Πολύς λόγος γίνεται για την οικονομική κρίση που όλοι βιώνουμε λόγω της υπερφορολόγησης και της απουσίας μεταρρυθμίσεων στον δημοσιονομικό τομέα και την αγορά εργασίας. Η σοβαρότερη κρίση που βιώνουμε όμως είναι αυτή της λειτουργίας των θεσμών.
Θεσμοί είναι οι δικλίδες ασφαλούς και δημοκρατικής λειτουργίας κάθε συλλόγου, κάθε κράτους. Είναι αυτοί που αποτρέπουν από την εγκαθίδρυση συγκεντρωτικών καθεστώτων, που έχουν τον αποκλειστικό έλεγχο κάθε δραστηριότητας.
Στις 27-09-2013 δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ ο Ν. 4194/2013 με τίτλο «Κώδικας Δικηγόρων». Ό,τι είναι το καταστατικό για κάθε σωματείο είναι και ο Ν. 4194/2013 για τους Δικηγορικούς Συλλόγους. Αυτός ρυθμίζει την λειτουργία τους. Ποιοι και πως εγγράφονται στα μητρώα των Δικηγορικών Συλλόγων, ποιοι είναι οι θεσμοί, δηλαδή τα όργανα διοίκησης και λειτουργίας τους, πως γίνονται οι Γ.Σ, ποιες είναι οι απαρτίες, πως κρατούνται τα πρακτικά κλπ.
Το άρθρο 91 του Ν. 4194/2013 προβλέπει πως τα όργανα διοίκησης των δικηγορικών συλλόγων είναι τα εξής πέντε: Η Γ.Σ. των μελών, ο πρόεδρος, το Δ.Σ., οι επιτροπές Μητρώου και τα πειθαρχικά συμβούλια.
Όπως σε όλα τα σωματεία έτσι και στους Δικηγορικούς Συλλόγους , το ανώτατο όργανο είναι η ΓΣ. Αυτή εκλέγει το ΔΣ, αυτή ελέγχει τα πεπραγμένα τους, αυτή ψηφίζει ή όχι τον προϋπολογισμό, αυτή ελέγχει την διαχείριση των οικονομικών του Συλλόγου.Ο Πρόεδρος εκτελεί τις αποφάσεις του ΔΣ και το ΔΣ προάγει και προωθεί τους σκοπούς του Δικηγορικού Συλλόγου, δηλαδή ό,τι κάνουν (ή πρέπει να κάνουν..) όλα τα διοικητικά συμβούλια όλων των συλλόγων.
Λόγω της σημαντικής σημασίας που έχουν οι δικηγορικοί σύλλογοι στην προάσπιση του δικαίου και στην ορθή λειτουργία της απονομής δικαιοσύνης, ο Ν. 4194/2013 προβλέπει ακόμα δύο θεσμούς (πέρα από τα συμβατικά όργανα διοίκησης ενός συλλόγου): Τις Επιτροπές Μητρώου και τα Πειθαρχικά Συμβούλια
Οι Επιτροπές Μητρώου
Οι Επιτροπές Μητρώου (άρθρα 128 και 129 του Ν. 4194/13), αντικαθίστανται κάθε δυο χρόνια και επιτελούν ίσως το σημαντικότερο έργο διασφάλισης της δημοκρατικής λειτουργίας ενός συλλόγου: ελέγχουν το μητρώο μελών, την ειλικρίνεια ή μη των δηλώσεων (άρθρο 30 Ν. 4194/13) που υποβάλλονται από τους δικηγόρους κάθε έτος και διαγράφουν από το μητρώο όσους δικηγόρους δεν υπέβαλαν ή υπέβαλαν ανειλικρινείς ή εκπρόθεσμες δηλώσεις. Ο ίδιος νόμος προβλέπει ποιες είναι οι προϋποθέσεις δικηγορικής ιδιότητας, τα κωλύματα απόκτησης της, την απώλεια της, την αποβολή της. Οι επιτροπές αυτές είναι δύο, μία πρωτοβάθμια και μία δευτεροβάθμια και μετέχουν σε αυτές δικηγόροι που δεν είναι μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου και που ασκούν δικηγορία πάνω από δέκα και δεκαπέντε έτη αντίστοιχα. Από τα ανωτέρω γίνεται προφανής ο θεσμικός λόγος ύπαρξης των επιτροπών μητρώου: Υπάρχουν για να προφυλάσσουν τους δικηγόρους – μέλη του εκάστοτε συλλόγου από την ύπαρξη ανάμεσα τους νομικών που δεν πληρούν όμως τις προϋποθέσεις για να είναι δικηγόροι αλλά που όμως απολαμβάνουν όλα τα δικαιώματα του επαγγέλματος ήτοι το δικαίωμα εξάσκησης δικηγορίας, συμμετοχής στα μερίσματα των διανεμητικών λογαριασμών που τυχόν υπάρχουν, ψηφοφορίας κατά την ανάδειξη των οργάνων διοίκησης. Οι επιτροπές μητρώου προφυλάσσουν τους δικηγόρους από την εξάρτηση από οποιοδήποτε όργανο διοίκησης (Πρόεδρο και ΔΣ) και κατ’ επέκταση από την χειραγωγημένη και καθοδηγούμενη ψήφο. Είναι σαφές επίσης ότι οι Επιτροπές Μητρώου, ως όργανα ανεξάρτητα από τον Πρόεδρο και το Διοικητικό Συμβούλιο, καθορίζουν έμμεσα και το ποιοι αποτελούν την Γενική Συνέλευση και συνακόλουθα το ποιοι αποφασίζουν για όλα τα ζητήματα των δικηγορικών Συλλόγων στο ανώτερο επίπεδο.
Τα Πειθαρχικά Συμβούλια
Ο Ν.4194/13 ρυθμίζει εξαντλητικά τα πειθαρχικά θέματα των δικηγόρων από το άρθρο 139 μέχρι το άρθρο 159.
Αν δεν λειτουργούν τα πειθαρχικά συμβούλια σωστά ή δεν λειτουργούν καθόλου, τότε και ο έντιμος και ο άτιμος δικηγόρος και ο συνεπής και ο ασυνεπής και ο πειθαρχημένος στις συλλογικές αποφάσεις και ο μη πειθαρχημένος αντιμετωπίζονται το ίδιο από τον Πρόεδρο και το ΔΣ, με αποτέλεσμα να δημιουργείται αφενός, αθέμιτος μεταξύ τους ανταγωνισμός και, αφετέρου να «εξαρτώνται» οι κατά σύστημα απείθαρχοι από τα όργανα διοίκησης του Δικηγορικού Συλλόγου και να δημιουργούνται έτσι «πελατειακές σχέσεις». Αυτές φυσικά οι σχέσεις εξάρτησης θα μεταφράζονται και σε χειραγωγήσεις συνειδήσεων και σε καθοδηγούμενες ψήφους.
Διανεμητικοί Λογαριασμοί
Ο Ν. 4194/2013 προβλέπει επίσης (άρθρο 62) κάτι πολύ σημαντικό: την προστασία των αδυνάτων μελών κάθε Δικηγορικού Συλλόγου με τη δημιουργία Διανεμητικών Λογαριασμών, που ενισχύουν τους δικηγόρους, οι οποίοι έχουν ανάγκη, με μηνιαίο οικονομικό βοήθημα, προϊόν της συμμετοχής όλων των μελών στο κοινό ταμείο, με εισφορές και κριτήρια που έχουν επικυρωθεί από τη ΓΣ του συλλόγου. Με τον τρόπο αυτό καταργούνται οι πάσης φύσεως οικονομικές εξαρτήσεις των δικηγόρων, οι οποίοι δεν έχουν την ανάγκη να αναπτύξουν προσωπική σχέση με τον εκάστοτε Πρόεδρο ή τα μέλη του ΔΣ για να ζήσουν αξιοπρεπώς ή έστω να επιβιώσουν. Όταν δεν υπάρχουν σχέσεις εξάρτησης, οι δικηγόροι ψηφίζουν ελεύθερα και αδέσμευτα αυτόν που πράγματι πιστεύουν ότι θα διοικήσει το σύλλογο με ειλικρίνεια, εντιμότητα και διαφάνεια.
Διαύγεια
Ένας άλλος θεσμός που έχει προβλεφθεί για την ασφάλεια των οικονομικών των δικηγορικών Συλλόγων και για την διαφάνεια στην οικονομική διαχείριση, είναι η υποχρέωση τους να δημοσιεύουν στο σύστημα ΔΙΑΥΓΕΙΑ όλες τις αποφάσεις των ΔΣ και, κυρίως, τις δαπάνες λειτουργίας τους. Με τον τρόπο αυτό , δεν μπορεί ο εκάστοτε Πρόεδρος ή το εκάστοτε ΔΣ να διαχειρίζονται κατά το δοκούν και αδιαφανώς τα χρήματα των Δικηγόρων, μοιράζοντας «επιδόματα» ή «δάνεια», των οποίων την νομιμότητα δεν μπορεί να ελέγξει κανείς.
Θητείες Προέδρου και Συμβούλων
Με όλους τους ανωτέρω Θεσμούς, αλλά και άλλους, όπως η πρόβλεψη ανώτατου αριθμού θητείας στους Προέδρους ( δύο θητείες) και στους Συμβούλους (τρεις θητείες) , ο Νόμος προστατεύει τους δικηγόρους από φαινόμενα «πατρωνίας», «χειραγωγημένων συνειδήσεων» και από τη δημιουργία «τσιφλικιών» σε κάθε πρωτοδικείο δηλαδή από αλλοιώσεις του ίδιου του θεσμού του δικηγόρου, βασικού παράγοντα της απονομής δικαιοσύνης.
Δικηγορικός Σύλλογος Καλαμάτας
Θα περίμενε κανείς ότι, με τόσες θεσμικές ασφαλιστικές δικλείδες διαφάνειας και ανεξαρτησίας, ο δικηγορικός σύλλογος Καλαμάτας θα αποτελούσε πρότυπο οργάνωσης και διάφανης οικονομικής διαχείρισης. Δυστυχώς όμως….
Ο Δικηγορικός Σύλλογος Καλαμάτας οδεύει σε εκλογές έχοντας ελλιπή θεσμική οργάνωση και λειτουργία. Δεν έχουν συσταθεί σε αυτόν ούτε Επιτροπές Μητρώου, ούτε Πειθαρχικά Συμβούλια. Δεν έχει δημιουργηθεί Διανεμητικός Λογαριασμός, παρά τα σημαντικά χρηματικά ποσά που καταβάλλουμε οι δικηγόροι σε κάθε τετραπλότυπο παράστασης. Δεν δημοσιεύονται στο σύστημα ΔΙΑΥΓΕΙΑ ούτε οι αποφάσεις του ΔΣ , ούτε οι δαπάνες που γίνονται, ούτε οι ισολογισμοί, ούτε οι προϋπολογισμοί του. Τέλος δε, φέτος, αν και εκλογικό έτος, δεν έγινε Γενική Συνέλευση των μελών, ώστε τα απερχόμενα όργανα διοίκησης του Συλλόγου να προβούν στον απαραίτητο διοικητικό και οικονομικό απολογισμό και να κριθούν από τους δικηγόρους.
Με λίγα λόγια ο Δικηγορικός Σύλλογος Καλαμάτας έχει «θεσμική αναπηρία», γεγονός που, κατά τη γνώμη μου, δεν εξασφαλίζει στα μέλη του την απαραίτητη ελευθερία στην κρίσιμη απόφαση της ψήφου κατά τις επερχόμενες εκλογές, ούτε στους πιθανούς υποψηφίους ίσες ευκαιρίες διεκδίκησης της. Τελικά, δεν επιτρέπει την απαραίτητη ανανέωση στα πρόσωπα διοίκησης , αντιθέτως καλλιεργεί συνθήκες διαδοχής με «μεταβίβαση δαχτυλιδιού».
Προτείνω συνεπώς να συγκληθεί έκτακτη Γενική Συνέλευση (ή δυνατόν καθολική), με θέμα : «Θεσμική οργάνωση και λειτουργία του Δικηγορικού Συλλόγου Καλαμάτας», που, ενδεχομένως, θα αποφασίσει την αναβολή των εκλογών, μέχρι την θεσμική αποκατάσταση του.
της Πιπίνας Κουμάντου
