Προσπαθώ να παρακολουθήσω τις δαιδαλώδεις διαδρομές της τρέχουσας πολιτικής. Δύσκολο άθλημα, δεδομένου ότι για ασφαλή αποτύπωση των εμφανών ενεργειών χρειάζεται να ανευρεθούν τα πολλά, και καλά αποκρυπτόμενα, υπόβαθρά τους. Η πρώτη, και γενικά αναγνωριζόμενη, διαπίστωση, που πάνω της οικοδομείται το σύνολο των ενεργειών τους, είναι η διατήρηση της εξουσίας και το επακόλουθο, η νομή της. Η επιδίωξη αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως θεμιτή, αν συνυπήρχε με το δημόσιο συμφέρον, όπως το κατανοεί ο μέσος πολίτης. Δυστυχώς, αυτές οι δύο προϋποθέσεις κατά την άσκηση της τρέχουσας πολιτικής δε συνυπάρχουν…
Η κυριότερη προϋπόθεση για τη σύμπτωση του δημοσίου συμφέροντος και της ασκούμενης πολιτικής είναι η ύπαρξη, και η εφαρμογή στην πράξη, ιδεολογικού υποβάθρου. Σ’ αυτή την περίπτωση οι κυβερνώντες υφίστανται μόνιμη εσωτερική ώθηση ελέγχου των ενεργειών τους, πριν καν σχηματοποιηθούν. Απ’ ό,τι έχει δείξει η πράξη, οι όποιες ιδεολογίες εμφανίστηκαν κατά τον προηγούμενο αιώνα δημιούργησαν «φρούδες» ελπίδες στη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών που τις ασπάστηκαν. Οι λεγόμενες σοσιαλιστικές ιδεολογίες, όπου εφαρμόστηκαν στην πράξη, ανέδειξαν εξουσιαστικές ομάδες με δικά τους συμφέροντα, με τελικό αποτέλεσμα οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν να καταρρεύσουν λόγω της αποστασιοποίησής τους από τις ανάγκες των πολιτών. Οι πολιτικές, εξάλλου, που ασκήθηκαν από τα συστήματα της ελεύθερης αγοράς μπορεί να δημιούργησαν νέο πλούτο με την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών και επιχειρηματικότητας, αλλά δεν μπόρεσαν να παρέμβουν στην κατανομή του, με αποτέλεσμα τη στρέβλωση των οικονομιών και τις τεράστιες κοινωνικές ανισότητες που δημιουργήθηκαν.
Ο προβληματισμός και οι διαπιστώσεις που προηγήθηκαν είχαν ως αφετηρία το σύμπλοκο σύστημα: κόκκινα δάνεια – πλειστηριασμοί, για το οποίο θα επιχειρήσω να διατυπώσω, με συστηματικό τρόπο, κάποιες σκέψεις μου στη συνέχεια.
1) Αφετηριακή αιτία της δημιουργίας των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι το φθηνό και άκοπο χρήμα που κυκλοφορούσε στην οικονομία κατά την προηγούμενη δεκαετία. Αυτό το στοιχείο, σε συνδυασμό με τα υψηλά μπόνους των τραπεζικών στελεχών που χορηγούσαν τα δάνεια, αλλά και τη νεοπλουτίστικη διάθεση που είχε δημιουργηθεί σε σημαντική κατηγορία συμπολιτών μας, δημιούργησε τον υψηλό δανεισμό και στον ιδιωτικό τομέα.
2) Κατά τα επόμενα χρόνια, η σταδιακά κλιμακούμενη οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις της οδηγούσαν τους δανεισμένους πολίτες σε αδιέξοδα, δεδομένου ότι οι τράπεζες, λόγω των μέτρων που πρόβλεπαν τα διαδοχικά «μνημόνια», έχασαν και τα δικά τους κεφάλαια ακόμα.
3) Σ’ αυτή την κατάσταση έπεσε το σύνθημα: «Κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη», που κυριάρχησε στην πολιτική αντιπαράθεση του 2012. Ο «πνιγμένος από τα μαλλιά του πιάνεται» σύμφωνα με τη λαϊκή παροιμία. Αυτή ήταν μία από τις αφετηρίες των μεγάλων μετατοπίσεων των ψηφοφόρων σ’ αυτές τις εκλογές και σ’ εκείνες που ακολούθησαν, και της δημιουργίας της νέας εξουσιαστικής ελίτ.
4) Όμως, οι καταστάσεις στην οικονομία δεν υπακούουν στις επιδιώξεις μικροπολιτικού χαρακτήρα, έχουν συστημικό χαρακτήρα. Έτσι φθάσαμε στο αδιέξοδο αυτών των ημερών: ή οι, με ποικίλους τρόπους, αναβαλλόμενοι πλειστηριασμοί, θα πραγματοποιούνται ή οι τράπεζες θα χρεοκοπήσουν για τέταρτη, και τελική, φορά.
5) Αν αυτό το τελευταίο, δηλαδή η χρεοκοπία των τραπεζών, υλοποιηθεί θα οδηγήσει αναπόφευκτα στην απώλεια της εξουσίας από τους κυβερνώντες. Γι’ αυτό η διατήρηση της εξουσίας οδηγεί στην εξέλιξη των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, όπως άλλωστε δεσμεύτηκαν και στους δανειστές μας.
6) Αυτό μπορεί να οδηγεί τελικά σε απώλειες της εκλογικής πελατείας που προσελκύστηκε από τα προεκλογικά συνθήματα, αλλά κρίνεται ωφελιμότερο σε σχέση με την άμεση απώλειά της, που νομοτελειακά θα οδηγούσε μια τέταρτη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Από την αναλυτική παράθεση των πιο πάνω σκέψεων προκύπτουν ανάγλυφα τα αδιέξοδα που προκύπτουν από την έλλειψη ιδεολογικού πλαισίου κατά την πολιτική διαχείριση των κοινών υποθέσεων. Οι καταστάσεις γίνονται ακόμα χειρότερες, γιατί εκτός από την έλλειψη ιδεολογικών πλαισίων βρίσκεται σε ανεπάρκεια και το ηθικό υπόβαθρο: αυτό που θα οδηγούσε τουλάχιστον στη συγκράτηση από υποσχέσεις που δεν μπορούν να υλοποιηθούν. Για να μπορεί έτσι και ο μέσος πολίτης να μην οδηγείται από διάψευση σε διάψευση των προσδοκιών του από τις υποσχέσεις των πολιτικών…
Του Νίκου Ευστρ. Μαραμπέα
