Σε μια περίοδο που η ελληνική ελαιοκομία βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο διεθνών συζητήσεων και ρυθμιστικών αλλαγών, η εσπερίδα της Επιστημονικής Εταιρείας Εγκυκλοπαιδιστών Ελαιοκομίας (4Ε) στην ΕΣΗΕΑ (8/12) ήρθε να αποτυπώσει με καθαρότητα το μέγεθος της απειλής: οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες ορυκτελαίων (MOAH) δεν είναι απλώς μια τεχνική «λεπτομέρεια», αλλά μια πιθανή πληγή για το ελαιόλαδο – μια «ευλογιά» που, αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, μπορεί να τραυματίσει βαθιά έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες της Μεσογειακής Διατροφής και της ελληνικής οικονομίας.
Η συμμετοχή εκπροσώπων της Πολιτείας, επιστημονικών φορέων, επαγγελματικών κλάδων, Περιφερειών και ειδικών της αγοράς αποτύπωσε την αγωνία αλλά και την αποφασιστικότητα ενός κλάδου που αντιλαμβάνεται ότι η νέα ευρωπαϊκή ρυθμιστική πραγματικότητα δεν αφήνει περιθώρια αδράνειας.
Η Πολιτεία αναγνωρίζει το πρόβλημα
Ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γιάννης Ανδριανός, χαρακτήρισε το θέμα «πολυπαραγοντικό» και ανακοίνωσε τη σύσταση ενός ειδικού συνεργατικού σχήματος κράτους–επιστημονικής κοινότητας, με στόχο τη χάραξη ενιαίας εθνικής θέσης έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Από την πλευρά της, η Άντζελα Γκερέκου, πρώην υπουργός Πολιτισμού και πρόεδρος του ΕΟΤ, μίλησε για το ελληνικό ελαιόλαδο ως «ίαμα» που πρέπει να προστατευτεί και να αναδειχθεί διεθνώς, εφόσον διασφαλιστεί η αδιαπραγμάτευτη ποιότητά του.
Η αγορά ανησυχεί – και πιέζει
Ο πρόεδρος του ΣΕΒΙΤΕΛ, Κώστας Κουτσιούμπης, αναγνώρισε την εσπερίδα ως «βήμα συνεργασίας» και ζήτησε ταχύτητα στη λήψη μέτρων, ώστε η Ελλάδα να μην πληγεί από τους περιορισμούς που προβλέπει το προσχέδιο κανονισμού της Κομισιόν. Η εκπρόσωπος της Hellas Oil και Γ.Γ. του νέου ΣΥΠΕΤΕΕΛ, Γεωργία Κυριακοπούλου, προειδοποίησε για τρεις κινδύνους: Αποκλεισμός μέρους του παρθένου ελαιολάδου από την αγορά. Εξαφάνιση του πυρηνελαίου από την τροφική αλυσίδα, μετατρέποντάς το σε άνευ αξίας απόβλητο. Διεθνής δυσφήμηση του ελαιολάδου ως “καρκινογόνου”, με ανυπολόγιστες συνέπειες στην κατανάλωση.
Η επιστήμη στο επίκεντρο
Ο ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ και μέλος της 4Ε, Κωνσταντίνος Δημόπουλος, παρουσίασε το ιστορικό και την ουσία του προβλήματος: Διευκρίνισε τη διαφορά ανάμεσα στους PAH (τοξικούς υδρογονάνθρακες από καυσαέρια), για τους οποίους υπάρχουν ήδη όρια και μέθοδοι ανάλυσης, και στους MOAH, που προέρχονται από ορυκτέλαια, των οποίων η ανίχνευση παραμένει επιστημονικά και τεχνικά αμφιλεγόμενη. Ακόμη, τόνισε την ανάγκη διάκρισης μεταξύ των μη τοξικών MOSH και των δυνητικά καρκινογόνων MOAH, ανάλογα με τη δομή και τους δακτυλίους τους.
Η 4Ε έχει ήδη παρέμβει δύο φορές προς την Κομισιόν (27/2/2024 και 23/10/2025), με τις θέσεις της να κοινοποιούνται σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στην Ευρώπη.
Οι βασικοί άξονες των θέσεων της 4Ε
Η Εταιρεία ζήτησε: α) Απόρριψη της προτεινόμενης μεθόδου ανάλυσης, διότι συνυπολογίζει ενδογενή συστατικά του ελαιοκάρπου, που δεν είναι τοξικά – πρόβλημα ακόμη μεγαλύτερο στο πυρηνέλαιο.
β) Αποφυγή επιβολής «επιστημονικά αυθαίρετων» ορίων χωρίς βεβαιότητα για πραγματική τοξικότητα, κάτι που θα παραβίαζε την «Αρχή της Αναγκαιότητας» του ευρωπαϊκού δικαίου.
Ως λύση προτείνεται είτε η ανάπτυξη αξιόπιστης μεθόδου που θα μετρά μόνο τους αποδεδειγμένα τοξικούς δακτυλίους είτε –εναλλακτικά– η εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών του JRC για δευτερογενή, ακριβέστερη ανάλυση όταν προκύπτει ένδειξη MOAH.
Τα επόμενα όρια – και τα επόμενα βήματα
Η χημικός και γευσιγνώστρια Έφη Χριστοπούλου ανέλυσε όλες τις πηγές επιμόλυνσης και παρουσίασε τα χρονικά ορόσημα του υπό συζήτηση κανονισμού: Παρθένο ελαιόλαδο: 4 mg/kg από 1/1/2027 και 2 mg/kg από 1/1/2028. Πυρηνέλαιο: 10 mg/kg από 1/1/2028, 5 mg/kg από 1/1/2029 και 2 mg/kg από 1/1/2030.
Η φωνή της Περιφέρειας
Ο γεωπόνος και γενικός διευθυντής των ΔΑΟΚ Πελοποννήσου, Γιώργος Μπουραζάνης, παρουσίασε τη «στατιστική ακτινογραφία» της ελαιοκαλλιέργειας και τον πολυετή αγώνα για την ποιότητα. Υπογράμμισε ότι το τελικό αποτέλεσμα διαμορφώνεται από τεχνολογία, επιστήμη, πολιτική, νομοθεσία και πιέσεις συμφερόντων. Και έκλεισε με μια προειδοποίηση: αν ο κλάδος δεν κινηθεί συλλογικά, τότε ο κίνδυνος να εκλείψει το προϊόν είναι πραγματικός.
Ο διάλογος που ακολούθησε φώτισε ακόμη περισσότερο την ανάγκη για ενότητα, επιστημονική τεκμηρίωση και αποφασιστικότητα απέναντι σε μια απειλή που δεν είναι θεωρητική, αλλά βαθιά υπαρκτή. Το ελληνικό ελαιόλαδο, πυλώνας πολιτισμού και διατροφής, δείχνει πως είναι έτοιμο να οργανώσει την άμυνά του – μένει να φανεί αν η Ευρώπη θα ακούσει.
Α.Π.
