Η προστασία του δημόσιου χώρου και ιδιαίτερα του αιγιαλού, ενός από τα πολυτιμότερα περιβαλλοντικά και τουριστικά πλεονεκτήματα της χώρας, παραμένει στα χαρτιά. Αυτό προκύπτει με σαφήνεια από την Έκθεση Ελέγχου 1/2025 του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα και θέτει σοβαρά ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα των ελέγχων σε παραλίες και ακτές.
Στο στόχαστρο της έκθεσης βρέθηκε και η Μεσσηνία, η οποία αναδεικνύεται σε μία από τις πιο επιβαρυμένες περιοχές της χώρας όσον αφορά στις καταγγελίες για παραβάσεις. Συγκεκριμένα, για το έτος 2024 (έως 31 Οκτωβρίου) καταγράφηκαν 1.982 καταγγελίες, τοποθετώντας το νομό στην 4η θέση πανελλαδικά ανάμεσα στις 10 περιοχές με τις περισσότερες αναφορές.
Οι βασικές διαπιστώσεις του ελέγχου
Το Ελεγκτικό Συνέδριο εντόπισε σημαντικά λειτουργικά και θεσμικά κενά στους μηχανισμούς εποπτείας της παραχώρησης απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας.
Τα κυριότερα σημεία του πορίσματος συνοψίζονται στα εξής:
Το Μητρώο Συμβάσεων Παραχώρησης παραμένει ελλιπές και μη διαλειτουργικό με τους εμπλεκόμενους φορείς (Δήμους, ΕΤΑΔ, Κτηματικές Υπηρεσίες), ενώ δεν καταγράφονται συστηματικά τα αποτελέσματα των αυτοψιών.
Οι έλεγχοι δεν είναι προληπτικοί, αλλά περιορίζονται στη διερεύνηση καταγγελιών, οι οποίες αυξήθηκαν εκθετικά μέσω της εφαρμογής «MyCoast». Δεν υπάρχει ουσιαστικός σχεδιασμός βάσει επικινδυνότητας.
Οι Κτηματικές Υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένες, χωρίς τα απαραίτητα τεχνολογικά μέσα, ενώ δεν πραγματοποιούνται επανέλεγχοι. Οι καθυστερήσεις στις αυτοψίες και τα πρόστιμα καθιστούν στην πράξη ανεφάρμοστη τη νομοθεσία.
Οι Δήμοι εμφανίζουν περιορισμένη ελεγκτική δράση και δε συνεργάζονται επαρκώς με τις Κτηματικές Υπηρεσίες, δημιουργώντας ένα «θολό τοπίο» αρμοδιοτήτων και ευθυνών.
Στην πράξη, ανεξέλεγκτη αυθαιρεσία
Το αποτέλεσμα είναι ότι μεγάλες και τουριστικά φορτισμένες παραλίες – πολλές εκ των οποίων στη Μεσσηνία – παραμένουν χωρίς ουσιαστικό έλεγχο, αφήνοντας περιθώρια για καταπατήσεις, αυθαίρετες κατασκευές και υπερβολική εμπορευματοποίηση του δημόσιου χώρου. Οι καθυστερήσεις στην επιβολή κυρώσεων λειτουργούν ουσιαστικά ως “παραθυράκι” για επιχειρήσεις που συνεχίζουν τη λειτουργία τους, ακόμη και αν εντοπιστούν παραβάσεις.
Η ανάγκη για ενιαίο και ψηφιοποιημένο πλαίσιο ελέγχου, με έγκαιρη πρόσβαση σε όλα τα δεδομένα, σύγχρονες αυτοψίες και διαφανή διαχείριση των παραχωρήσεων, είναι περισσότερο επίκαιρη από ποτέ, ειδικά στη Μεσσηνία, όπου η τουριστική πίεση και το φυσικό κάλλος συνυπάρχουν με έντονα φαινόμενα αυθαιρεσίας.
Το ζήτημα δεν είναι μόνο περιβαλλοντικό
Η ανεπαρκής εποπτεία στις παραλίες έχει και σοβαρές κοινωνικές προεκτάσεις: περιορίζεται η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στον αιγιαλό, διακυβεύεται η βιωσιμότητα του τουριστικού προϊόντος και εντείνεται η αντίληψη ανομίας.
Η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου λειτουργεί ως αυστηρή προειδοποίηση: ή θα επιβληθεί κράτος δικαίου στις παραλίες ή ο δημόσιος χώρος θα χαθεί οριστικά από την καθημερινότητα των πολιτών.
Α.Π.
