Στη χθεσινή εκδήλωση – παρουσίαση του βιβλίου της δημοσιογράφου- βιολόγου Βάσως Μιχοπούλου στην Καλαμάτα με τίτλο «Τα φωτεινά μυαλά δεν έχουν πατρίδα”, μεταξύ των ομιλητών ήταν ο δρ. Νικόλαος Ρομπάκης.
Αξίζει να παρακολουθήσουμε την παρουσίασή του από τη συγγραφέα, σε άρθρο της στην εφημερίδα «Ημερησία».
Από τη Φοινικούντα… στην κορυφή
Παιδί απολάμβανε την επαφή με τη φύση και το όργωμα της γης στη γενέτειρά του Φοινικούντα, έφηβος ονειρευόταν να γίνει ναυτικός και να οργώνει τις θάλασσες. Τελικά σπούδασε Χημικός στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, έφυγε με υποτροφία για σπουδές στην Ευρώπη και στην Αμερική και έφτασε στην παγκόσμια αναγνώριση διερευνώντας τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Το εργαστήριο του καθηγητή Νευροεπιστημών και Ψυχιατρικής, Νικόλαου Ρομπάκη, βρίσκεται στην Ιατρική Σχολή Mount Sinai του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και είναι ένα από τα σημαντικότερα βιοϊατρικά ινστιτούτα του κόσμου. Οι έρευνές του έχουν αποδειχτεί πρωτοποριακές. Τα αποτελέσματά τους δημοσιεύονται στις πιο έγκυρες επιστημονικές επιθεωρήσεις, ενώ ο ίδιος συγκαταλέγεται στους ειδικούς που καθορίζουν την ερευνητική πολιτική των ΗΠΑ, αφού γνωμοδοτεί στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας.
Ο διακεκριμένος Έλληνας ερευνητής μίλησε αποκλειστικά στην «Ημερησία» για τη “νόσο του αιώνα”, το Alzheimer.
Η μοριακή νευροπαθολογία της ασθένειας Alzheimer, οι μηχανισμοί, και οι σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις έχουν απασχολήσει τον κορυφαίο ερευνητή για περισσότερα από 25 χρόνια. Ο ίδιος, σε αυτή τη χρονική στιγμή, εστιάζει την έρευνά του στις κληρονομικές μορφές της νόσου, αλλά και στην αποσαφήνιση γονιδιακών μεταλλάξεων.
«Πρέπει να μάθουμε το πώς και γιατί εκφυλίζονται οι νευρώνες του εγκεφάλου. Και όταν αυτό γίνει, ίσως μπορέσουμε να παρέμβουμε και να σταματήσουμε την εκφυλιστική τους πρόοδο. Προσπαθούμε να βρούμε ποιοι μοριακοί παράγοντες εμπλέκονται στο Αλτσχάιμερ, για να κατανοήσουμε το μηχανισμό της νόσου και τις αλλαγές που συμβαίνουν στον ανθρώπινο εγκέφαλο, ο οποίος είναι ίσως η πιο πολύπλοκη δομή του σύμπαντος- και σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητος».
Σύμφωνα με τον καθηγητή, η νευροεκφυλιστική νόσος που τείνει να εξελιχτεί σε ένα τεράστιο ιατρικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα για τις ανεπτυγμένες κοινωνίες, εξαπλώνεται όλο και περισσότερο, για τον απλό λόγο ότι οι άνθρωποι ζουν περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν. Ο αριθμός των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών θα τριπλασιαστεί μέχρι το 2050.
“Υπολογίζεται ότι ξοδεύονται περισσότερα από 2-3 δισεκατομμύρια δολάρια στην Αμερική και πάνω από 4-6 δισ. παγκοσμίως για την έρευνα της ασθένειας. Σημειωτέον ότι ο ακριβής υπολογισμός δεν είναι εφικτός, καθώς η χρηματοδότηση προέρχεται από ποικίλες πηγές όπως κυβερνήσεις, ιδιωτικούς οργανισμούς , φαρμακευτικές εταιρείες, ακόμη και από ιδιώτες. Όσο για το κοινωνικό κόστος (ιατρική περίθαλψη, ημέρες εργασίας που χάνονται, κατ’ οίκον φροντίδα κ.λπ) για τον κάθε ασθενή στην Αμερική αγγίζει τα διακόσιες χιλιάδες δολάρια περίπου».
Ένας στους 20 νοσεί
Το Alzheimer, που ονομάζεται και νόσος του αιώνα, χαρακτηρίζεται από προοδευτική απώλεια μνήμης, κυρίως της πρόσφατης, και άλλων γνωστικών λειτουργιών και αδυναμία ανταπόκρισης στις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής. Ο νευροεκφυλισμός περιλαμβάνει πολλές ασθένειες, αλλά η έρευνα εστιάζει σε αυτή επειδή είναι η πιο διαδεδομένη. Το ποσοστό των ατόμων που την εμφανίζει αυξάνεται με την ηλικία και αντιστοιχεί περίπου στο 1% μέχρι την ηλικία των 65 ετών, ανεβαίνει στο 10% στα άτομα 75 ετών και φτάνει στο 40% στους 85 ετών και άνω. Παγκοσμίως νοσεί το 4%-5% του πληθυσμού, με ελαφρά μεγαλύτερο ποσοστό εμφάνισης στις γυναίκες παρά στους άνδρες.
Η διάγνωση των νευροεκφυλιστικών νόσων είναι μια πολύπλοκη διαδικασία στην οποία περιλαμβάνονται πολλοί παράγοντες και ένα ευρύ φάσμα εκδηλώσεως κλινικών συμπτωμάτων για αυτό και χρειάζεται ειδική εκπαίδευση . «Πριν από 20 χρόνια δεν υπήρχαν διαγνωστικά τεστ, τώρα η επιστήμη διερευνά 250 μεταλλάξεις σε γονίδια που σχετίζονται ειδικά με το Αλτσχάιμερ.
Δυστυχώς όμως, ακόμη δεν υπάρχει θεραπεία. Υπάρχουν κάποια φάρμακα τα οποία επιβραδύνουν την εξελικτική πορεία της νόσου, αλλά δεν μπορούμε να μιλήσουμε για αποτελεσματικό τρόπο παρέμβασης. Σίγουρα ένα επιβαρυντικό περιβάλλον με καταπίεση, άγχος, κατάθλιψη, στρες κ.ά., μεγιστοποιεί τη πιθανότητα εκδήλωσης συμπτωμάτων, αλλά και πάλι δεν μπορούμε να μιλάμε με βεβαιότητα. Δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα μέθοδος ώστε η νόσος να αποφευχθεί, παρά το ότι, σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, άτομα που δεν αφήνουν τον εγκέφαλο αδρανή έχουν μικρότερο ρυθμό προσβολής από την ασθένεια».
Πρόσφατες έρευνες
Πρόσφατες έρευνες έχουν αποκαλύψει παράγοντες (αυξητικούς παράγοντες, βιταμίνες και αντι-οξειδωτικά) που προστατεύουν τους νευρώνες και που πιθανά μπορεί να αποδειχτούν μελλοντικά χρήσιμα φάρμακα. Οι επιστήμονες διερευνούν, επίσης, την πιθανότητα να αντικαταστήσουν τα νευρικά κύτταρα που έχουν πεθάνει με μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων, μια τεχνική που όμως είναι ακόμη μακριά από πρακτική εφαρμογή. «Μια πρόσφατη ανακάλυψη από Ιάπωνες επιστήμονες ότι κύτταρα του αίματος μπορούν κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες να διαφοροποιηθούν σε βλαστοκύτταρα και περαιτέρω ίσως σε νευρώνες, μπορεί να φανεί χρήσιμη στην παραγωγή βλαστοκυττάρων με εφαρμογές στις νευροεκφυλιστικές ασθένειες».
Βασισμένοι στη γνώση που έχει συσσωρευτεί τα τελευταία 30 χρόνια είναι πιθανό ότι στην επόμενη δεκαετία οι επιστήμονες θα ανακαλύψουν τα πρώτα αποτελεσματικά φάρμακα για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου.
«Μέχρι πρόσφατα γνωρίζαμε πολύ λιγότερα για τη νευροπαθολογία του Alzheimer σε σχέση με τον καρκίνο, όπου σε μεγάλο βαθμό ξέρουμε πολλούς από τους μηχανισμούς που εμπλέκονται στην καρκινογένεση. Ο λόγος είναι ότι η συστηματική έρευνα για τον καρκίνο άρχισε πολύ νωρίτερα από ό,τι στις νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως Alzheimer και μετωποβρεγματική άνοια. Με την πρόοδο που έγινε τις τελευταίες δεκαετίες ελπίζουμε ότι σύντομα θα έχουμε χρήσιμα αποτελέσματα και για τις νευροεκφυλιστικές παθήσεις”, συμπληρώνει.
Ισχυροί δεσμοί με την πατρίδα
Ο καθηγητής Ρομπάκης ανήκει στην ομάδα των Ελλήνων επιστημόνων που διαπρέπουν στο εξωτερικό, διατηρώντας ισχυρούς δεσμούς με την πατρίδα. Έχει διατελέσει διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, έχει διδάξει για αρκετά χρόνια στο πανεπιστήμιο της Κρήτης και στο εργαστήριό του στη Ν. Υόρκη έχουν εκπαιδευτεί πολλοί Έλληνες επιστήμονες. Πιστεύει πως η χώρα μας διαθέτει έξοχους επιστήμονες, αλλά πάσχει από έλλειψη μακροχρόνιας επιστημονικής πολιτικής. “Δυστυχώς δεν υπάρχει η αναγκαία υποστήριξη της επιστήμης από το κράτος και την κοινωνία και ίσως σε αυτό να φταίμε κι εμείς που ανήκουμε στην επιστημονική κοινότητα που δεν καταφέραμε να εξηγήσουμε στην ελληνική κοινωνία το μεγάλο ρόλο που παίζει η έρευνα και η τεχνολογία στη μακροχρόνια και σωστή οικονομική ανάπτυξη κάθε χώρας. Kαι διευκρινίζω: Η οικονομική υποστήριξη που παρέχει μια χώρα στα εκπαιδευτικά της ιδρύματα και στην έρευνα προέρχεται από την κοινωνία της (η κυβέρνηση είναι μέρος της κοινωνίας)».
Τα φωτεινά μυαλά δεν έχουν πατρίδα
Παρουσίαση βιβλίου χθες στην Καλαμάτα
Το συγγραφικό εγχείρημά της με τίτλο «Τα φωτεινά μυαλά δεν έχουν πατρίδα» παρουσίασε χθες το απόγευμα, στην αίθουσα εκδηλώσεων του ξενοδοχείου REX στην Καλαμάτα, η δημοσιογράφος Βάσω Μιχοπούλου, σε συνεργασία με τις εκδόσεις Παρισιάνου Α.Ε. και το βιβλιοπωλείο του Λυκούργου Καρολεμέα BOOKMARK (πεζόδρομος Αντωνοπούλου 12).
Ομιλητές
Προσκεκλημένοι ομιλητές της βραδιάς ήταν ο διεθνώς κορυφαίος Μεσσήνιος καθηγητής Νευροεπιστημών και Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο «Mount Sinai» της Νέας Υόρκης, που “λύνει το γρίφο” του Αλτσχάιμερ, Νικόλαος Ρομπάκης, ο πολιτογραφημένος Μεσσήνιος, ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας που ανέσυρε τους μοναδικούς θησαυρούς της Αρχαίας Μεσσήνης στην επιφάνεια, Πέτρος Θέμελης και ο καρδιολόγος στο Γενικό Νοσοκομείο Καλαμάτας, αλλά και επικεφαλής της δημοτικής παράταξης στο Δημοτικό Συμβούλιο Καλαμάτας, Μανώλης Μάκαρης.
Το βιβλίο
«Οι επιστήμονες του 21ου αιώνα: ανθρώπινες ιστορίες πίσω από τους εργαστηριακούς πάγκους» θα ήταν ο εναλλακτικός τίτλος του βιβλίου της βιολόγου και δημοσιογράφου Βάσως Μιχοπούλου, η οποία αναλαμβάνει να μας συστήσει 40 κορυφαίους επιστήμονες, Έλληνες και ξένους, που διαμορφώνουν τις συνθήκες της σύγχρονης επιστημονικής πραγματικότητας παγκοσμίως, να προχωρούν ένα βήμα μπροστά την ανθρωπότητα και να επηρεάζουν τη ζωή μας.
Πώς και γιατί διάλεξαν το συγκεκριμένο δρόμο, τι τους ελκύει στην επιστήμη τους, τι ερευνούν και ποια είναι τα αποτελέσματα των ερευνών τους, τι συναισθήματα βιώνουν έπειτα από μια ανακάλυψη, τι ώρα τελειώνουν από το πανεπιστήμιο, σε τι σπίτι γυρνούν; Έχουν ζωή έξω από το εργαστήριο; Είναι ερωτήματα στα οποία απαντούν οι ξεχωριστές αυτές προσωπικότητες κάνοντας τον αναγνώστη κοινωνό της έρευνάς τους.
