Ο ποιητής μιλά στο «Θ» με αφορμή τη χθεσινή του επίσκεψη στην Καλαμάτα
Παρότι τον προσεχή Μάιο πρόκειται να συμπληρώσει το 96ο έτος της ηλικίας του, ο Τίτος Πατρίκιος εξακολουθεί να διατηρεί μια νεανική ορμή απέναντι στη ζωή, η οποία του επιτρέπει να γράφει, να παρεμβαίνει και να συλλογίζεται με την ίδια αυθεντικότητα.
Έχοντας διανύσει μια γεμάτη κι ενδιαφέρουσα όσο και δύσκολη ζωή, περίπου ενενήντα χρόνια από τη συγγραφή του πρώτου του ποιήματος, ο Τίτος Πατρίκιος μιλά σήμερα στο «Θ» για τη διαδρομή του, τα φαινόμενα της εποχής, αλλά και τις νεότερες γενιές. Αφορμή για τη συνάντησή μας ήταν η παρουσία του στο Γυμνάσιο Παραλίας Καλαμάτας, στο οποίο ο ποιητής κλήθηκε να μιλήσει, χθες το πρωί, με αφορμή τη σημερινή Πανελλήνια Ημέρα Κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού.
-Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που επισκέπτεστε την Καλαμάτα, είναι έτσι;
Χαίρομαι που βρίσκομαι ξανά στην Καλαμάτα. Ήμουν το Σεπτέμβριο πάλι εδώ, σωστά, αλλά τα προηγούμενα χρόνια ερχόμουν συχνά, γιατί έχω φίλους εδώ. Όμως, οι δυσκολίες της ζωής πια δε μου επιτρέπουν να έρχομαι συχνά. Έτσι, νιώθω μεγάλη χαρά που είμαι πάλι σε αυτή την πόλη, την οποία θεωρώ από τους πιο όμορφους τόπους.
-Έχοντας διαγράψει μια πολύ μεγάλη διαδρομή, τι θα λέγατε ότι είναι αυτό που σας συγκινεί στη σημερινή εποχή και τι είναι αυτό που σας απογοητεύει;
Είναι περίπλοκη –όπως πάντα- η πραγματικότητα, και για μένα το πρόβλημα είναι η αξιοποίηση της Δημοκρατίας που επιτέλους αποκτήσαμε. Δημοκρατία δεν είναι μόνο οι ελεύθερες επιλογές, αλλά είναι η ελευθερία της γνώμης και της έκφρασης, η οποία όμως σέβεται την ελευθερία του άλλου. Και να μπορούμε να προχωρούμε έχοντας διαφορετικές απόψεις, αλλά ποτέ μη φτάνοντας στη σύγκρουση. Επειδή εγώ τον έζησα τον εμφύλιο πόλεμο, θεωρώ ότι δεν υπάρχει καταστρεπτικότερο γεγονός για μια χώρα από αυτόν. Και εάν κάτι χρειάζεται να αποφύγουμε, είναι οι εμφύλιες συγκρούσεις. Να έχουμε διαφορετικές ιδέες, αλλά να σέβεται ο ένας τον άλλον και να μη φτάνουμε σε προσωπική, πια, αντιπαράθεση.
Προσπαθώ να μην απογοητεύομαι, να βλέπω ό,τι μπορώ να θεωρώ αρνητικό, αλλά να κάνω ό,τι μπορώ για να ξεπερνιέται και να μη μένω στην αρνητικότητα.
Και στο χώρο του πολιτισμού αυτό που πάντα χρειάζεται είναι η ενίσχυσή του από το κράτος, αλλά και η κριτική στάση του πολιτισμού απέναντι στην κρατική εξουσία. Δηλαδή, να δέχεται την υποστήριξη την κρατική, γιατί πολιτισμός χωρίς κρατική υποστήριξη δεν μπορεί να αναπτυχθεί, αλλά όχι υποταγή στην οποιαδήποτε κρατική εξουσία.
-Υπήρξε κάποιο ξεχωριστό γεγονός που σηματοδότησε την ποιητική σας διαδρομή;
Νεότερος είχα διαμορφώσει την πεποίθηση ότι η ποίηση είναι η έκφραση του μικροαστικού συναισθηματισμού, που σε παρεμποδίζει να αφοσιωθείς στην επαναστατική δράση.
Όταν κάποτε πήγα στο στρατό με πήραν στη Μακρόνησο, και μετά ως πολιτικά εκτοπισμένο συνάντησα τον Γιάννη Ρίτσο, ο ίδιος μου είπε ότι «αυτά που λες είναι σαχλαμάρες», και ότι «η ποίηση είναι το πεπρωμένο σου», λέγοντάς μου να μην πάω να τον δω ξανά εάν δεν είχα γράψει νεότερα ποιήματα.
Έτσι ο Ρίτσος με βοήθησε πάρα πολύ να κάνω τα βήματά μου στην ποίηση, και διατήρησα πάντα μια μεγάλη ευγνωμοσύνη για αυτή τη συνειδητοποίηση.
-Εάν μπαίνατε στη διαδικασία ενός σύντομου απολογισμού, τι είναι αυτό που θα ξεχωρίζατε στη διαδρομή σας;
Οι δυσκολίες ήταν πολλές, τα πλήγματα ήταν πολλά, αλλά αυτή τη στιγμή η μεγάλη μου χαρά είναι ότι μπορώ να επικοινωνώ με εσάς, να πηγαίνω σε σχολεία που με καλούν για να συζητήσω με τα παιδιά, και επίσης να μπορώ να συζητώ με τις κόρες μου και τις εγγονές μου.
-Τι είναι αυτό που συμβουλεύετε τους νέους;
Η συμβουλή που δίνω στους νέους είναι το να είναι πολύ προσεκτικοί στις συμβουλές που τους δίνουν οι μεγαλύτεροι, γιατί πολλές φορές αυτές οι συμβουλές αποβλέπουν στο να τους κάνουν να θαυμάζουν τους μεγαλύτερους. Τους λέω: στις συμβουλές των μεγαλυτέρων να έχετε κριτική στάση, και να μην τις αποδέχεστε άνευ όρων.
Από εκεί και πέρα, το μόνο που τους επαναλαμβάνω είναι να παίρνουν σαφείς αποστάσεις από τις εξαρτησιογόνες ουσίες…
-Σας απασχολεί η σκέψη για το πώς θα σας καταγράψει μελλοντικά η Ιστορία;
Δεν το αντιμετωπίζω και ούτε με ενδιαφέρει. Η Ιστορία θα λειτουργήσει όσο γίνεται πιο αντικειμενικά και θα με καταγράψει όπως νομίζει. Μη νομίζω ότι έχω γίνει και τίποτα το σπουδαίο και καβαλήσω το καλάμι, δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το να νομίζεις ότι είσαι σπουδαίος.
Δεν πιστεύω ότι κάποιος είναι καλύτερος από κάποιον άλλον, αλλά καλός ποιητής είναι αυτός που ανακαλύπτει μια πτυχή της ζωής που δεν είχε προσέξει άλλος. Θα πρέπει να είσαι λίγο διαφορετικός, όχι μεγαλύτερος.
-Αν μοιραζόσασταν μερικούς στίχους από το τελευταίο σας ποίημα, ποιοι θα ήταν αυτοί;
Να, θα σας πω ένα από τα πολύ τελευταία μου, δημοσιευμένο πριν από δύο-τρία χρόνια στη συλλογή «Ο δρόμος και πάλι»:
«Τόση δύναμη έχει η αλήθεια,
που μπορεί τελείως να νικάει
ακόμα και το πιο καλοστημένο ψέμα.
Τόση δύναμη έχει το ψέμα,
που μπορεί να επανέρχεται και να πείθει
παριστάνοντας μια νέα αλήθεια».
«Απαγορεύεται το εξαφανίζεσθαι, και το στενοχωρείσθαι»
Λίγο πριν τον αποχαιρετήσουμε, ο Τίτος Πατρίκιος πρόλαβε να εξηγήσει σε όλους: «Θα σας πω αυτό που λέω και στους φίλους μου: “Απαγορεύεται το εξαφανίζεσθαι, και το στενοχωρείσθαι”», για να μας επιβεβαιώσει το σπουδαίο ψυχικό απόθεμα που διαθέτει, και τον κατέταξε ως έναν από τους τελευταίους σημαντικούς της γενιάς του.
Της Χριστίνας Μανδρώνη
