Απειλή για το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου, που μόλις χθες ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, αποτελούν οι υφιστάμενες και μελλοντικές αναπτυξιακές δυνατότητες έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, σύμφωνα με τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που δόθηκε στη δημοσιότητα και τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 22 Σεπτεμβρίου.
Η μελέτη κάνει ειδική αναφορά στο Οικόπεδο 10 που μας αφορά και είναι άξιο απορίας πώς θα προχωρήσουν με αυτά τα δεδομένα οι διαγωνισμοί που τρέχουν για τους υδρογονάνθρακες.
Η περιοχή μελέτης του συγκεκριμένου Θαλάσσιου Πάρκου εκτείνεται στο θαλάσσιο χώρο του Ιονίου Πελάγους, καλύπτοντας μια εκτεταμένη ζώνη που ξεκινά από τη θαλάσσια περιοχή βόρεια της Λευκάδας και καταλήγει στη θαλάσσια περιοχή της νήσου Αντικύθηρα. Στο δυτικό της άκρο, περιλαμβάνει την αιγιαλίτιδα ζώνη των 12 ναυτικών μιλίων του Ιονίου, από το βορειότερο σημείο της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων έως το ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου, καθώς και την αιγιαλίτιδα ζώνη από το Ταίναρο και ανατολικά, η οποία περιορίζεται στα 6 ναυτικά μίλια. Στο ανατολικό και βόρειο τμήμα, η περιοχή εκτείνεται μεταξύ της νήσου Λευκάδας και των παρακείμενων ακτών της Αιτωλοακαρνανίας. Ενσωματώνοντας σημαντικά είδη θαλάσσιων ασπόνδυλων, καθώς και κρίσιμα ενδιαιτήματα θαλάσσιων θηλαστικών, η περιοχή μελέτης συμπεριλαμβάνει τμήμα από το εσωτερικό Ιόνιο. Στη συνέχεια εκτείνεται κατά μήκος της παράκτιας ζώνης της Πελοποννήσου, καλύπτοντας περιοχές ιδιαίτερης οικολογικής σημασίας.
Μάνη, Τριφυλία και Πυλία
Όπως αναφέρεται στη μελέτη, το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου σχεδιάστηκε εντός των χωρικών υδάτων της Ελλάδας, περιλαμβάνοντας επιπλέον μικρό τμήμα της ΑΟΖ3, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και την οικολογική σημασία της περιοχής, με στόχο την προστασία και τη διατήρηση της μοναδικής θαλάσσιας βιοποικιλότητάς της. Τα όρια του πάρκου καθορίστηκαν βάσει επιστημονικών δεδομένων, γεωπολιτικών ορίων, οικολογικών κριτηρίων και αναγκών διατήρησης κρίσιμων οικοσυστημάτων και ειδών, ενώ συνεκτιμήθηκαν υφιστάμενες χρήσεις και αδειοδοτημένα έργα έρευνας, ανάπτυξης και υποδομών.
Στα όρια του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ιονίου συμπεριλήφθηκαν 80 αμμώδεις παραλίες στις οποίες αναπαράγεται το είδος θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta, οι οποίες εντοπίζονται στις νήσους της Ζακύνθου, της Κεφαλονιάς και της Λευκάδας και στα παράλια της Πελοποννήσου.
Η συνολική έκταση της θαλάσσιας περιοχής μελέτης ανέρχεται σε 17.691 km², ενώ η συνολική έκταση των χερσαίων τμημάτων υπολογίζεται σε 19 km².Ειδικότερα, η περιοχή μελέτης αποτελείται από 18 Δήμους, οι οποίοι κατανέμονται σε 9 Περιφερειακές Ενότητες και σε 4 Περιφέρειες. Από τη Μεσσηνία περιλαμβάνονται οι Δήμοι Δυτικής Μάνης, Πύλου – Νέστορος και Τριφυλίας, ενώ από τη Λακωνία οι Δήμοι Ανατολικής Μάνης, Ελαφονήσου, Ευρώτα και Μονεμβασίας.
Η περιοχή μελέτης περιλαμβάνει το σύνολο των θαλάσσιων τμημάτων που εντάσσονται στο προτεινόμενο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου, καθώς και επιλεγμένες παράκτιες και βραχώδεις εκτάσεις και νησίδες, οι οποίες βρίσκονται σε άμεση οικολογική και λειτουργική σύνδεση με τα προστατευτέα αντικείμενα.
Η μελέτη προτείνει ζώνες προστασίας και καθορίζει τις επιτρεπόμενες ειδικές χρήσεις και ρυθμίσεις για τις θαλάσσιες και χερσαίες εκτάσεις που περιλαμβάνονται στην περιοχή μελέτης.
Ωστόσο, επισημαίνεται ότι το τελικό όριο του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ιονίου, το οποίο θα θεσμοθετηθεί με την έκδοση σχετικού Προεδρικού Διατάγματος, προβλέπεται να ενσωματώσει για διαχειριστικούς λόγους και πρόσθετα χερσαία τμήματα περιοχών του Δικτύου Natura 2000 που εφάπτονται στο θαλάσσιο πάρκο.
Απειλή οι υδρογονάνθρακες
Ωστόσο, είναι χαρακτηριστικό ότι στο κεφάλαιο της Μελέτης «Έρευνα και Εκμετάλλευση Υδρογονανθράκων», μεταξύ άλλων, αναφέρεται: «Οι υφιστάμενες και μελλοντικές αναπτυξιακές δυνατότητες έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στην ευρύτερη περιοχή μελέτης και ειδικά στα Οικόπεδα 10 και Ιονίου ενδέχεται να επιφέρουν επιπτώσεις στο προστατευτέο αντικείμενο που αφορά τόσο στα είδη όσο και στους οικοτόπους. Τα έργα αυτά συνδέονται με περιβαλλοντικές επιπτώσεις ποικίλης βαρύτητας στα είδη μεγαπανίδας καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους (ακουστική έρευνα, διερευνητικές γεωτρήσεις, εγκατάσταση, επιχειρησιακή λειτουργία, συντήρηση, παροπλισμός εγκαταστάσεων), όπως ηχορύπανση, επεμβάσεις στον πυθμένα, αυξημένη ναυτιλιακή δραστηριότητα, κατάτμηση ενδιαιτημάτων, και ρύπανση από υδρογονάνθρακες ή άλλες επικίνδυνες ουσίες, όπως και ρύπανση από πετρελαιοκηλίδες λόγω ατυχημάτων κατά τη θαλάσσια μεταφορά υδρογονανθράκων ή των δραστηριοτήτων εξόρυξης».
Επίσης, επισημαίνεται ότι «η ανάπτυξη μιας τέτοιας δραστηριότητας δύναται να επιφέρει αύξηση στη διέλευση πλοίων με επαύξηση του υποθαλάσσιου θορύβου, του κινδύνου συγκρούσεων μεγάλων πλοίων με είδη κητωδών, και του κινδύνου περιστατικού ρύπανσης στην ευρύτερη περιοχή».
Τι είναι τα πάρκα
Σύμφωνα με την χθεσινή ενημέρωση από το υπουργείο, τα θαλάσσια πάρκα είναι δίκτυα διασυνδεδεμένων προστατευόμενων περιοχών. Η δημιουργία τους προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις μεμονωμένες προστατευόμενες περιοχές, κυρίως λόγω της ολιστικής οικολογικής, διοικητικής και κοινωνικοοικονομικής προσέγγισης. Σκοπός τους είναι η διατήρηση της μοναδικής βιοποικιλότητας, η προστασία και η αποκατάσταση των οικοτόπων και η προώθηση της εκπαίδευσης και της ευαισθητοποίησης σχετικά με τη θαλάσσια φύση.
Τα Πάρκα θεσμοθετούνται με γνώμονα αυστηρά περιβαλλοντικά κριτήρια, την επίτευξη χωρικής ενότητας και, κατά συνέπεια, τη διευκόλυνση της ολοκληρωμένης και ουσιαστικής διαχείρισής τους. Ο χώρος αντιμετωπίζεται με ενιαίο τρόπο και δίνει τη δυνατότητα ορθότερης ρύθμισης των επιτρεπόμενων χρήσεων και δραστηριοτήτων.
Στα Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα θα απαγορευθεί πλήρως η αλιεία με μηχανότρατα, ενώ προβλέπονται πρόσθετα μέτρα και περιορισμοί για την αποτελεσματική προστασία των πλέον ευάλωτων οικοτόπων και ειδών. Η εφαρμογή των σχετικών μέτρων θα επιτηρείται με τη χρήση ολοκληρωμένου συστήματος παρακολούθησης και εποπτείας από τον ΟΦΥΠΕΚΑ (περιλαμβάνει, drones, ραντάρ, δορυφορικές εικόνες κ.ά.) σε συνεργασία με τις κατά τόπους λιμενικές Αρχές.
Στόχος της θεσμοθέτησης των δύο Εθνικών Θαλασσίων Πάρκων είναι:
-η ανάδειξη και τεκμηρίωση της μοναδικής σε παγκόσμια κλίμακα οικολογικής και επιστημονικής αξίας της πολυνησίας του Νοτίου Αιγαίου και του Ιονίου
-η προστασία και διαχείριση των πολύτιμων οικοσυστημάτων και ειδών τους, τόσο στο χερσαίο όσο και στο θαλάσσιο χώρο
-η συμβατή με την προστασία του περιβάλλοντος βιώσιμη διατήρηση ή/και επαναφορά ανθρώπινων δραστηριοτήτων, ώστε να διασφαλιστεί η διαχρονική αναγνώριση της περιοχής εντός και εκτός συνόρων ως πολύτιμο στοιχείο της παγκόσμιας φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου περιλαμβάνει 24 υφιστάμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000.
Η δε περιοχή έκτασης του Πάρκου είναι καίριας σημασίας για πολλά είδη θαλάσσιων θηλαστικών που χρησιμοποιούν την Ελληνική Τάφρο του Ιονίου ως κύρια περιοχή διαβίωσης και απειλούνται από ανθρωπογενείς πιέσεις όπως οι συγκρούσεις με πλοία και ο υποθαλάσσιος θόρυβος.
Με την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης τον Σεπτέμβριο το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα προχωρήσει σε επεξεργασία των σχολίων της και σύνταξη του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος, με στόχο την κατάθεσή του στο ΣτΕ μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου. Με την ολοκλήρωση της νομικής επεξεργασίας από το ΣτΕ και τη δημοσίευση των Προεδρικών Διαταγμάτων ολοκληρώνεται η θεσμοθέτηση των δύο πάρκων.
Της Βίκυς Βετουλάκη
