Απόψε η μεγάλη πρεμιέρα του 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας
Η μεγάλη γιορτή του χορού ξεκινά απόψε στην Καλαμάτα, με την πρεμιέρα του 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού, το οποίο θα ολοκληρωθεί στις 27 Ιουλίου, αναμένοντας και φέτος να καθηλώσει τους λάτρεις του χορού που θα σπεύσουν από διάφορες χώρες.
Το φετινό φεστιβάλ είναι το πρώτο της Τζένης Αργυρίου, η οποία ανέλαβε τη θέση της καλλιτεχνικής διευθύντριας απρόσμενα, όπως παραδέχεται και η ίδια, όμως από την πρώτη στιγμή επικεντρώθηκε στην υλοποίησή του, για να είναι όλα έτοιμα για την αποψινή πρεμιέρα.
Στην πόλη αναμένεται, μεταξύ άλλων, η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, η οποία θα δώσει «το παρών» στις 9.00 το βράδυ στα εγκαίνια της έκθεσης «Καλαμάτα, η πόλη του χορού / 1995-2025» στο χώρο του Φουαγιέ του Μεγάρου Χορού, μια έκθεση που αναδεικνύει την ιστορία του φεστιβάλ μέσα από επιλεγμένο αρχειακό υλικό- αφίσες, προγράμματα, φωτογραφίες, δημοσιεύματα και οπτικοακουστικό υλικό.
Μια ώρα μετά, στην Κεντρική Σκηνή του Μεγάρου Χορού, θα ξεκινήσει η παράσταση του πολυβραβευμένου χορογράφου Χρήστου Παπαδόπουλου με την ομάδα Dance On Ensemble, “Mellowing”, με χορευτές μεταξύ 40 και 70 ετών, η οποία αποτελεί μια ωδή στην ωριμότητα του σώματος.
Παρά την πίεση για τις τελευταίες λεπτομέρειες η κυρία Αργυρίου μίλησε στο «Θάρρος» για το χορό και το θεσμό γενικότερα, για τη φετινή διοργάνωση, αλλά και για τα σχέδιά της:
-Πότε ξεκινά η πρώτη επαφή της Τζένης Αργυρίου με το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας και τι σήμαινε για αυτήν ως θεσμός;
Έρχομαι στο φεστιβάλ από το 1997. Αρχικά ως σπουδάστρια και θεατής των παραστάσεων, και στη συνέχεια ως δημιουργός. Σε μια εποχή που δεν είχαμε πρόσβαση στην πληροφορία ούτε ήταν εύκολο να ταξιδέψουμε, το φεστιβάλ λειτουργούσε ως πυρήνας συλλογής ιδεών και πληροφοριών με κορυφαίες παραστάσεις και καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο. Έτσι απέκτησε μια πολύ σημαντική θέση στην καρδιά μου, γιατί όλα αυτά τα 30 χρόνια ύπαρξης και δυναμικής εξέλιξής του έχουν διαμορφώσει και τη δική μου καλλιτεχνική ταυτότητα και με έχουν γεμίσει με εικόνες, γνώσεις, μνήμες και έμπνευση. Το φεστιβάλ και, κατ’ επέκταση, η πόλη της Καλαμάτας συνδέονται για μένα, όπως και για την πλειονότητα της κοινότητας του χορού στην Ελλάδα, με μια «γιορτή» της τέχνης του χορού, με μαγικές στιγμές, ένα σημείο συνάντησης και ανατροφοδότησης.
-Και από το Δεκέμβρη στην ηγεσία του. Ήταν κάτι που είχατε φανταστεί; Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία;
Η συνεργασία ήρθε απρόσμενα και έφερε πολύ γρήγορα μεγάλες αλλαγές στη ζωή μου. Ένιωσα, από τη μια πλευρά, μεγάλη τιμή, καθώς αυτή η πρόταση εμπεριέχει μια αναγνώριση της μέχρι τώρα καλλιτεχνικής μου διαδρομής και παράλληλα ένα τεράστιο αίσθημα ευθύνης, γιατί το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας είναι από τα πιο σημαντικά πολιτιστικά γεγονότα της χώρας, με καθοριστικό ρόλο στην ιστορία του σύγχρονου χορού στην Ελλάδα και μεγάλη απήχηση σε διεθνές επίπεδο. Ευχαριστώ πολύ την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, το δήμαρχο Καλαμάτας Θανάση Βασιλόπουλο, τον πρόεδρο και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της «Φάρις» για την εμπιστοσύνη που έδειξαν στο πρόσωπό μου και την εξαιρετική έως τώρα συνεργασία μας.
Σε αυτή την καινούργια θέση ευθύνης φέρνω τα εργαλεία και την εμπειρία που έχω αποκτήσει στη διάρκεια της διαδρομής μου ως χορογράφος. Όσα προτείνω σήμερα, ως καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ, βασίζονται σε οπτικές που ερευνώ και εξελίσσω εδώ και χρόνια, όπως η σύνδεση του χορού με διαφορετικές κοινότητες, με την ιστορία και το αρχείο, με άλλες τέχνες και επιστημονικά πεδία. Εδώ και είκοσι χρόνια εργάζομαι πάνω στη δημιουργία πρωτότυπων χορογραφικών έργων, στην καλλιτεχνική επιμέλεια ερευνητικών και διακαλλιτεχνικών δράσεων μεγάλης κλίμακας, καθώς και σε σύνθετα καλλιτεχνικά έργα σε διεθνές επίπεδο. Σε όλα αυτά τα απαιτητικά πλαίσια, έμαθα να διαχειρίζομαι και να μετατρέπω το άγνωστο και το περίπλοκο σε κάτι ζωντανό και απτό, πάντα μέσα από τη συλλογικότητα. Και πάνω σε αυτές τις βάσεις, θα ήθελα να ευχαριστήσω από καρδιάς όλους τους συνεργάτες και την ομάδα του φεστιβάλ που συμπορεύονται με το όραμά μου, δίνοντας τον καλύτερό τους εαυτό για τη φετινή διοργάνωση.
-Ο σχεδιασμός του 31ου Φεστιβάλ είχε ολοκληρωθεί σε μεγάλο βαθμό ή μπορέσατε να κάνετε το σχεδιασμό όπως θα τον θέλατε;
Αναλαμβάνοντας την καλλιτεχνική διεύθυνση του φεστιβάλ στα τέλη του 2024, ήρθα αντιμέτωπη απευθείας με την πρώτη μεγάλη πρόκληση που ήταν ο χρόνος που είχα στη διάθεσή μου: Ο σχεδιασμός και η οργάνωση του καλλιτεχνικού προγράμματος είναι μια σύνθετη και πολυεπίπεδη διαδικασία, ειδικά σε αυτή την κομβική στιγμή που ο θεσμός κλείνει τα 30 του χρόνια και ξεκινά την επόμενη δεκαετία της ζωής του. Όπως κάθε επέτειος, έτσι κι αυτή μας κάλεσε να αναλογιστούμε τη διαδρομή, να αφουγκραστούμε το τώρα και να οραματιστούμε το μέλλον. Ο πρώτος προσωπικός μου στόχος ήταν να συνεχίσω να χτίζω, με σεβασμό προς την ιστορία αυτού του θεσμού και το έργο των προκατόχων μου, τα επόμενα βήματά του στον παρόντα χρόνο. Χρειάστηκε να τεθούν ερωτήματα που αφορούν τόσο στο καλλιτεχνικό όσο και το κοινωνικό πλαίσιο εντός του οποίου τελείται το σημαντικό αυτό πολιτιστικό γεγονός, σε μια περίπλοκη και δύσκολη εποχή όπως αυτή που διανύουμε. Ποιος είναι ο ρόλος που πρέπει να έχει ένα φεστιβάλ χορού σήμερα, εν μέσω ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, πολέμων και βαθιάς αποξένωσης από τη φύση; Τι απασχολεί τις διαφορετικές γενιές καλλιτεχνών, πώς συνομιλούν με το παρόν και πώς αυτό μετασχηματίζεται μέσα από τη χορογραφική τους πράξη; Πώς συνδέεται το φεστιβάλ χορού με την πόλη της Καλαμάτας; Πώς μεταδίδεται ο χορός στις κοινότητες και στην κοινωνία; Και τέλος, πώς συνδέεται το φεστιβάλ με τις ανάγκες των Ελλήνων δημιουργών και χορευτών, αλλά και ευρύτερα με την εγχώρια σκηνή του σύγχρονου χορού;
Έχοντας εστιάσει σε αυτά τα ερωτήματα, μπορώ να πω λίγο πριν από την επίσημη έναρξη του φετινού φεστιβάλ, ότι ακόμη και με δεδομένες τις αντικειμενικές δυσκολίες που ανέφερα παραπάνω, δώσαμε όλη μας την ενέργεια και δημιουργήσαμε ένα πρόγραμμα με συνοχή, αμεσότητα, παλμό και ευαισθησία.
Ο πυρήνας του 31ου Φεστιβάλ αναπτύσσεται γύρω από απλές αλλά πολύτιμες έννοιες, όπως ο άνθρωπος, η φύση, η τελετουργία, η αναπνοή, η παύση, οι οποίες μας βοηθούν να χτίσουμε γέφυρες κατανόησης και αλληλεγγύης. Το φετινό φεστιβάλ θέλει να μας θυμίσει ότι ο χορός ήταν και είναι ζωτικής σημασίας μέσο έκφρασης για όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, καταγωγής ή κοινωνικής θέσης. Η φετινή επέτειος των 30 χρόνων του φεστιβάλ ήταν μια ευκαιρία να αναλογιστούμε τη διαδρομή, να αφουγκραστούμε το τώρα και να θέσουμε παράλληλα τις βάσεις με τις οποίες μπορούμε πιθανά να χτίσουμε το μέλλον που ονειρευόμαστε.
-Τι είναι αυτό που θα θέλατε να περάσετε στο θεσμό και το φεστιβάλ να είναι ζωντανό στην πόλη και τους 12 μήνες;
Θα ήθελα να διατηρηθεί το υψηλό καλλιτεχνικό επίπεδο και το καινοτόμο στοιχείο των παραγωγών που φιλοξενεί το φεστιβάλ. Επίσης, να δοθεί χώρος στη συνύπαρξη και στη συνομιλία διαφορετικών γενεών καλλιτεχνών, διαφορετικών πολιτισμών και καλλιτεχνικών πρακτικών και προσεγγίσεων. Θα ήθελα, επίσης, το φεστιβάλ να συνεχίσει να υποστηρίζει καλλιτέχνες που τώρα ξεκινούν τη σταδιοδρομία τους με έργα που έχουν προσωπική γραφή και υπόσχονται μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη. Ζητούμενο του θεσμού είναι να μπορεί να συμμετέχει στην εξωστρέφεια της εγχώριας χορευτικής σύγχρονης δημιουργίας.
Επίσης, με ενδιαφέρει πολύ να κάνουμε βήματα σχετικά με την ενεργοποίηση του Διεθνούς Κέντρου Χορού που θα λειτουργεί όλο το χρόνο στην Καλαμάτα, την πόλη του χορού. Ενός Κέντρου Χορού που θα αγκαλιάζει τα διαφορετικά στάδια που εμπλέκονται στην καλλιτεχνική δημιουργία, θα διευρύνει τα όρια της χορογραφίας μέσα από τη συνομιλία της με άλλες τέχνες, όπως η μουσική, τα εικαστικά, το θέατρο, η φωτογραφία, ο κινηματογράφος, θα τροφοδοτεί το διάλογο των τεχνών με τις επιστήμες, τις παραδόσεις και τις τεχνολογίες, και θα φροντίζει για τη σύνδεση της τέχνης του χορού με την κοινωνία. Όραμά μου είναι, μέσα σε αυτό το ποικιλόμορφο σχήμα, οι διαφορετικοί καλλιτέχνες να έχουν το χρόνο να συναντηθούν μεταξύ τους, τόσο κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ όσο και καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Αυτό που θα ήθελα είναι να δημιουργηθεί το κατάλληλο περιβάλλον για αυτές τις ζυμώσεις και το Κέντρο Χορού και το Φεστιβάλ Χορού να αποτελούν σημεία συνάντησης διαφορετικών κόσμων, ζωντανά και ελεύθερα πεδία για να φανταστούμε νέες δυνατότητες.
-Τα τελευταία χρόνια έγινε μια προσπάθεια να βγει το φεστιβάλ από το Μέγαρο και τους τοίχους και να το γνωρίσει η πόλη. Είναι κάτι στο οποίο θέλετε κι εσείς να δώσετε έμφαση;
Είναι αλήθεια ότι μέσα από τη συνεπή και δυναμική παρουσία του χορού που προσέφερε στην πόλη το φεστιβάλ, καλοκαίρι με καλοκαίρι, χρόνο με το χρόνο, η τοπική κοινωνία ή, τουλάχιστον, ένα μεγάλο μέρος της, έχει συνδεθεί βαθιά με το χορό και έχει αγαπήσει το θεσμό. Πιστεύω βαθιά στα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα που μπορεί να δώσει μια τέτοια σύνδεση στην καλλιέργεια μιας δημιουργικής κοινωνίας, που ενσωματώνει την τέχνη και τον πολιτισμό στην καθημερινότητα και τη συλλογική της ταυτότητα. Έτσι αφιερώσαμε τη φετινή επιπλέον ενίσχυση του ΥΠΠΟ για τον εορτασμό της επετειακής χρονιάς, στο σχεδιασμό ενός κύκλου δράσεων, κάποιες από τις οποίες εμπλέκουν άμεσα στην καλλιτεχνική δημιουργία τις κοινότητες της πόλης της Καλαμάτας, κάνοντας αισθητή την παρουσία του χορού στην πόλη όλο το χρόνο. Χαρακτηριστικά φέτος το σκεπτικό μας ήταν να ξεκινήσουμε από τα άκρα της σπονδυλικής στήλης της τοπικής κοινωνίας και έτσι πραγματοποιούμε την πρώτη μας ανάθεση στη χορογράφο Παναγιώτα Καλλιμάνη, που δουλεύει με άτομα 60+ από τις Λέσχες Φιλίας του Δήμου Καλαμάτας για το έργο «Φωνές», που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του Φεστιβάλ στις 22 Ιουλίου στο αμφιθέατρο του Κάστρου.
Έχει ήδη ολοκληρωθεί εργαστήριο με εκπαιδευτικούς παιδιών νηπιακής και προσχολικής ηλικίας σχετικά με την ψυχοκινητική τους ανάπτυξη, με εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν μέσα στο σχολικό χώρο. Θα θέλαμε να γίνεται κάθε χρόνο, τουλάχιστον, μια ανάθεση έργου που να ενεργοποιεί τη συνάντηση των καλλιτεχνών με την πόλη και στην οποία ο τόπος και το τοπίο να γίνονται αφετηρία για να δημιουργηθούν νέα καλλιτεχνικά έργα.
Παράλληλα, πολύ σημαντικό κομμάτι του φεστιβάλ είναι οι ενότητες «Χορός στην Πόλη» και «Χορός στις Πόλεις της Πελοποννήσου», όπου παρουσιάζονται χορογραφικά έργα σε διαφορετικά σημεία του δημόσιου χώρου τόσο στην Καλαμάτα όσο και σε άλλες πόλεις της Περιφέρειας Πελοποννήσου.
Εκεί ο χορός συναντάει όλο και περισσότερες ομάδες κοινού και έτσι ο «σπόρος» του καλλιεργείται σταδιακά σε μεγαλύτερη έκταση. Θεωρώ πως το απρόσμενο στοιχείο αλλάζει κάτι στην καθημερινότητα της πόλης και των κατοίκων της και δημιουργεί μνήμες, σημεία επαφής, και μια αίσθηση συλλογικότητας και κοινών σημείων αναφοράς. Αυτή η τυχαία συνάντηση μεταξύ των κατοίκων και των επισκεπτών της πόλης ή των πόλεων με το φεστιβάλ, όπως και η συμμετοχή της κοινότητας στην καλλιτεχνική διαδικασία, έχουν έναν ανεπίσημο χαρακτήρα καλέσματος προς την τέχνη του χορού και «εκπαίδευσης» του κοινού.
Αυτό είναι κάτι που θα ήθελα να καλλιεργήσω περαιτέρω, χτίζοντας ουσιαστικές γέφυρες ανάμεσα στην τέχνη του χορού και την ίδια την πόλη – τις κοινότητες, την ιστορία της, το φυσικό και αστικό της τοπίο. Είναι κρίσιμο να ενισχυθούν οι ρίζες του θεσμού, να φροντιστεί το έδαφος από το οποίο γεννήθηκε και αναπτύσσεται: Ο τόπος και οι άνθρωποί του. Γιατί πιστεύω βαθιά ότι ένα διεθνές φεστιβάλ είναι ένας ζωντανός οργανισμός που χρειάζεται φροντίδα και από μέσα και από έξω. Το βλέμμα του στρέφεται ταυτόχρονα προς τον κόσμο και προς τον τόπο που το φιλοξενεί.
-Παρακολουθείτε τη δουλειά που γίνεται στη Δημοτική Σχολή Χορού; Έχουν βγει ήδη κάποιοι καταξιωμένοι χορευτές από εκεί. Έχετε δει νέα παιδιά που ξεχωρίζουν;
Ναι, είναι αλήθεια πολύ συγκινητικό και καθόλου τυχαίο ότι ένας σημαντικός αριθμός από διακεκριμένους χορευτές, χορογράφους, δασκάλους χορού της ελληνικής χορευτικής σκηνής έχουν μεγαλώσει μέσα στις αίθουσες της Δημοτικής Σχολής, και έχουν θρέψει το ταλέντο τους και την πρακτική τους στους θεατρικούς χώρους, τις καλοκαιρινές παραστάσεις και τα σεμινάρια του φεστιβάλ. Όλοι τους, πολλοί μάλιστα με σημαντική παρουσία και σε διεθνές επίπεδο, αναγνωρίζουν την καθοριστική επίδραση που άσκησε το φεστιβάλ στη διαμόρφωση της καλλιτεχνικής τους ταυτότητας. Στην παράσταση που παρουσίασε φέτος η Δημοτική Σχολή Χορού, στο κλείσιμο της χρονιάς, και που έτυχε να παρακολουθήσω, είδα αρκετά νέα παιδιά με προοπτικές στο μέλλον.
-Πόσο δύσκολο είναι να επιβιώσει ένας νέος χορευτής σήμερα;
Οι περισσότεροι επαγγελματίες χορευτές που γνωρίζω, ξεκίνησαν ακολουθώντας κυρίως το πάθος τους για το χορό και την κίνηση, κι αυτό τους βοηθά να αντιμετωπίσουν και την ενδεχόμενη ανασφάλεια του ελεύθερου επαγγέλματος, αλλά και τη συχνά επίπονη αφοσίωση και συγκέντρωση που απαιτεί.
Όμως, κοντά στις δοκιμασίες, σου δίνει ατελείωτα δώρα, καθώς ο χορός μπορεί να είναι μέσο αυτογνωσίας, θεραπείας, έκφρασης, επικοινωνίας, αντίστασης, διαφυγής.
-Τι θα λέγατε σε κάποιον που δεν έχει παρακολουθήσει ποτέ μια παράσταση χορού;
Ότι είναι συναρπαστικό να παρακολουθήσεις το «λόγο» που μπορεί να εκπέμψει ένα σώμα επί σκηνής. Πάντα ένιωθα ότι είναι ένας πιο αφαιρετικός, προσωπικός, ολιστικός, ελεύθερος τρόπος επικοινωνίας, να αντικαταστήσεις τις λέξεις με κινήσεις και ήχους και να μοιραστείς τα ερωτηματικά σου και τις σκέψεις σου, τον εσωτερικό σου κόσμο με τους άλλους.
-Το μυαλό σας ήδη σχεδιάζει στο 32ο Φεστιβάλ;
Υπάρχει ένας φάκελος στο λάπτοπ και σχήματα στο μυαλό μου με αρκετά στοιχεία του επόμενου φεστιβάλ εν αναμονή.
Του Παναγιώτη Μπαμπαρούτση
