Τα τρία στάδια της ανθρώπινης εξέλιξης, σύμφωνα με τους ανθρωπολόγους, είναι η αγριότητα, η βαρβαρότητα και ο πολιτισμός. Ωστόσο, στις μέρες μας καταγράφεται και η άλλη άποψη, σύμφωνα με την οποία ο πολιτισμός δεν ακυρώνει τη βαρβαρότητα, αλλά πολλές φορές την επικυρώνει μάλιστα!
«Όσο πιο πολιτισμένος είναι ένας λαός, τόσο πιο βάρβαρος και καταστροφικός μπορεί να γίνει», παρατηρεί ο Umberto Eco και, δυστυχώς, η άποψή του επιβεβαιώνεται θριαμβευτικά από τη σύγχρονη τοπική πραγματικότητα.
Η τύχη παίζει άσχημα παιχνίδια. Πριν από ένα χρόνο, περίπου αυτές τις ημέρες, μετέφερα σε κείμενο την οργή ενός συμπολίτη για τον τρόπο με τον οποίο γίνονται οι εκταφές νεκρών στο Νεκροταφείο Καλαμάτας.
Χθες το πρωί ήρθε και η δική μου σειρά να ζήσω μια παρόμοια κατάσταση, με την εκταφή του πατέρα μου. Την ίδια εμπειρία είχα ζήσει και κάποια χρόνια πριν με τη μητέρα μου, αλλά τότε το πρώτο σοκ δε με άφησε να παρατηρήσω τη διαδικασία.
Μού φαίνεται εξαιρετικά υποκριτικό εκ μέρους της ελληνικής Εκκλησίας να καταδικάζει την καύση, αλλά να επιτρέπει την εκταφή. Υποτίθεται πως η εκταφή του νεκρού γίνεται για πρακτικούς λόγους, στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες δε διαθέτει η οικογένεια ιδιόκτητο τάφο, οπότε ενοικιάζει τη θέση και μετά το πέρας της τριετίας, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία, πρέπει να γίνει εκταφή των οστών. Δε θα υπήρχε, βέβαια, ωραιότερο πράγμα από το να αναπαύεται κανείς «μέχρι της κοινής αναστάσεως» στον τάφο του, προσβλέποντας κατά τον ωραίο συμβολισμό προς την ανατολή και περιμένοντας την έσχατη σάλπιγγα.
Θέλετε να γίνω και άλλο μακάβριος; Η όλη εικόνα και αίσθηση που είχα χθες, δε συνιστά παρά καθαρή σύληση τάφου και νομιμοποιημένη απρέπεια κατά του νεκρού. Πώς σε αυτή την ακραία μακάβρια διαδικασία η ελληνική Εκκλησία κλείνει τα μάτια και κοιτάζει αλλού;
Η φρίκη της εκταφής δε θωρακίζει καμία πίστη, το αντίθετο μάλιστα, μπορεί να σε κάνει ακόμα πιο κυνικό, σε ωθεί σε έναν ισοπεδωτικό μηδενισμό, όπου ακόμα και το «πάντα κόνις, πάντα τέφρα, πάντα σκιά» της αριστουργηματικής Νεκρώσιμης Ακολουθίας μοιάζει σαν κακόγουστο αστείο.
Επανέρχομαι στη χθεσινή μου εμπειρία. Αφού ανοίχθηκε ο τάφος, διαπιστώθηκε ότι ο πατέρας μου χρειαζόταν και άλλο χρόνο να παραμείνει ενταφιασμένος, γιατί δεν είχε ολοκληρωθεί ο κύκλος του. Έτσι ενημερωθήκαμε ότι θα πρέπει να εκταφεί από το συγκεκριμένο σημείο και να ενταφιασθεί σε άλλο σημείο του κοιμητηρίου.
Παρακολουθώντας τη διαδικασία της εκταφής αναρωτήθηκα πόσο δύσκολο είναι για το Δήμο και την Εκκλησία να αγοράσουν ένα κινητό παραβάν, ώστε να προφυλάξουν το νεκρό, αλλά και τους περαστικούς από ένα θέαμα που δεν είναι ευχάριστο.
Ευτυχώς για δευτερόλεπτα, μαζί με τα παραπάνω, πάγωσε και ο χρόνος. Η μνήμη, βίαια, ανακάλεσε εικόνες του οικείου προσώπου. Να μιλάει, να γελάει, να χαϊδεύει κεφάλια. Να τσουγκρίζει αυγά και να εύχεται «Καλή Ανάσταση».
Όταν διαπιστώθηκε ότι ο πατέρας μου δεν ήταν «έτοιμος», πρόσεξα ότι η μεταφορά του στον τομέα με τα «αδιάλυτα» του κοιμητηρίου θα γινόταν με ένα καρότσι της οικοδομής, στη γωνιά που οι τάφοι μικραίνουν. Ναι, εκείνες τις ώρες ζηλεύεις τους κατόχους οικογενειακών τάφων και δη… αντισεισμικών, που ειρωνεύτηκε ο ποιητής. Αλλά ταυτόχρονα αναρωτιέσαι, πόσο κοστίζει ένα μέσο μεταφοράς, κάτι σαν φορείο, ώστε η όλη τελετή να γίνει πολιτισμένα και με σεβασμό προς το νεκρό.
Σε όλα όσα προανέφερα η Εκκλησία ήταν απούσα. Και αναρωτιέται ο καθένας μας: Τι νόμιζαν ότι μετέφεραν; Για ποιο λόγο, λοιπόν, πλήρωσε η οικογένειά μου φόρο στο κοιμητήριο; Δεν υπάρχει άλλος τρόπος εκταφής και μεταφοράς του νεκρού;
Φεύγοντας σκέφτηκα και πάλι την καύση των νεκρών. Δικαίωμά του, φυσικά, τι λέει επ’ αυτού ο αρχιεπίσκοπος και ο κάθε μητροπολίτης.
Η ιδέα της καύσης έχει εξαπλωθεί σε πολλούς θρησκευόμενους Χριστιανούς Ορθοδόξους και σε καμία περίπτωση δεν απαγορεύει την εξόδιο ακολουθία, ούτε καν το φέρετρο και τα λοιπά προνόμια των γραφείων τελετών. Και η τέφρα μπορεί κάλλιστα να ταφεί μετά την καύση. Η πίστη δεν αλλοιώνεται από την πρόοδο, αλλά από αυτήν τη «νεκρική ακαμψία» ενός κορυφαίου θεσμού της χώρας.
Κλείνοντας να σημειώσω την απρεπή συμπεριφορά των δημοτικών υπαλλήλων (σ.σ. αν χρειαστεί, μπορώ να προβώ και σε λεπτομέρειες) και το γεγονός ότι, εκτός από τα νόμιμα χρήματα της διαδικασίας, μας ζητήθηκαν και 70 ευρώ «μαύρα».
Υ.Γ. Η Δημοτική Αρχή είναι εννέα χρόνια στην εξουσία και δεν έχει βρει ακόμα μια λύση για επέκταση του νεκροταφείου, ενώ για το θέμα της καύσης των νεκρών ποιεί την νήσσαν…
Του Αντώνη Πετρόγιαννη
Εικόνες καθημερινής βαρβαρότητας στο νεκροταφείο της Καλαμάτας (φωτογραφίες)
