εξέλιξη η εκπόνηση των μελετών, κατόπιν υπογραφής της προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης στις 19.05.2023, μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας Πελοποννήσου και του Δήμου Μεσσήνης, η οποία έχει διάρκεια 3 έτη και προϋπολογισμό 971.500 ευρώ (485.750 ευρώ από πιστώσεις του ΥΠΠΟ και 485.750,00 ευρώ από πιστώσεις της περιφέρειας Πελοποννήσου). Είχε προηγηθεί στις 8.07.2022 η αποδοχή πρότασης δωρεάς πέντε ακινήτων του Δήμου Μεσσήνης προς το Υπουργείο Πολιτισμού για τις ανάγκες ανέγερσης του νέου αρχαιολογικού μουσείου στην αρχαία Μεσσήνη, καθώς και η έγκριση του κτηριολογικού προγράμματος του νέου Μουσείου. Το αντικείμενο της προγραμματικής περιλαμβάνει δύο υποέργα: Το υποέργο 1: Προμελέτη και λοιπά στάδια Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου στην Αρχαία Μεσσήνη (Οριστική- Μελέτη Εφαρμογής- Τεύχη δημοπράτησης), με φορέα υλοποίησης την περιφέρεια Πελοποννήσου και το υποέργο 2: Μουσειολογική μελέτη- Μουσειογραφική μελέτη Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου στην Αρχαία Μεσσήνη, με φορέα υλοποίησης την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας.
Η Εφορεία βρίσκεται στη φάση ολοκλήρωσης της μουσειολογικής προμελέτης του νέου μουσείου, προκειμένου εν συνεχεία να προκηρυχθεί ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός από την περιφέρεια Πελοποννήσου για την εκπόνηση της μελέτης για την ανέγερση του νέου μουσείου, βάσει του εγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος.
Κάστρα
Αναφορικά με τα έργα σε κάστρα, έχουν ολοκληρωθεί τα ακόλουθα, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2021:
1. Το έργο «Αποκατάσταση και ανάδειξη κάστρου Μίλα Μεσσηνίας», με προϋπολογισμό 450.000 ευρώ, το οποίο ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2020 και οι βασικές εργασίες αποκατάστασης στο μνημείο ολοκληρώθηκαν τον Δεκέμβριο του 2022. Κατά το τρέχον χρονικό διάστημα στο κάστρο εκτελούνται μεγάλης κλίμακας εργασίες τελικής διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου του μνημείου από το προσωπικό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας με τη συνδρομή των δήμων Οιχαλίας και Μεσσήνης.
2. Το έργο «Αποκατάσταση Βορειοδυτικού πύργου κάστρου Ανδρούσας», με προϋπολογισμό 300.000 ευρώ. Ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2022 και περιλάμβανε ευρείας κλίμακας αναστηλωτικές επεμβάσεις στον δεύτερο πύργο του κάστρου Ανδρούσας. Στη διάρκεια του τρέχοντος έτους προσωπικό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας πραγματοποίησε εργασίες τελικών διαμορφώσεων περιμετρικά του μνημείου, ενώ τοποθετήθηκαν ενημερωτικές πινακίδες και εκδόθηκε ενημερωτικό φυλλάδιο.
3. Το έργο «Στερέωση βραχωδών πρανών και θεμελίωσης των τείχων του Κάστρου Κυπαρισσίας στον Νόμο Μεσσηνίας», προϋπολογισμού 1.484.643,93 ευρώ ολοκληρώθηκε στις 16-10-2022. Σύμφωνα με την αρμόδια Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων το έργο βρίσκεται στο στάδιο υποχρεωτικής συντήρησης από τον ανάδοχο μέχρι την ποιοτική και ποσοτική παραλαβή του από την επιτροπή του άρθρου 172 του ν.4412/2016, ήτοι έως τις 8.5.2024.
Επιπλέον, βρίσκονται σε εξέλιξη τα ακόλουθα έργα:
– Το έργο «Αποκατάσταση I.N. Ταξιαρχών Κάστρου Πολίχνης και του Οχυρωματικού του Περιβόλου» προϋπολογισμού 800.000 ευρώ, το οποίο εκτελείται με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, εντάχθηκε αρχικά στο προηγούμενο ΕΣΠΑ 2014-2020, ενώ μεταφέρθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023 στο νέο ΕΣΠΑ 2021-2027. Οι εργασίες στο μνημείο ξεκίνησαν τον Αύγουστο του 2021 και αναμένεται να ολοκληρωθούν εντός του 2024.
– Είναι σε εξέλιξη από τον Αύγουστο του 2023 το έργο «SUB.7.5.1- Στερέωση βραχωδών πρανών και αποκατάσταση προμαχώνα στο Κάστρο Κορώνης», συνολικού προϋπολογισμού 2.480.000 ευρώ. Το ανωτέρω έργο έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας, με φορέα υλοποίησης τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων και προβλέπεται να ολοκληρωθεί στις 21.7.2025.
– Το έργο «SUB 1.2.5- Προσβασιμότητα και φωτισμός προστασίας και ανάδειξης του Κάστρου Καλαμάτας», το οποίο εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας την 1.10.2023, με προϋπολογισμό 380.000 ευρώ, και ορίζοντα ολοκλήρωσης τον Μάιο του 2025.
Επιπλέον, είναι σε εξέλιξη οι ακόλουθες μελέτες ωρίμανσης από την Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων:
– Μελέτες για το Κάστρο της Μεθώνης, οι οποίες υλοποιούνται στο πλαίσιο της από 9.4.2021 προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης μεταξύ ΥΠΠΟ, περιφέρειας Πελοποννήσου και Δήμου Πύλου- Νέστορος με τίτλο «Αποκατάσταση και Ανάδειξη του Κάστρου Μεθώνης και εκτέλεση των υποστηρικτικών αρχαιολογικών εργασιών». Ο προϋπολογισμός του έργου είναι 475.000 ευρώ, με φορείς χρηματοδότησης το ΥΠΠΟ (195.000 ευρώ), την περιφέρεια Πελοποννήσου (250.000 ευρώ) και τον Δήμο Πύλου Νέστορος (30.000 ευρώ). Στο πλαίσιο αυτής της προγραμματικής σύμβασης έχουν ολοκληρωθεί:
α) Η «Μελέτη στερέωσης και αποκατάστασης του επιθαλάσσιου δυτικού τείχους του νότιου περιβόλου του Κάστρου Μεθώνης», από την αρμόδια Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, η οποία εγκρίθηκε με την υπ’ αριθ. 233041/13.5.2023 Υ.Α., κατόπιν γνωμοδότησης του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Επιπλέον, έχουν ολοκληρωθεί τα Τεύχη Δημοπράτησης του έργου.
β) Βρίσκεται σε εξέλιξη το ερευνητικό πρόγραμμα με τίτλο «Ερευνητικές εργασίες για την αποκατάσταση της Ακρόπολης του Κάστρου της Μεθώνης Διαδρομή πρόσβασης – Κεντρική Πύλη- Πύλη Οχυρού Διαδρόμου». Έχει υποβληθεί από την ερευνητική ομάδα στην αρμόδια Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων η Α΄ φάση των παραδοτέων του ερευνητικού. Τα τελικά αποτελέσματα προβλέπεται να υποβληθούν στο τέλος του 2023.
γ) Βρίσκεται σε εξέλιξη η μελέτη «Στερέωση και αποκατάσταση του επιθαλάσσιου οχυρού Μπούρτζι στο Κάστρο Μεθώνης», η οποία προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός του 2024.
δ) Βρίσκεται σε εξέλιξη η «Στατική μελέτη στερέωσης και αποκατάστασης του ανατολικού τείχους του νότιου περιβόλου του Κάστρου Μεθώνης», η οποία προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός του 2024.
ε) Βρίσκεται σε εξέλιξη η «Εκπόνηση αρχιτεκτονικής μελέτης για τη στερέωση και αποκατάσταση του ανατολικού τείχους του νότιου περιβόλου του Κάστρου Μεθώνης», η οποία προβλέπεται να ολοκληρωθεί στις 27.12.2023.
Με τις ανωτέρω μελέτες ωριμάζει το έργο «Συνολική Αποκατάσταση και ανάδειξη Κάστρου Μεθώνης Δήμου Πύλου Νέστορος, Π.Ε. Μεσσηνίας», προϋπολογισμού 3.000.000 ευρώ προς ένταξη στην νέα Προγραμματική Περίοδο.
2. Κάστρο Καλαμάτας: Βρίσκεται σε εξέλιξη η ωρίμανση μελετών για την αποκατάσταση των τειχών του Κάστρου Καλαμάτας, με προϋπολογισμό 75.000 ευρώ από πιστώσεις του ΥΠΠΟ, με προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός του πρώτου διμήνου του 2024.
Με την ολοκλήρωση των μελετών αυτών ωριμάζει το έργο «Στερέωση, Αποκατάστασης και Ανάδειξη Κάστρου Καλαμάτας», προϋπολογισμού 1.200.000 ευρώ, προκειμένου να ενταχθεί στην επόμενη Προγραμματική Περίοδο.
Ολοκληρώνονται
Επιπροσθέτως, έχουν ολοκληρωθεί τα ακόλουθα έργα ή ολοκληρώνονται έως το τέλος του 2023:
1. Το έργο «Ψηφιακή περιήγηση στο πολιτιστικό απόθεμα της αρχαίας και βυζαντινής Μεσσηνίας», ενταγμένο στο ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 με προϋπολογισμό 484.964 ευρώ, που περιλαμβάνει την ολοκληρωμένη παρουσίαση των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων της Π.Ε. Μεσσηνίας στο διαδίκτυο και με νέες ψηφιακές εφαρμογές προσβάσιμες από φορητές συσκευές.
2. Το έργο «Αποκατάσταση I.N. Παναγίτσας Αίπειας Π.Ε. Μεσσηνίας», ενταγμένο στο ΕΣΠΑ 2014-2020, με προϋπολογισμό 185.000 ευρώ. Οι εργασίες ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 2022 και βρίσκεται σε στάδιο ολοκλήρωσης έως το τέλος του 2023.
3. Το έργο «Αποκατάσταση Ι.Ν. Αγίας Κυριακής Πηδήματος και συντήρηση των τοιχογραφιών» ξεκίνησε την προηγούμενη προγραμματική περίοδο (ΕΣΠΑ 2014-2020) και μεταφέρεται στο νέο ΕΣΠΑ 2021-2027. Υλοποιείται με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και έχει προϋπολογισμό 240.000 ευρώ και βρίσκεται σε στάδιο ολοκλήρωσης έως το τέλος του 2023.
Τέλος, είναι σε εξέλιξη τα ακόλουθα έργα:
1. Το έργο «Αναβάθμιση αρχαιολογικού μουσείου στη Χώρα του Δήμου Πύλου-Νέστορος Μεσσηνίας», το οποίο εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ 2021-2027, ως συνεχιζόμενη Πράξη από το ΕΣΠΑ 2014-2020, με συνολικό προϋπολογισμό 2.812.000 ευρώ. Το έργο περιλαμβάνει την ολοκλήρωση των εργασιών αναβάθμισης του κτηρίου, και στην συνέχεια την επανέκθεση, βάσει της εγκεκριμένης μουσειολογικής μελέτης και έπειτα από την ολοκλήρωση της οριστικής μουσειογραφικής μελέτης.
Επιπλέον, σε εξέλιξη επίσης βρίσκεται η οριστική μελέτη για την κατασκευή προσθήκης αίθουσας στο Μουσείο μέσω δωρεάς, κατόπιν αποδοχής στις 26.07.2023 της δωρεάς της εκπονηθείσας προμελέτης με θέμα «Νέα Αίθουσα Μουσείου Χώρας (Αίθουσα 4)», χάρη στην οποία το υφιστάμενο κτήριο του Μουσείου επεκτείνεται.
2. Το έργο «SUB.7.4.5 Μεσσηνία: Ανάδειξη αρχαιολογικού χώρου Περιστεριάς», με χρηματοδότηση από το ΤΑΑ, συνολικού προϋπολογισμού 500.000 ευρώ.
3. Το έργο «SUB.7.4.4. Μεσσηνία: Θολωτοί τάφοι στο βασίλειο του Νέστορος», με χρηματοδότηση από το ΤΑΑ, συνολικού προϋπολογισμού 480.000 ευρώ.
4. Το έργο «Αποκατάσταση του καθολικού της Παναγίας Γριβιτσιανής Π.Ε. Μεσσηνίας», εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ 2014-2020 με προϋπολογισμό 300.000 ευρώ. Ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2020 και ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2022. Τους πρώτους μήνες του 2023 πραγματοποιήθηκαν εργασίες διαμόρφωσης στον περιβάλλοντα του μνημείου και τοποθετήθηκαν ενημερωτικές πινακίδες.
5. Το έργο «Αποκατάσταση Καθολικού και Διαμόρφωση Περιβάλλοντος Χώρου Ι.Μ. Ελληνικών (Παλαιόκαστρου) στην Άθεια Μεσσηνίας» προϋπολογισμού 400.000 ευρώ, εντάχθηκε αρχικά στο ΕΣΠΑ 2014-2020 και μεταφέρθηκε το καλοκαίρι του 2023 στο νέο ΕΣΠΑ 2021-2027. Οι εργασίες στο μνημείο ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 2022 και αναμένεται να ολοκληρωθούν τον Οκτώβριο του 2024.
6. Το έργο «SUB 6. Κατασκευή και εξοπλισμός 14 νέων πωλητηρίων του ΟΔΑΠ», με χρηματοδότηση από το ΤΑΑ, στο οποίο περιλαμβάνεται το Υποέργο για την κατασκευή του νέου πωλητηρίου και εκδοτηρίου εισιτηρίων και λοιπών υποδομών εξυπηρέτησης κοινού στην κύρια (βόρεια) είσοδο του αρχαιολογικού χώρου αρχαίας Μεσσήνης, με προϋπολογισμό 500.000 ευρώ.
7. Το έργο «Αποκατάσταση και ανάδειξη μεταπυργίου μεταξύ των Πύργων 17 και 18 Βόρειας Οχύρωσης Αρχαίας Μεσσήνης», που υλοποιείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, μέσω προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης που έχει συναφθεί μεταξύ του ΥΠΠΟ, της περιφέρειας Πελοποννήσου και του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης Πελοποννήσου, προϋπολογισμού 300.000 ευρώ.
8. Επιπλέον, στο πλαίσιο του έργου «Αποκατάσταση Πυρόπληκτων Μνημείων και Αρχαιολογικών Χώρων αρμοδιότητας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας» εκτελούνται τα εξής υποέργα:
α. «Ι. Ναός Ταξιαρχών Κέντρου (τ. Μπίλιοβα)», που περιλαμβάνει επισκευή στέγης, προϋπολογισμού 24.800 ευρώ.
β. «Ι. Ναός Αγίου Νικολάου Γαϊτσών», που περιλαμβάνει επισκευή στέγης 24.800 ευρώ.
γ. «Ι.Ν. Παμμεγίστων Ταξιαρχών Λαδά», που περιλαμβάνει άμεσες σωστικές εργασίες συντήρησης και στερέωσης των τοιχογραφιών, προϋπολογισμού 30.000 ευρώ.
δ. «Καθολικό Ιεράς Μονής Μαρδακίου», που περιλαμβάνει άμεσες σωστικές εργασίες συντήρησης και στερέωσης των τοιχογραφιών, προϋπολογισμού 30.000 ευρώ.
ε. «Ι. Ναός Παναγίας (Εισοδίων Θεοτόκου), τ.κ. Αρτεμισίας», που περιλαμβάνει άμεσες σωστικές εργασίες συντήρησης και στερέωσης των τοιχογραφιών, προϋπολογισμού 30.000 ευρώ.
9. Τέλος, έχουν συναφθεί προγραμματικές συμβάσεις Πολιτισμικής Ανάπτυξης με την περιφέρεια Πελοποννήσου, Δήμους της Π.Ε. Μεσσηνίας, καθώς και Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, συνολικού προϋπολογισμού 3.096.460,14 ευρώ, μεταξύ των οποίων οι ανωτέρω αναφερόμενες για το νέο Αρχαιολογικό Μεσσήνης, το Κάστρο Μεθώνης, τη Βόρεια Οχύρωση Αρχαίας Μεσσήνης και την Αρχαία Θουρία, και επιπροσθέτως τα έργα Ανάπλαση Προαύλιου χώρου στον Ι.Ν. Αγ. Σωτήρος Χριστιανών Δήμου Τριφυλίας, Αρχαιολογική έρευνα στην πλ. Υπαπαντής Καλαμάτας, ωρίμανση μελετών για την αποκατάσταση του Πύργου Κουμουνδούρου, καθώς και τέσσερα ερευνητικά προγράμματα σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου: Α. Έρευνα στην Άνω Μεσσηνία, Β. Γεωαρχαιολογικό Πρόγραμμα Πύλου, Γ. Έρευνα στο Κάστρο Καλαμάτας και Δ. Μελέτες για το Σπήλαιο Αγίων Αναργύρων Κουφερίου.
Νέα έργα
Αναφορικά με τις ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Θουρίας, επισημαίνεται ότι υλοποιούνται από την Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, με επικεφαλής την επίτιμη Έφορο Αρχαιοτήτων Ξένη Αραπογιάννη, βάσει εγκεκριμένου πενταετούς ερευνητικού προγράμματος και βάσει των ετήσιων εγκριτικών αποφάσεων του ΥΠΠΟ για τη διενέργεια ανασκαφικών και ερευνητικών εργασιών, με τις οποίες προβλέπεται η συνέχεια των ανασκαφικών εργασιών στην περιοχή του θεάτρου της Θουρίας. Η ΕΦΑ Μεσσηνίας συμμετέχει στην Επιτροπή Παρακολούθησης προγραμματικής σύμβασης μεταξύ ΥΠΠΟ, Περιφέρειας Πελοποννήσου και Δήμου Καλαμάτας, μέσω της οποίας χρηματοδοτείται η ανασκαφής.
Τέλος, εκτός από τα ανωτέρω αναφερόμενα έργα για το Κάστρο Μεθώνης, το Κάστρο Καλαμάτας και το αρχαιολογικό Μουσείο Πύλου Νέστορος, ώριμα έργα για χρηματοδότηση είναι τα ακόλουθα:
1. Στερέωση και Αποκατάσταση γέφυρα Μαυροζούμαινας στο Νεοχώρι στο Νεοχώρι Ιθώμης, Δήμου Ιθώμης, Δήμου Οιχαλίας, 1.500.000 ευρώ.
2. Προστασία και ανάδειξη Νιόκαστρου Πύλου, Δήμου Νέστορος, προϋπολογισμού 1.500.000 ευρώ.
3. Προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου των Ακοβίτικων, Δήμου Καλαμάτας, Π.Ε. Μεσσηνίας, προϋπολογισμού 500.000 ευρώ.
4. Ενεργειακή αναβάθμιση αρχαιολογικού Μουσείου Μεσσηνίας, Δήμου Καλαμάτας, Π.Ε. Μεσσηνίας, προϋπολογισμού 300.000 ευρώ.
5. Ενεργειακή αναβάθμιση αρχαιολογικού Μουσείου Αρχαίας Μεσσήνης, Δ.Ε. Αρχαίας Μεσσήνης, προϋπολογισμού 380.000 ευρώ ευρώ.
Με βάση τα ανωτέρω, ο προϋπολογισμός των ώριμων έργων προς ένταξη σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα ανέρχεται σε 10.880.000 ευρώ.
