Η Αθήνα προχωρεί στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ο σχεδιασμός για NAVTEX το φθινόπωρο, το σενάριο για ένα «νέο επεισόδιο Κάσου» και οι ελληνικές φρεγάτες
Το ζήτημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης τίθεται σε κάθε συνάντηση, αλλά οι Τούρκοι δεν επιδεικνύουν διάθεση συνεργασίας». Σε αυτή τη φράση υψηλόβαθμου στελέχους με άριστη γνώση των πολυεπίπεδων επαφών Αθήνας – Αγκυρας αποτυπώνεται η τουρκική αδιαλλαξία όσον αφορά την ολοκλήρωση των ερευνών και κατ’ επέκταση την πόντιση του περίφημου «καλωδίου», όπως πλέον είναι γνωστό στο ευρύ κοινό το έργο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας από την Κύπρο στην Ελλάδα.
Το εγχείρημα ουσιαστικά ανεστάλη τον Ιούλιο του 2024 κατόπιν της παρέμβασης των τουρκικών φρεγατών επί του πεδίου, γεγονός που αφενός προκαλεί έως σήμερα σοβαρό πολιτικό κόστος στην κυβέρνηση, αφετέρου έφερε στην επιφάνεια τις ρεαλιστικές προοπτικές του ελληνοτουρκικού διαλόγου, αλλά και την πειρατική λογική την οποία επιχειρεί να επιβάλει η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο.
- Ξεπαγώνει το καλώδιο της Ελλάδας – Κύπρου; Η κρίσιμη προθεσμία, τα χαμένα εκατομμύρια
Καθώς πλέον τα χρονικά περιθώρια για την επιστροφή των ερευνητικών πλοίων στην περιοχή μεταξύ της Καρπάθου και της Κύπρου – η μοναδική που παραμένει αχαρτογράφητη – στενεύουν επικίνδυνα, η Αθήνα εμφανίζεται αποφασισμένη να εκδώσει τις σχετικές NAVTEX εντός του φθινοπώρου, ανεξαρτήτως της σχεδόν βέβαιης και κυρίως έμπρακτης αντίδρασης που αναμένεται από την Αγκυρα.
«Ο προγραμματισμός μας είναι οριστικός, δεν πρόκειται να ανατραπεί» λέει στο «Βήμα» ανώτερος διπλωμάτης που γνωρίζει τον σχεδιασμό, προσθέτοντας πάντως πως η ελληνική πλευρά θα επιχειρήσει εκ νέου να πείσει την Αγκυρα ότι το ζήτημα πρέπει να επιλυθεί χωρίς αναταράξεις. Αλλωστε, όπως υπενθυμίζεται με κάθε ευκαιρία από την Αθήνα, τα έργα για την πόντιση καλωδίων αφορούν την ανοικτή θάλασσα και δεν υπόκεινται σε όρους που πηγάζουν από τα κυριαρχικά δικαιώματα παράκτιων κρατών. Με λίγα λόγια, η παρέμβαση της Τουρκίας εκτιμάται ως παντελώς αναιτιολόγητη και προφανώς παράνομη.
Μητσοτάκης-Ερντογάν
Η απόφαση της Αθήνας για επαναφορά στα ταραγμένα νερά της Ανατολικής Μεσογείου προκύπτει σχεδόν επιτακτικά. Τόσο στο Μέγαρο Μαξίμου όσο και στο υπουργείο Εξωτερικών αντιλαμβάνονται ότι η εικόνα μιας κυβέρνησης που αδυνατεί να υπερασπίσει τα συμφέροντά της στην περιοχή επιφέρει αιτιολογημένη κριτική και σημαντική φθορά, σε μια εποχή μάλιστα που βρίσκεται σε εξέλιξη μια συντεταγμένη προσπάθεια ανασύνταξης εν όψει του προεκλογικού έτους 2026.
Οπως υπογραμμίζουν παλαιοί κοινοβουλευτικοί της Νέας Δημοκρατίας, «σωστή επιλογή ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός όπου αποτυπώθηκαν για πρώτη φορά σε χάρτη τα απώτατα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, ακόμα πιο σημαντική η οριοθέτηση των οικοπέδων στα νότια της Κρήτης, αλλά στη μοναδική περίπτωση που κατεβήκαμε στο πεδίο (σ.σ.: στην Κάσο) είχαμε πρόβλημα». Οι ίδιοι υπενθυμίζουν ότι πέραν του υπουργού Εξωτερικών, κ. Γιώργου Γεραπετρίτη, οι διαβεβαιώσεις ότι το έργο θα ολοκληρωθεί κανονικά δίνονται πλέον, και μάλιστα ανά τακτά χρονικά διαστήματα, από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
- Θαλάσιος χωροταξικός σχεδιασμός: Διασφαλίζει ο χάρτης κυριαρχικά δικαιώματα;
Το ζήτημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης αναμένεται να τεθεί εκ νέου στη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν, την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, με ανώτερες διπλωματικές πηγές να επιβεβαιώνουν στο «Βήμα» ότι οι δύο ηγέτες θα συνομιλήσουν στη Νέα Υόρκη, ανεξαρτήτως της δυστοκίας που καταγράφεται τελευταία στην περαιτέρω προώθηση του ελληνοτουρκικού διαλόγου.
Αν τα πράγματα εξελιχθούν έτσι, η επανέναρξη των ερευνών τοποθετείται εντός του Οκτωβρίου, με την κυβέρνηση όμως να οφείλει εντός των επόμενων ημερών να προχωρήσει στη ναύλωση του ή των ερευνητικών, καθώς κάτι τέτοιο θα είναι αδύνατο να συμβεί λίγο πριν από τη δρομολόγησή τους. Εν τω μεταξύ, όπως εξηγούν στελέχη της ενεργειακής αγοράς, η Nexans – εταιρεία που έχει αναλάβει το έργο – οφείλει έως την άνοιξη του 2026 να έχει ξεκινήσει την πόντιση του καλωδίου, ειδάλλως θα αντιμετωπίσει σοβαρά κεφαλαιακά προβλήματα. Πάντως, τίποτα δεν προμηνύει ότι η διαδικασία πειθούς θα έχει αποτέλεσμα.
Αντιθέτως μάλιστα, η Αγκυρα δεν χάνει ευκαιρία να επαναλαμβάνει ότι κανένα ενεργειακό εγχείρημα δεν θα προχωρήσει στην Ανατολική Μεσόγειο αν δεν έχει τη δική της έγκριση ή άδεια. Τι ακριβώς ζητάνε οι Τούρκοι στη συγκεκριμένη περίπτωση; Να είναι ο δικός τους υδρογραφικός σταθμός αυτός που θα εκδώσει τις NAVTEX για τις έρευνες, γεγονός που θα επιβεβαιώσει την υποτιθέμενη δικαιοδοσία τους σε περιοχές εκτός των ελληνικών χωρικών υδάτων τις οποίες και θεωρούν τουρκική υφαλοκρηπίδα.
Οπως δηλαδή συνέβη πέρυσι τον Ιούλιο στην Κάσο. Στη μεγάλη εικόνα, η Αγκυρα προβάλλει ως η κυρίαρχη δύναμη που καθορίζει τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή, περιορίζοντας παραλλήλως τον ελληνικό ζωτικό χώρο στα στενά όρια των 6 ναυτικών μιλίων της αιγιαλίτιδας ζώνης.
Η εξίσωση καθίσταται ακόμα πιο περίπλοκη αν κανείς αναλογιστεί το ειδικό βάρος των περιοχών που μένει να ερευνηθούν. Εκεί δηλαδή που αφενός αναπτύσσεται η ελληνοαιγυπτιακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, αφετέρου δεσπόζει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, ενώ τοποθετείται και το δυνητικό τριεθνές Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου, άρα και η δυνητική ελληνοκυπριακή ΑΟΖ.
Οπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, η Αγκυρα θα στείλει ξανά μονάδες προκειμένου να παρεμποδίσει την έρευνα, με καλά ενημερωμένες πηγές από την Αθήνα να λένε στο «Βήμα» ότι αυτή τη φορά το εγχείρημα θα προστατευθεί από ελληνικές φρεγάτες, παρά τον σκεπτικισμό που επικρατεί όσον αφορά το μέγεθος της δύναμης που διατίθεται προς ανάπτυξη.
«Πρέπει πρώτα να ληφθεί η πολιτική απόφαση και να καταγραφεί τι ακριβώς ζητείται να κάνουν οι Ενοπλες Δυνάμεις στο πεδίο. Ακολούθως θα παραδοθούν οι εισηγήσεις και βάσει αυτών θα δοθούν οι εντολές από την κυβέρνηση» εξηγούν στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού. Φυσικά απαιτείται συνεργασία στο ανώτατο επίπεδο του ΚΥΣΕΑ, το οποίο και θα καθορίσει έως ποιου σημείου εμπλοκής διατίθεται να φθάσει η Αθήνα.
Κόστος και κάλυψη
Σύμφωνα, πάντως, με το σκεπτικό της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εξωτερικών, ιδιαίτερης αξίας θα είναι η διεθνής κάλυψη της χώρας για την ολοκλήρωση ενός έργου συγχρηματοδοτούμενου από την Ευρωπαϊκή Ενωση, το οποίο μάλιστα εκτελείται από γαλλική εταιρεία και αποτελεί ένα ακόμα βήμα στην πολύπλοκη διαδικασία απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο. Στο περιβάλλον των κ.κ. Μητσοτάκη και Γεραπετρίτη θεωρείται βέβαιη η στήριξη τόσο από την Ευρωπαϊκή Ενωση όσο όμως και ειδικότερα από τη Γαλλία, την Αίγυπτο, αλλά και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στην Αθήνα δεν ξεχνούν τις στοχευμένες αναφορές του προέδρου Μακρόν από το βήμα της Διάσκεψης του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς περί της ανάγκης προστασίας των ΑΟΖ Ελλάδας – Κύπρου, ενώ υπενθυμίζεται ότι αντίστοιχο έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης βρίσκεται σε εξέλιξη και με το Κάιρο, η διέλευση του οποίου χαράσσεται μάλιστα σε μεγάλο βαθμό διά της οριοθετημένης ελληνοαιγυπτιακής ΑΟΖ. Το δε ενδιαφέρον των Αμερικανών εν γένει για τα ενεργειακά εγχειρήματα πρέπει να θεωρείται δεδομένο, ενώ η υπό διορισμό πρέσβειρα στην Αθήνα, Κίμπερλι Γκίλφοϊλ, εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια της ακρόασής της στο Κογκρέσο ιδιαιτέρως ενημερωμένη για τα τεκταινόμενα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Εμβριθής γνώστης των εξελίξεων στην περιοχή είναι, βεβαίως, και ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, με τον οποίο ο κ. Γεραπετρίτης διατηρεί δίαυλο επικοινωνίας. «Οι Τούρκοι δεν είναι αφελείς να αναλάβουν ένα τόσο μεγάλο ρίσκο, και ειδικά σε μια τόσο ρευστή περίοδο, να τραβήξουν τα πράγματα στα άκρα για το καλώδιο. Θα έρθουν αντιμέτωποι με μεγάλο διεθνές κόστος» εκτιμά συνομιλητής που βρίσκεται κοντά στα κέντρα λήψης των κυβερνητικών αποφάσεων. Το επιχείρημα, βεβαίως, της ρευστότητας δεν λειτουργεί πάντα προς όφελος όσων τάσσονται υπέρ της διεθνούς νομιμότητας.
Τουρκική επιχείρηση γοητείας σε Αίγυπτο και Ανατολική Λιβύη
Συντεταγμένα βήματα με στόχο τη διεύρυνση της επιρροής της στη Βόρεια Αφρική πραγματοποιεί η Αγκυρα, προκαλώντας έντονο σκεπτικισμό στην Αθήνα. Μετά τις αναφορές περί μιας πιθανής συμφωνίας στρατιωτικής συνεργασίας με την Αίγυπτο, συμπεριλαμβανομένης της αγοράς των τουρκικών μαχητικών KAAN, δημοσίευμα του Bloomberg προανήγγειλε την επικύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου από τη Βουλή της Ανατολικής Λιβύης.
Ως προφανές αντάλλαγμα η Αγκυρα προσφέρει τη διεξαγωγή ερευνών για υδρογονάνθρακες σε συνεργασία με το καθεστώς του στρατάρχη Χαφτάρ, στα πρότυπα των πρόσφατων συμφωνιών με τη μεταβατική κυβέρνηση της Τρίπολης. Πρωτίστως όμως η Τουρκία επιδιώκει την αναγνώριση του τουρκολιβυκού μνημονίου και από την Ανατολική Λιβύη, ώστε να επιταχυνθεί η διαδικασία πλήρους δορυφοροποίησης της βορειοαφρικανικής χώρας, διά της οποίας η Αγκυρα διεκδικεί τον έλεγχο όλο και περισσότερου ζωτικού χώρου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τα τελευταία δύο χρόνια η τουρκική διπλωματία έχει ενισχύσει τα ερείσματά της στο περιβάλλον του στρατάρχη, την ώρα μάλιστα που η Αθήνα επιχειρεί να επαναπροσεγγίσει το καθεστώς της Βεγγάζης, με αβέβαια αποτελέσματα. Διπλωματικές πηγές επαναλαμβάνουν ότι μια πιθανή επικύρωση του τουρκολιβυκού συμφώνου δεν αλλάζει τον παράνομο και ανυπόστατο χαρακτήρα του. Πάντως, η διείσδυση της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή είναι ανησυχητική, συνδεόμενη και με την κίνηση της ελληνικής κυβέρνησης να προκηρύξει τον διαγωνισμό για έρευνες στα νότια της Κρήτης, όπου έχει εκφραστεί το ενδιαφέρον της αμερικανικής Chevron. Οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ότι το μείζον είναι να μην παραβιαστεί η μέση γραμμή.
Την ίδια ώρα, και ενώ η Τουρκία κινείται προς αποκατάσταση των διαρρηγμένων σχέσεών της με την Αίγυπτο, η Αθήνα παραμένει απασχολημένη στη διευθέτηση του ζητήματος που προέκυψε με τη Μονή Σινά, οδηγώντας τις δύο πλευρές σε παρ’ ολίγον διπλωματική κρίση. Οι υπουργοί Εξωτερικών κ.κ. Γεραπετρίτης και Αμπντελατί επεδίωξαν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του δεύτερου στην ελληνική πρωτεύουσα να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις, αναδεικνύοντας μάλιστα από κοινού τη συμφωνία ΑΟΖ του 2020 ως πρότυπο σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου.
Πάντως, όσο η Αίγυπτος και η Ελλάδα δεν προχωρούν στην οριοθέτηση και των περιοχών ανατολικά του 28ου μεσημβρινού, τόσο θα ελλοχεύει ο κίνδυνος παρέμβασης της Τουρκίας, η οποία είναι διατεθειμένη να δώσει στο Κάιρο περισσότερο ζωτικό χώρο. Στην Αθήνα γνωρίζουν ότι ο αιγύπτιος πρόεδρος Αλ Σίσι παραμένει ιδιαιτέρως καχύποπτος έναντι του Ταγίπ Ερντογάν, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι παραδοσιακές συνδέσεις μεταξύ των δύο χωρών με κοινό παρονομαστή το οθωμανικό παρελθόν θα μπουν οριστικά στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας.
Πηγή: Το Βήμα
