Σε νέα αύξηση του προϋπολογισμού της δράσης «Ενίσχυση της Ίδρυσης και Λειτουργίας Νέων Μικρομεσαίων Τουριστικών Επιχειρήσεων» προχωρά το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, απαντώντας έτσι έμμεσα στην ανησυχία των επενδυτών για την πολύμηνη καθυστέρηση ανακοίνωσης αποτελεσμάτων, αφού «μάθαιναν» ότι «έχουν κατεβάσει τα μολύβια» στο υπουργείο και τους συνεργαζόμενους φορείς.
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ Η ΑΥΞΗΣΗ
Αυξάνεται η δυνατότητα υπερδέσμευσης από το 20% στο 50% του διαθέσιμου προϋπολογισμού, που μόλις πριν από ένα μήνα αυξήθηκε στα 250 εκατ. ευρώ από τα αρχικά 160 εκατ. ευρώ.
Σημειώνεται ότι στην αντίστοιχη δράση, που είχε προκηρυχθεί το 2017 και ολοκληρώθηκε το 2024, η συνολική Δημόσια Δαπάνη ανήλθε στα 620.100.000 ευρώ, από τα οποία 390 εκατομμύρια ευρώ ήταν από το πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα» και τα υπόλοιπα 230,1 εκατ. ευρώ από τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) των 13 Περιφερειών της χώρας.
ΓΙΑΤΙ ΑΥΞΗΣΗ
Η αύξηση των διαθέσιμων πόρων έρχεται σε απάντηση της εξαιρετικά υψηλής ζήτησης μέσω των αιτήσεων που κατατέθηκαν, σημειώνεται σε ανακοίνωση του υπουργείου. Η εξέλιξη αυτή συνεπάγεται την ένταξη περισσότερων δικαιούχων στη δράση και, κατά συνέπεια, τη στήριξη περισσότερων επενδυτικών σχεδίων σε έναν από τους νευραλγικότερους και πιο δυναμικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας, τον τουρισμό.
ΠΟΤΕ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ Η ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ;
Όταν το 2024, λόγω της μεγάλης ζήτησης που εκδηλώθηκε με κατάθεση χιλιάδων αιτήσεων, ζητήθηκε μικρή παράταση της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων, η απάντηση του υπουργείου ήταν «πρέπει να τρέξει το ΕΣΠΑ, καμία παράταση». Από τότε πέρασαν 14 μήνες αναμονής της αξιολόγησης των αιτήσεων, με την υπομονή των επενδυτών να εξαντλείται, αφού από τον προγραμματισμό της επένδυσης – τέλος του 2023- μέχρι την αξιολόγηση έχει περάσει ήδη ενάμιση χρόνος. Εκτός του ότι, εν τω μεταξύ, αλλάζουν και οι πραγματικές κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες σε τόσο μεγάλο διάστημα.
Πότε, λοιπόν, «ανακαλύφθηκε» η κρισιμότητα του τομέα του τουρισμού; Και το ΕΣΠΑ τρέχει έπειτα από όλα αυτά; Ας υπολογιστεί ότι οι επενδύσεις που προετοιμάζονταν από το 2023 και κατατέθηκαν το 2024 και θα εγκριθούν τελικά το καλοκαίρι του 2025, θα ολοκληρωθούν το 2028. Σίγουρα μέσα στην παράταση της προγραμματικής περιόδου του ΕΣΠΑ 2021 – 2027.
Και μετά, εάν, όπως παραδέχεται το υπουργείο, κατατέθηκαν πάρα πολλές και καλές επενδυτικές προτάσεις, γιατί δεν προβλέφθηκε, αρχικά ή έστω στην πρώτη αύξηση, ένας ανάλογος υψηλός προϋπολογισμός που να «χωρέσει» όλες τις καλές επενδυτικές αιτήσεις; Από κεντρικούς πόρους και πόρους των επιμέρους περιφερειακών επιχειρησιακών προγραμμάτων;
Η ΚΡΗΤΗ ΞΕΡΕΙ ΝΑ «ΠΙΕΖΕΙ»
Το Τμήμα Ανατολική Κρήτης του Οικονομικού Επιμελητηρίου (ΟΕΕ/ΤΑΚ), σε επιστολή του, ζητώντας την αύξηση του προϋπολογισμού της δράσης, ανέφερε: «Από τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας στην Περιφέρεια Κρήτης αναμένεται να ενταχθούν περίπου 200 επενδυτικά σχέδια, αριθμός πολύ μικρότερος σε σχέση με τα 800 έργα που είχαν ενταχθεί στην αντίστοιχη δράση για ίδρυση νέων μικρομεσαίων τουριστικών επιχειρήσεων στο πρόγραμμα του ΕΣΠΑ της προγραμματικής περιόδου 2014-2020.
Από τα διαθέσιμα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, αποδεικνύεται ότι ο τουριστικός τομέας στην Κρήτη είναι ο τομέας με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση επενδύσεων, ενώ οι επισκέπτες στο νησί ξεπερνούν τα 6 εκατομμύρια κάθε χρόνο, συνεισφέροντας ένα πολύ μεγάλο μέρος στο ΑΕΠ της Ελλάδας. Για να συνεχίσουν οι ελληνικές επιχειρήσεις να είναι ανταγωνιστικές σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο απαιτούνται συνεχείς επενδύσεις κεφαλαίων τόσο σε υποδομές όσο και στην παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας. Η υπαγωγή επενδυτικών σχεδίων σε χρηματοδοτούμενα και συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα είναι αναγκαία για να υπάρχει η δυνατότητα υλοποίησης των αναγκαίων επενδύσεων, καθώς τα ιδιωτικά κεφάλαια δεν επαρκούν για την κάλυψη των μεγάλων αναγκών».
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ (ΜΕΣΣΗΝΙΑ)
Τα παραπάνω εύκολα οδηγούν τον Πελοποννήσιο (και τον Μεσσήνιο) σε προβληματισμό (τουλάχιστον) για το «τι δε γίνεται καλά» στον τόπο του:
1. Η τουριστική περίοδος παραμένει πάρα πολύ μικρή. Ιούνιος και δεν έχει ξεκινήσει η φετινή τουριστική περίοδος. Η τουριστική κίνηση εξαντλείται ακόμα σε αρκετές σχολικές εκδρομές και τίποτα παραπάνω.
2. Χρειάζονται δημόσιες και ιδιωτικές υποδομές (άμεσα και έμμεσα υποστηρικτικές του τουρισμού). Ακόμα δεν… έχουμε αεροδρόμιο! Περισσότερες ποιοτικές κλίνες. Πολλοί με υπομονή επενδύουν. Όμως, λείπουν ακόμα χιλιάδες ξενοδοχειακές κλίνες (που θα έρθουν σιγά σιγά, δε θα γίνουμε απότομα Ρόδος). Για να ιδρυθούν, όμως, χρειάζεται να υπάρξει ισχυρός τουριστικός προορισμός (αύξηση της τουριστικής περιόδου και των επισκεπτών).
3. Οι πρωτοβουλίες της κεντρικής και περιφερειακής και τοπικής πολιτικής, αλλά και των κοινωνικο – οικονομικών εταίρων, παραμένουν επαναλαμβανόμενες ανά πενταετία προεκλογικές υποσχέσεις. Το αποτέλεσμα (μέση τουριστική περίοδος Ιούνιος και Σεπτέμβριος και υψηλή περίοδος Ιούλιος και Αύγουστος) περνάει κάτω από τον υποσχεσιολογικό πήχη…
4. Τι έχουν αποφέρει τόσα σχέδια τουριστικής προβολής – προώθησης – διάχυσης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Πελοποννήσου; Έγινε ποτέ απολογισμός αποτελεσμάτων; Και ποια είναι;
5. Ο μόνος τουρισμός που παρουσιάζει σημαντική αύξηση είναι ο «τουρισμός παραχείμασης»: η επιλογή κυρίως ηλικιωμένων Βορειο-ευρωπαίων, υποκινούμενη όχι από τις πολιτικές πρωτοβουλίες και τα αποτελέσματά τους, αλλά από το απείρου κάλλους φυσικό τοπίο (δώρο του Θεού) και το απαράμιλλο κτιστό ανθρωπογενές περιβάλλον (δώρο των προγόνων μας).
Η τοπική ανάπτυξη στηρίζεται στο real estate και την ανεξέλεγκτη οικοπεδοποίηση «των πάντων».
Πουλάω, χτίζω, νοικιάζω! «Τουριστική πολιτική AirBnB”! Σε ποιους; 2-3 μήνες το χρόνο; Πόσο μπορεί να τραβήξει αυτό; Και πόσο υποστηρικτικό μακροπρόθεσμα είναι όλο αυτό στην περιφερειακή – τοπική ανάπτυξη; Και αν, ο μη γένοιτο, για λόγους περιφερειακών ανταγωνισμών και πιθανών κλιματολογικών επιπτώσεων, αλλά και εγκατάλειψης του πρωτογενούς τομέα και της μεταποίησης, η συγκεκριμένη «μονοκαλλιέργεια» ανάπτυξης υποχωρήσει, τι γίνεται;
6. Η Κρήτη (παραδείγματος χάριν) είναι πράγματι ένα πανέμορφο νησί και ένας μεγάλος και πολύ σημαντικός τουριστικός προορισμός, συμβάλλοντας τα μέγιστα στην εθνική οικονομία.
Η Μεσσηνία δεν είναι ένα «οιονεί νησί», ένας πανέμορφος τόπος με σημαντικότερους αρχαιολογικούς τόπους και εξίσου απέραντες παραλίες, μόλις 2 ώρες από το αθηνοκεντρικό κράτος; Τι φταίει για την τουριστική διαφορά που σημειώνεται; Εάν δεν έχουμε σχέδιο, γιατί δεν… αντιγράφουμε το σχέδιο της μεγαλονήσου και τη συμπεριφορά του Κρητικού;
7. Κεντρικός, περιφερειακός και τοπικός Δημοκρατικός Προγραμματισμός και Απολογισμός υπήρξε ποτέ; Πραγματικός λέμε. Με εκτίμηση των αποτελεσμάτων τουριστικής αναπτυξιακής πολιτικής; Με παραδοχή σφαλμάτων και αιτιολόγηση αποκλίσεων; Με ανάληψη διορθωτικών πολιτικών; Και εάν κάποιος πει «ναι», γιατί ακόμα δεν έχουμε… ξεκινήσει; Γιατί μας ξεπερνάει η Ζάκυνθος; Γιατί έχουμε λιγότερα ξενοδοχεία από τη Ζάκυνθο;
Παναγιώτης Ξεροβάσιλας
Νομικός/ Οικονομολόγος
