Κάτι μαγικό φαίνεται πραγματικά να συμβαίνει με τον Καραγκιόζη! Ο θίασος σκιών, όχι μόνο συνεχίζει στις μέρες μας να συγκινεί μικρούς και μεγάλους, αλλά γνωρίζει πραγματική άνθιση! Και δε μιλάμε μόνο για τη μαζική προσέλκυση κοινού στις παραστάσεις, που πλουτίζουν τα καλοκαίρια μας και ζωντανεύουν τις πόλεις και ειδικά τα χωριά μας. Ταυτόχρονα αναδεικνύονται καινούργιες γενιές καραγκιοζοπαικτών, κόντρα σε μια γενική τάση που θέλει τους νέους να απομακρύνονται από την παράδοση και ανάλογες λαϊκές τέχνες να κινδυνεύουν να σβήσουν, σκορπίζοντας θλίψη και ανησυχία στους παλιότερους.
Ο Κωνσταντίνος Δημητρακόπουλος ξεκίνησε ως παιδί-θαύμα, συστήνοντας πριν από μια δεκαετία το δικό του θίασο στην Καλαμάτα, ενώ από το 2021 έχει περάσει σε επαγγελματικό επίπεδο. Στο πλευρό του 23χρονου Μεσσήνιου καραγκιοζοπαίκτη βρίσκεται ως πολύτιμη βοηθός η κατά δύο χρόνια μικρότερη αδελφή του, Γεωργία, δίνοντας σε αυτό το εγχείρημα την προσθετική αξία της οικογένειας.
Η προσπάθεια μπορεί να ξεκίνησε φαινομενικά κάπως τυχαία, όμως πίσω από την επιτυχία βρίσκεται η αγάπη και η συνειδητή αφοσίωση του Κωνσταντίνου σε αυτό που κάνει. Ο νεαρός καραγκιοζοπαίκτης συνεχίζει με ανήσυχο πνεύμα, εξελίσσεται πολύπλευρα πρώτα ο ίδιος και διατηρώντας το σεβασμό στην παράδοση προσθέτει καινοτόμα στοιχεία στις παραστάσεις του, τολμώντας να «παντρέψει» το θέατρο σκιών με τα παραμύθια ή το κουκλοθέατρο!
Ας μας τα πει, όμως, καλύτερα ο ίδιος…
-Από πού πήγασε η αγάπη σου για τον Καραγκιόζη και τι είναι αυτό που την κρατάει αμείωτη έως σήμερα;
Η αγάπη για το θέατρο σκιών και τον Καραγκιόζη πήγασε αυθόρμητα και αβίαστα! Ως παιδί παρακολουθούσα παραστάσεις Καραγκιόζη από περιοδεύοντες θιάσους και ομολογώ πως αυτή η τέχνη της σκιάς και του φωτός με μάγεψε! Την έβλεπα σαν μια ολόκληρη μυσταγωγία, σαν ένα παιχνίδι αυτοσχεδιασμού, στο οποίο οι καλλιτέχνες είναι ελεύθεροι και χωρίς γραπτό κείμενο δημιουργούν έναν ολόκληρο κόσμο, ο οποίος γεννιέται και πεθάνει την ίδια στιγμή. Οι διάλογοι, οι ατάκες, οι χαρακτήρες του θεάτρου σκιών με έκαναν να το αγαπήσω όπως το αγαπάνε και πολλά παιδιά, ακόμα και σήμερα. Πλέον, συνεχίζω να το βλέπω ακριβώς με τον ίδιο τρόπο και αυτό νομίζω είναι που κρατάει αμείωτη την αγάπη και τη διάθεση μου να δημιουργώ παραστάσεις, αλλά και να παρακολουθώ παραστάσεις!
-Καραγκιοζοπαίκτης: χόμπι ή επάγγελμα;
Προσωπικά, από το 2021 ασχολούμαι με το θέατρο σκιών επαγγελματικά. Από πολύ μικρή ηλικία και με την αρωγή της οικογένειάς μου και της αδερφής μου, η οποία αποτελεί τη μόνιμη βοηθό μου, ασχολήθηκα ερασιτεχνικά, ενώ όσο τα χρόνια περνούσαν ξεκίνησα να ασχολούμαι πιο επισταμένα. Βασίστηκα στη μελέτη των καταγραφών και των ιστορικών δεδομένων που έχουν αφήσει παρακαταθήκη σε εμάς τους νεότερους οι παλαιότεροι μάστορες της τέχνης, αλλά και οι ιστορικοί που μελέτησαν το θέατρο σκιών. Σήμερα, φοιτητής πλέον και έχοντας την ευκαιρία να βρίσκομαι στην Αθήνα, προσπαθώ να παρακολουθώ συχνά παραστάσεις από διαφορετικές «σχολές», αλλά και να συμβουλεύομαι άμεσα καραγκιοζοπαίκτες που βρίσκονται και δραστηριοποιούνται στην πρωτεύουσα.
Η επαγγελματική ενασχόλησή μου εν ολίγοις με την τέχνη του Καραγκιόζη αποτελεί για εμένα μια συνεχή πρόκληση, η οποία μέχρι σήμερα με έχει αποζημιώσει, με έχει γεμίσει συναισθηματικά και μου έχει δώσει την ευκαιρία να παίξω και να συνεργαστώ με πολλούς και διαφορετικούς φορείς, αλλά και να γνωρίσω σπουδαίους ανθρώπους γύρω από τον πολιτισμό και τις τέχνες.
-Πώς είναι η συνεργασία με την αδελφή σου πίσω από τον μπερντέ και σε όλο αυτό;
Η συνεργασία μου με τη Γεωργία είναι εξαιρετικά δημιουργική. Από τα πρώτα χρόνια που ασχολήθηκα η Γεωργία ήταν ένας βασικός συντελεστής των παραστάσεων, καθώς διατηρεί το ρόλο του βοηθού και συνεργάτη σκηνής. Αυτό σημαίνει ότι είναι υπεύθυνη για τη σωστή διάταξη των φιγούρων, των υλικών και των εργαλείων πίσω από τον μπερντέ, καθώς και για την εμψύχωση και κίνηση των φιγούρων, δεδομένου ότι σε πολλές παραστάσεις είναι παραπάνω από δύο χαρακτήρες επί σκηνής!
Προσωπικά, έχω αναλάβει το καλλιτεχνικό στήσιμο και προγραμματισμό των παραστάσεων, την εμψύχωση, τις φωνές και τους διαλόγους, καθώς και τα κατασκευαστικά. Πρόκειται, λοιπόν, για μια συνεργασία που βασίζεται στην εμπιστοσύνη και στην αλληλεπίδραση, η οποία στηρίζεται ακόμη και σε απλά νεύματα ή βλέμματα.
-Έχεις πετύχει όσα ήθελες στον κόσμο του θεάτρου σκιών; Τι άλλα σχέδια έχεις;
Σχετικά με το θέατρο σκιών δε θα μπορούσα να πω ακόμη ότι έχω ασχοληθεί με όλα όσα έχω στο μυαλό μου! Κάθε χρόνο προσπαθούμε να εξελίσσουμε την τέχνη μας βασιζόμενοι πάντα στην παράδοση και το παρελθόν, αλλά με το βλέμμα μας καθαρά στο μέλλον. Έχουμε ασχοληθεί με το κλασικό και παραδοσιακό ρεπερτόριο του θεάτρου σκιών, με παραστάσεις δηλαδή που βασίζονται κατά κύριο λόγο στην προφορική παράδοση του Καραγκιόζη, ενώ τον τελευταίο καιρό προσπαθούμε να μελετήσουμε και να φέρουμε στον μπερντέ παραστάσεις ηθογραφικού περιεχομένου ή παραδοσιακές κωμωδίες οι οποίες έχουν επηρεαστεί από τον ελληνικό και παγκόσμιο κινηματογράφο. Επιπλέον, μεγάλο ενδιαφέρον μάς προκαλεί η επεξεργασία νέων πρωτότυπων κειμένων και οι διασκευές αγαπημένων παραμυθιών.
Συγκεκριμένα, την περασμένη χειμερινή σεζόν παρουσιάσαμε για πρώτη φορά σε Μεσσηνία και Αττική ένα παραμύθι θεάτρου σκιών με τίτλο «Τσαλακοσκούφης ο Λαμπερότερος», βασισμένο στο αριστούργημα του Χ .Κ. Άντερσεν «Τα καινούρια ρούχα του Αυτοκράτορα», με πρωταγωνιστή και πάλι το λαϊκό μας ήρωα. Μια παράσταση που θα επαναληφθεί σε θέατρο της Αθήνας το φθινόπωρο και η οποία υποστηρίχθηκε από το Ίδρυμα Γεωργίου και Βικτωρίας Καρέλια.
Τα Χριστούγεννα κάναμε μια ξεχωριστή συνεργασία με το Δημοτικό Ωδείο της πόλης μας, με μαθητές του και με τον καλλιτεχνικό διευθυντή, κύριο Σ. Γυφτάκη, σε μια πρωτότυπη παράσταση – γιορτή που επιμελήθηκαν τα παιδιά και παρουσιάστηκε στο Στούντιο του Μεγάρου Χορού Καλαμάτας. Αξίζει να αναφέρω, τέλος, τη συνεργασία μας με τον ερμηνευτή Ζαχαρία Καρούνη στην Κεντρική Σκηνή του Μεγάρου Χορού σε εκδήλωση του Συλλόγου Μικρασιατών Καλαμάτας, τη συμμετοχή μας στο Διεθνές Φεστιβάλ Κουκλοθεάτρου Καλαμάτας, τη συνεργασία μας με την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Μεσσηνίας σε έργο αφιερωμένο στη φιλαναγνωσία, αλλά και πιο πρόσφατα τη συμμετοχή μας στο 10ο Φεστιβάλ Κουκλοθεάτρου Λάρισας, καλεσμένοι από την αντιδημαρχία Πολιτισμού, Δήμου Λαρισαίων.
Την επόμενη σεζόν σχεδιάζουμε να επισκεφθούμε τα σχολεία του νομού, και όχι μόνο, με σειρά θεματικών παραστάσεων, αλλά και να παρουσιάσουμε για πρώτη φορά μια ξεχωριστή σύμπραξη των δυο λαϊκών ηρώων, του Καραγκιόζη από το θέατρο σκιών και του Φασουλή, από το λαϊκό κουκλοθέατρο, σε συνεργασία με το Κουκλοθέατρο ‘’Σπείρα’’.
-Με τι άλλα καλλιτεχνικά ασχολείσαι;
Καλλιτεχνικά τα τελευταία χρόνια ασχολούμαι κυρίως με την τέχνη του θεάτρου σκιών. Παράλληλα όμως, όταν υπάρχουν και οι κατάλληλες συνθήκες, προσπαθώ να παρακολουθώ διάφορα σεμινάρια και μαθήματα σχετικά με άλλες παρεμφερείς τέχνες όπως είναι το κουκλοθέατρο ή η ξυλουργική. Πρόσφατα παρακολούθησα ένα σεμινάριο μηχανικής που διδάσκει ο κουκλοπαίκτης Στάθης Μαρκόπουλος, μαθήματα ξυλουργικής με τον Γιάννη Τσιούτα, αλλά και ένα ετήσιο σχεδόν εργαστήρι γνωριμίας και προσέγγισης του θεατρικού κλόουν (με τον Francisco Britto), μια σύνθετη και απαιτητική «σχολή» που μας έφερε στη βασική ανάγκη του γέλιου και στη δημιουργία του με τον πιο αγνό και ειλικρινή τρόπο.
Νιώθω ότι όλα τα παραπάνω, μαζί με άλλα αντίστοιχα με τα οποία καταπιάνομαι κατά καιρούς, με φέρνουν πιο κοντά στη βασική λειτουργία της τέχνης, η οποία είναι το συναίσθημα, η ασφάλεια, η εμπειρία και, τελικά, το γέλιο και η συγκίνηση, που είναι αποτέλεσμα όλων των προηγούμενων!
-Υπάρχουν κάποια νήματα που δένουν τις σπουδές σου στην Ψυχολογία με το παίξιμο Καραγκιόζη;
Οι σπουδές μου στην Ψυχολογία, τις οποίες και ολοκληρώνω μέσα στο έτος, αποτελούν ένα ξεχωριστό κεφάλαιο. Μου δίνουν την ευκαιρία ακόμη και σε ατομικό επίπεδο να ανακαλύψω πλευρές του εαυτού μου που ήταν μέχρι σήμερα αθέατες. Με έχουν φέρει περισσότερο κοντά στο συναίσθημα, αλλά και σε πολλές περιπτώσεις μου έχουν ανοίξει το βλέμμα, σπάζοντας κάποια στερεότυπα. Για να συνδέσω την επιστήμη της ψυχολογίας με το θέατρο σκιών, αξίζει να μείνω σε ένα πράγμα: οι πολλοί και διαφορετικοί χαρακτήρες του μπερντέ αποτελούν τόσο έντονες και διαφορετικές ψυχολογικές καταστάσεις, έχουν συμπεριφορές οι οποίες θα μπορούσαν κάλλιστα να αναλυθούν και μάλλον για αυτό είναι όλοι ξεχωριστοί και ενδιαφέροντες. Στο μέλλον θα χαιρόμουν ιδιαίτερα αν κατάφερνα να συνδέσω τις σπουδές μου με την τέχνη του Καραγκιόζη μέσω κάποιας μορφής δραματοθεραπείας.
-Είναι αλήθεια ότι έχει ανανεωθεί το ενδιαφέρον για τον Καραγκιόζη και πού πιστεύεις ότι οφείλεται αυτό;
Ναι! Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον για το θέατρο σκιών έχει ανανεωθεί και αναπτυχθεί ραγδαία. Πολλοί νέοι, συνομήλικοί μου, αλλά και μικρότεροι σε ηλικία ασχολούνται με σοβαρότητα και συνέπεια, κι αυτό είναι πολύ αισιόδοξο. Κάτι τέτοιο οφείλεται, κατά τη γνώμη μου, στη συγχρονία αυτής της τέχνης. Η ικανότητά της να προσαρμόζεται ακριβώς στα γεγονότα της εποχής, οι χαρακτήρες και ήρωες, οι οποίοι όχι μόνο μένουν αναλλοίωτοι στο χρόνο, αλλά είναι πιο επίκαιροι από ποτέ, είναι το κλειδί της επιτυχίας και της συνέχισης του είδους. Αυτό, μάλιστα, είναι που κάνει αγαπητό τον Καραγκιόζη σε όλο το ηλικιακό φάσμα του κοινού, καταφέρνει και «κερδίζει» το θεατή κάθε ηλικίας σε διαφορετικά σημεία του έργου.
-Η Μεσσηνία έχει την τύχη να διαθέτει δύο νέα παιδιά διακεκριμένους καραγκιοζοπαίκτες. Πώς είναι η καλλιτεχνική συνύπαρξη με τον Τάσο Τσώνη;
Είναι σημαντικό θεωρώ ότι δύο καλλιτέχνες από τη Μεσσηνία συνεχίζουν τη σπουδαία τέχνη του θεάτρου σκιών στον τόπο τους. Με τον Τάσο γνωριζόμαστε αρκετά χρόνια μέσα από τις παραστάσεις μας, αλλά διατηρούμε ταυτόχρονα μια φιλία και αμοιβαίο σεβασμό. Η καλλιτεχνική συνύπαρξή μας θεωρώ ότι είναι ιδιαίτερα θετική και γόνιμη. Κάτι τέτοιο, εξάλλου, είναι νομίζω που αρμόζει σε ομότεχνους και συντοπίτες, η αλληλεπίδραση προς το καλό της τέχνης μας, αλλά και το αμοιβαίο μοίρασμα ιδεών, σκέψεων και προτάσεων!
-Ποιες σκέψεις και συναισθήματα υπάρχουν πριν και έπειτα από μια παράσταση;
Σχεδόν σε κάθε παράσταση ισχύουν τα ίδια συναισθήματα. Πριν από την παράσταση υπάρχει αγωνία για την έκβασή της, για την αποδοχή του κοινού και την πιθανότητα γέλιου, όσες φορές κι αν έχει δοκιμαστεί ένα έργο. Η παράσταση αποτελεί έναν ζωντανό οργανισμό που μεταλλάσσεται συνεχώς ανάλογα πάντα και με τις επιθυμίες του κοινού, οπότε δε γνωρίζουμε ποια ακριβώς θα είναι η αποδοχή εξαρχής. Όταν πλέον στα πρώτα πέντε λεπτά του έργου ο πάγος αρχίζει και σπάει, ακούγονται τα πρώτα γέλια και χτίζεται η αλληλεπίδραση κοινού και καλλιτέχνη, αρχίζει να ωριμάζει μεγαλύτερη σιγουριά μέσα μας για να προχωρήσουμε. Στο τέλος ενός έργου, το οποίο επιδιώκουμε να είναι ευχάριστο και πανηγυρικό, τα συναισθήματα χαρακτηρίζονται από ικανοποίηση και χαρά. Αυτό νομίζω ότι είναι και η ουσία της κωμωδίας, να λυτρώσει το θεατή και μαζί του να λυτρωθούν και οι καλλιτέχνες οι οποίοι μοιράστηκαν το χρόνο τους, δημιούργησαν μια ιστορία, τη μοιράστηκαν και όλοι πήραν τελικά κάτι από αυτήν. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μια παράσταση προϋποθέτει το γέλιο αποκλειστικά! Στη θέση του μπορεί να υπάρχει η συγκίνηση και το φορτισμένο κλίμα, το οποίο και πάλι είναι λυτρωτικό αν ο σκοπός μας ήταν τέτοιος.
-Πώς ξεκίνησε η νέα θερινή περίοδος και τι έχει η συνέχεια;
Η θερινή περίοδος ξεκίνησε δυναμικά και φέτος. Κάθε καλοκαίρι ανυπομονούμε να βρεθούμε και να παίξουμε σε μέρη μοναδικά. Όπως πάντα οι παραστάσεις εντατικοποιούνται και σε καθημερινή βάση από τα μέσα Ιουλίου μέχρι και το τέλος Αυγούστου. Ξεκινήσαμε από την Καρδαμύλη στα μέσα Ιουνίου, ύστερα συμμετείχαμε για δεύτερη χρονιά στο φεστιβάλ του Δήμου Αθηναίων «Καλοκαίρι στην Αθήνα» και ακολουθούν οι σταθερές συνεργασίες μας με Δήμους και φορείς της Μεσσηνίας. Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφέρω ότι θα συνεργαστούμε με το Δήμο Καλαμάτας και την Κ.Ε. «Φάρις», το Δήμο Οιχαλίας και το Δήμο Δυτικής Μάνης, ενώ παραστάσεις θα πραγματοποιηθούν σε συνεργασία με πολιτιστικούς συλλόγους, αλλά και σε ιδιωτικούς χώρους. Είμαστε πολύ χαρούμενοι και περήφανοι που οι φορείς του τόπου μας επενδύουν σε συνεργασίες με τοπικούς καλλιτέχνες όπως είμαστε και εμείς, στηρίζουν καλλιτεχνικές και δημιουργικές πρωτοβουλίες και τους δίνουν ώθηση να συνεχίσουν.
Εξίσου σημαντικό είναι ότι οι παραστάσεις μας κατά βάση φεύγουν από το κέντρο και μεταφέρονται στη μεσσηνιακή ύπαιθρο από τη βόρεια Μεσσηνία μέχρι τα όρια με την Ανατολική Μάνη. Έχουμε την ευκαιρία να βρεθούμε και να συναντηθούμε με όμορφους ανθρώπους που πλέον γνωρίζουμε αρκετά χρόνια και να ψυχαγωγήσουμε το κοινό των μικρών κοινοτήτων και των χωριών.
-Οι αμέσως επόμενες προγραμματισμένες παραστάσεις στην πλούσια ατζέντα του Κωνσταντίνου και της Γεωργίας είναι το άλλο Σάββατο 19/7 στην Καρδαμύλη και στην «Αυλή της Γιωργίτσας» (έναρξη 8.30 μ.μ.) και τη Δευτέρα 21/7 στο Κτήμα Φοίφα (έναρξη 9.00 μ.μ.).
—
ΘΙΑΣΟΣ ΣΚΙΩΝ ΚΩΝ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Ο Κωνσταντίνος και η Γεωργία μάς συστήνουν το θίασό τους:
Ο Θίασος Σκιών Δημητρακόπουλου δημιουργήθηκε στην Καλαμάτα Μεσσηνίας το 2015 από τον Κωνσταντίνο Δημητρακόπουλο και τη Γεωργία Δημητρακοπούλου. Μέχρι σήμερα πραγματοποιούν παραδοσιακές παραστάσεις Καραγκιόζη βασισμένοι στην εμπειρία, τη μελέτη και τον αυτοσχεδιασμό, σε αρκετές περιοχές της Μεσσηνίας και της Αττικής, όπως σε σχολεία, πολιτιστικούς συλλόγους, κοινότητες και φεστιβάλ.
Στη διάρκεια αυτών των χρόνων της δραστηριότητας ο θίασος έχει ασχοληθεί με κλασικά κείμενα του θεάτρου σκιών, αλλά και με πρωτότυπες ιδέες και κείμενα έπειτα από συνεννόηση με φορείς («Ο Καραγκιόζης εθελοντής αιμοδότης», «Ο Καραγκιόζης στο Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας»). Έχει παρουσιάσει παραστάσεις σε δεκάδες σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, καθώς και σε θεατρικούς χώρους. Έχει συνεργαστεί με Δήμους και πολιτιστικούς φορείς, ενώ έχει συμμετάσχει στο Διεθνές Φεστιβάλ Κουκλοθέατρου Καλαμάτας που διοργανώνει κάθε χρόνο η Πειραματική Σκηνή Καλαμάτας, καθώς και στο Φεστιβάλ Σύγχρονου Θεάτρου Σκιών «Πού πας, βρε Καραγκιόζη» (2023). Τον Φεβρουάριο 2024 συνεργάστηκε με τον καλλιτέχνη-ερμηνευτή Ζαχαρία Καρούνη στη μουσικοχορευτική παράσταση «Καράβι Μικρασιάτικο βγήκε στην Καλαμάτα», η οποία παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας.
Τον Δεκέμβριο 2024, έπειτα από πρόταση του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας, ο θίασος συνδημιούργησε την πρωτότυπη παράσταση «Καραγκιόζης εναντίον ΚαΚικαντζάρων», η οποία παρουσιάστηκε στο BlackBox του Μεγάρου Χορού Καλαμάτας.
Από το 2021, ο θίασος δραστηριοποιείται σε επαγγελματικό επίπεδο.
«Στόχος μας είναι μέσα από την τέχνη του θεάτρου σκιών οι θεατές όλων των ηλικιών να γνωρίσουν το παραδοσιακό, αλλά συνάμα σύγχρονο πρόσωπο του Καραγκιόζη και της παρέας του! Ο λαϊκός μας ήρωας γίνεται φορέας μηνυμάτων που υμνούν τη φιλία, την αξία και τα αγαθά της ειρήνης, την προστασία του περιβάλλοντος και όλα αυτά μέσα από τον αστείο και σαρκαστικό χαρακτήρα του! Με απόλυτο σεβασμό στα παιδιά και στους ενήλικες, επιδιώκουμε ποιοτικές και διαδραστικές παραστάσεις, που φέρνουν το κοινό σε επαφή με την παράδοση και το λαϊκό θέατρο!».
Της Χριστίνας Ελευθεράκη
