Η μισή Μεσσηνία… χτίζεται σε Καλαμάτα και Μάνη
Σταυρούλα Αγρίου: «Τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια Καλαμάτας, Μεσσήνης, Μάνης είναι ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί»
Η Καλαμάτα και η Δυτική Μάνη έχουν μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε «θερμές ζώνες» οικοδομικής δραστηριότητας, συγκεντρώνοντας σχεδόν το μισό (50%) των αδειών που εκδίδονται σε ολόκληρο το νομό.
Στη Μάνη, οι νέες άδειες αφορούν κυρίως κατοικίες, που επηρεάζουν σταδιακά την εικόνα των παραδοσιακών οικισμών, ενώ στην Καλαμάτα δεσπόζουν τα πολυώροφα κτήρια –κατοικίες, αλλά και επαγγελματικοί χώροι, που αναδιαμορφώνουν τον αστικό ιστό.
Αυτά είναι μερικά από τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τη συνομιλία μας με τη διευθύντρια της Πολεοδομίας του Δήμου Καλαμάτας και μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ, Σταυρούλα Αγρίου, σε ερώτησή μας για την οικοδομική δραστηριότητα στην περιοχή.
Τα στοιχεία του 2024 είναι αποκαλυπτικά, ενώ έντονη οικοδομική δραστηριότητα καταγράφεται και όλους τους μήνες του 2025 μέχρι σήμερα.
Έξαρση οικοδομικής δραστηριότητας
Όπως διευκρίνισε εξ αρχής η κα Αγρίου, η Πολεοδομία είναι υπηρεσία που αποδίδει δικαιώματα δόμησης ως αρμόδια για την έκδοση οικοδομικών αδειών και, ως εκ τούτου, για τη συγκρότηση και τη διαμόρφωση του δομημένου περιβάλλοντος, με συνέπειες στην ανάπτυξη, στις επενδύσεις και στην οικονομία της χώρας.
Ταυτόχρονα, όμως, είναι αρμόδια και για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος μέσα από τον έλεγχο της αυθαίρετης και διάχυτης δόμησης, για την προστασία του δημόσιου χώρου.
«Η Πολεοδομία μας καταβάλλει ως υπηρεσία πρώτης γραμμής εφαρμογής της Πολεοδομικής Νομοθεσίας κάθε προσπάθεια για να αντεπεξέλθει στις παραπάνω προκλήσεις, με βασική στόχευση τη βιώσιμη ανάπτυξη. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μία έξαρση της οικοδομικής δραστηριότητας με αιχμή την πόλη της Καλαμάτας και την περιοχή της Δυτικής Μάνης, την οποία υποστηρίζουμε διοικητικά, δεδομένου ότι δε διαθέτει δική της πολεοδομία», τόνισε η κα Αγρίου.
Ενδεικτικά, ανέφερε ότι για το έτος 2024, από το Γενάρη έως και το Δεκέμβριο, εκδόθηκαν:
-128 προεγκρίσεις Οικοδομικής Άδειας (ν. 4759/2020).
-12 προεγκρίσεις Άδειας Κατεδάφισης (ν. 4759/2020)
-9 προεγκρίσεις για Αναθεώρηση Οικ. Αδείας (ν.4759/2020)
-434 βεβαιώσεις Όρων Δόμησης αρθ. 38§2 ν. 4495/2017
-355 για μεταγενέστερο έλεγχο Οικοδομικών Αδειών (ν. 4759/2020)
-62 για μεταγενέστερο έλεγχο έντυπης Αδείας (ν.4759/2020)
-14 για μεταγενέστερο έλεγχο Άδειας Κατεδάφισης.
Όπλο ο πολεοδομικός σχεδιασμός
Ακολούθως η κα Αγρίου έθιξε ένα μεγάλο ζήτημα που έχει προκύψει το τελευταίο διάστημα και επηρεάζει κομβικά τα πολεοδομικά ζητήματα: «Είναι πραγματικά δύσκολος και καθημερινός αγώνας η ανταπόκριση στις αιτήσεις των ιδιοκτητών σε μία εποχή έντονης οικοδομικής δραστηριότητας και με ανοιχτά πολλά θέματα στο νομοθετικό πλαίσιο. Όπως όλοι γνωρίζουμε, πλέον υπάρχει σειρά αποφάσεων του Συμβουλίου Επικρατείας που έχουν κρίνει αντισυνταγματικές βασικές διατάξεις νόμων στην εκτός σχεδίου δόμηση, στους οικισμούς, αλλά και στην εφαρμογή του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, με την κατάργηση των κινήτρων αύξησης του συντελεστή δόμησης, την κατάργηση των παταριών κ.λπ.
Απαιτείται άμεσα η Πολιτεία να διαμορφώσει τη νομοθεσία με τρόπο που να είναι συμβατός με τις αποφάσεις του ΣΤΕ, ώστε να μην κινδυνεύουν άδειες που ενώ εκδίδονται από την Πολεοδομία με βάση ισχύουσες διατάξεις, στη συνέχεια να κρίνονται αντισυνταγματικές από το ΣΤΕ, με ανυπολόγιστες συνέπειες για τους ιδιοκτήτες, αλλά και για τις επενδύσεις και την οικονομία γενικότερα, στο βαθμό που πλήττεται η ασφάλεια δικαίου».
Σε ό,τι αφορά τον πολεοδομικό σχεδιασμό, η περιοχή της Μάνης είναι από τις πιο ευάλωτες, όπως μας ανέλυσε η διευθύντρια της Πολεοδομίας: «Η ύπαρξη πολεοδομικού σχεδιασμού είναι βασικό εργαλείο. Με αυτό οργανώνονται και θεσμοθετούνται χρήσεις γης του αστικού και του εξωαστικού χώρου, ώστε να επιτευχθεί κλιμακούμενη προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος διεθνούς αναγνωρισιμότητας, των περιοχών δασικής προστασίας, των υδάτινων πόρων, της γεωργικής γης –αγροτικού τοπίου.
Ευτυχώς, η Καλαμάτα και η Μεσσήνη διαθέτουν σχετικά πρόσφατο πολεοδομικό σχεδιασμό (ΓΠΣ Καλαμάτας, ΣΧΟΟΑΠ Μεσσήνης). Η Μάνη, όμως, δε διαθέτει σχεδιασμό, με συνέπεια να μην υπάρχουν καθορισμένες χρήσεις γης και, δυστυχώς, δε διαθέτει ακόμα κτηματολόγιο, που σε συνδυασμό και με την έλλειψη τίτλων, δημιουργεί πολλά προβλήματα στην απρόσκοπτη έκδοση οικοδομικών αδειών.
Τα παραπάνω δημιουργούν γόνιμο έδαφος σε πανελλαδικό επίπεδο για την ευδοκίμηση φαινομένων διαφθοράς στο σύστημα αδειοδότησης της δόμησης και σε όσους εμπλέκονται σε αυτό, και τα οποία απασχόλησαν πρόσφατα τη δημοσιότητα.
Μόνο η ριζική αντιμετώπιση της πολυνομοθεσίας, της διάστασης μεταξύ νομοθεσίας και νομολογίας, αλλά κυρίως οι σαφείς εντολές και κατευθύνσεις του ΥΠΕΝ προς όλες τις Πολεοδομίες, για ενιαία εφαρμογή της νομοθεσίας, καθώς και μια σειρά άλλων θεσμικών παρεμβάσεων που απαιτούνται και συνδέονται με την πρόσληψη προσωπικού, τη δίκαιη και αντικειμενική αξιολόγηση, τη λειτουργία των υπηρεσιακών συμβουλίων κ.λπ., θα αντιμετωπίσουν τη διαφθορά, σε συνδυασμό με τον έλεγχο των αρμόδιων οργάνων της Πολιτείας για φαινόμενα αδικαιολόγητου πλουτισμού υπάλληλων.
Η στοχοποίηση όλων των υπαλλήλων και η καλλιέργεια κλίματος ότι όλες οι Πολεοδομίες είναι διεφθαρμένες, δε βοηθούν στην κατεύθυνση επίλυσης του φαινομένου της διαφθοράς, αλλά και της αποτελεσματικής λειτουργίας των πολύπαθων υπηρεσιών
Άλλωστε, να μην ξεχνάμε ότι φαινόμενα διαφθοράς διατρέχουν, δυστυχώς, όλα τα επίπεδα εξουσίας στη χώρα μας και χρειάζονται ουσιαστικές και καίριες παρεμβάσεις, και κυρίως ουσιαστική βούληση για την αντιμετώπισή τους», υπογράμμισε η κα Αγρίου.
Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια
Τέλος, δε θα μπορούσαμε στη συζήτηση με την κα Αγρίου να μη θίξουμε και το θέμα των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων που εκπονούνται στη Μεσσηνία και από τα οποία υπάρχουν μεγάλες προσδοκίες: «Τα όρια των οικισμών μας στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι καθορισμένα και όπου έχουν καθορισθεί, είναι με αποφάσεις νομαρχών, που έχουν κριθεί από το ΣΤΕ ως αναρμόδια όργανα.
Ο δημόσιος χώρος των οικισμών συγκροτείται από στενούς ως επί το πλείστον δρόμους, ελεύθερα αναπτυγμένους στο χώρο, χωρίς σχεδιασμό. Κοινόχρηστοι χώροι, όπου υπάρχουν, είναι μικροί αύλειοι χώροι εκκλησιών. Το ιστορικό δίκτυο των δρόμων δεν είναι νομοθετικά κατοχυρωμένο.
Το ζητούμενο δεν είναι να γίνουν αναπλάσεις μουσειακού τύπου σε παραδοσιακούς οικισμούς, αλλά να δημιουργήσουμε βιώσιμους οικισμούς, οι οποίοι χωρίς να αλλοιώσουν την ταυτότητά τους θα μπορέσουν να παράγουν πλούτο και να κρατήσουν ή να προσεγγίσουν νέους κατοίκους, σε περιοχές απομακρυσμένες ή με ελάχιστους κατοίκους. Δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι η περιοχή μας έχει πολλά πλεονεκτήματα, όπως πλούσια ιστορία, φυσικό περιβάλλον και τοπίο, παραλίες, χλωρίδα και πανίδα, κλίμα, μικρές σχετικά αποστάσεις, μνημεία, αρχαία και νεότερα, πολλές εκκλησίες, καλλιέργειες, νερό κ.λπ., και διαθέτει βασικές υποδομές.
Η εκπόνηση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ Καλαμάτας, Μεσσήνης, Μάνης) αποτελεί ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί για ολιστικό και πολυεπίπεδο σχεδιασμό, με στόχο τη σαφή οριοθέτηση ζωνών κατοικίας, τουρισμού, κοινωφελών λειτουργιών και προστασίας, καθώς και την πρόβλεψη κατάλληλων υποδομών και χρήσεων γης που να ανταποκρίνονται στις εποχικές μεταβολές και τις μακροπρόθεσμες ανάγκες της περιοχής».
Της Βίκυς Βετουλάκη
