Απόφαση-σταθμός για την προστασία σπηλαίων και βραχοσκεπών
Μια ιδιαίτερα σημαντική απόφαση για τη Μεσσηνία και τη Μεσσηνιακή Μάνη υπέγραψε η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, κηρύσσοντας και οριοθετώντας ως αρχαιολογικό χώρο μια εκτεταμένη περιοχή που περιλαμβάνει τις θέσεις Τριμέσι, Βαθύ Λαγκάδι Τραχήλας, Τραχήλα, Παγανές, Παγανίτσα και Σελινίτσα, στη δημοτική ενότητα Λεύκτρου, του Δήμου Δυτικής Μάνης.
Πρόκειται για όλη την παράκτια περιοχή που περικλείεται από την περιοχή «Καταφύγι» μετά τον Άγιο Δημήτριο, μέχρι και μετά την Τραχήλα έως τα όρια με τον οικισμό της Χοτάσιας και ανεβαίνει προς τα πάνω μέχρι κάτω από το Νομιτσί, την Λαγκάδα και τον Άγιο Νίκωνα.
Η απόφαση της Υπουργού, δημοσιεύθηκε ήδη στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μαζί με τα τοπογραφικά διαγράμματα.
Σπηλιές και βραχοσκεπές
Πρόκειται για μια τεράστια έκταση και η απόφαση στοχεύει στην αποτελεσματική προστασία σπηλαίων, βραχοσκεπών και αρχαίων θέσεων που διατηρούν πολύτιμα κατάλοιπα από την Παλαιολιθική Εποχή έως και τα νεότερα χρόνια, συγκροτώντας ένα σπάνιο μωσαϊκό φυσικής, γεωλογικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η Μάνη, με το ιδιαίτερο τοπίο της, έχει υπάρξει από τα αρχαιότατα χρόνια τόπος κατοίκησης και καταφυγίου. Οι σπηλιές και οι βραχοσκεπές της χρησιμοποιήθηκαν από τον προϊστορικό άνθρωπο για διαβίωση, αλλά και ως χώροι τελετουργιών ή αποθήκευσης. Σε πολλές από αυτές έχουν εντοπιστεί λίθινα εργαλεία, κεραμική, ίχνη φωτιάς και οστά ζώων, που μαρτυρούν την ανθρώπινη παρουσία ήδη από την Παλαιολιθική και Μεσολιθική περίοδο.
Αργότερα, κατά την κλασική και ρωμαϊκή εποχή, αρκετές από αυτές τις θέσεις χρησιμοποιήθηκαν εκ νέου – είτε ως λατρευτικοί χώροι είτε ως καταφύγια. Στους βυζαντινούς χρόνους και μέχρι τα νεότερα χρόνια, οι ίδιες σπηλιές συνέχισαν να αποτελούν τόπους καταφυγής σε περιόδους επιδρομών ή καταδίωξης, αλλά και κρυψώνες οικογενειών της περιοχής.
Τα σπήλαια και οι βραχοσκεπές χρησίμευσαν και ως μαντριά, ως πειρατικά παρατηρητήρια και ως καταφύγια σε περιπτώσεις εχθρικών επιδρομών.
Η συνύπαρξη των ιστορικών καταλοίπων με τη μοναδική γεωμορφολογία της Μάνης συνθέτει ένα τοπίο ιδιαίτερης φυσιογνωμίας, μοναδικό στον ελλαδικό χώρο.
Τι σημαίνει η κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου
Με την απόφαση αυτή, οριοθετείται ένας πολυγωνικός χώρος που περικλείει τις παραπάνω περιοχές, με συντεταγμένες που καταγράφονται στο σχετικό τοπογραφικό διάγραμμα. Πρόκειται για μια θεσμική «ασπίδα» προστασίας, που διασφαλίζει ότι στο εξής καμία δραστηριότητα δεν θα μπορεί να απειλήσει τα μνημεία χωρίς την έγκριση των αρμόδιων αρχαιολογικών υπηρεσιών.
Η απόφαση της Υπουργού που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 662/Δ και έχει την ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, δεν περιλαμβάνει ειδικούς όρους προστασίας ή δόμησης.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι όροι θα διευκρινισθούν από το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο που εκπονείται και αφορά το Δήμο Καλαμάτας και το Δήμο Δυτικής Μάνης.
Πάντως, και πριν την κήρυξη της συγκεκριμένης περιοχής ως αρχαιολογική, λόγω των διάσπαρτων μνημείων που υπάρχουν σε όλη τη Μάνη, η κάθε έκδοση πολεοδομικής άδειας συνοδεύεται από έγκριση της αρμόδιας αρχαιολογικής υπηρεσίας.
Στην απόφαση της κας Μενδώνη τονίζεται, πως στόχος είναι «η αποτελεσματικότερη
προστασία σπηλαίων και βραχοσκεπών, τα περισσότερα εκ των οποίων διασώζουν αρχαία κατάλοιπα από την Παλαιολιθική Εποχή έως τα νεώτερα χρόνια, καθώς και σημαντικών αρχαίων θέσεων και μνημείων, που συνθέτουν ένα σύνολο ιδιαίτερης γεωλογικής, ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας, εντασσόμενο σε τοπίο ιδιαίτερης φυσιογνωμίας και μοναδικό στον ελλαδικό χώρο».
Της Βίκυς Βετουλάκη
