Η αρχική «αγωνία» της Μάρως Δούκα, στην προχθεσινή εκδήλωση προς τιμήν της στην αίθουσα «Νικόλαος Πολίτης» του Πανεπιστημίου ήταν «η βραδιά να κυλήσει καλά, να ειπωθούν κάποια πράγματα που να αξίζουν τον κόπο και να αποζημιωθεί και ο κόσμος που έχει έρθει».
Η ευκαιρία να συναντήσει κανείς από κοντά την κορυφαία Ελληνίδα συγγραφέα ήταν ούτως ή άλλως μοναδική, αλλά και όλα όσα ακούστηκαν αποδείχθηκαν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα, με τον κόσμο να ζητά με ερωτήσεις να παρατείνει τη βραδιά, «αξιοποιώντας» περαιτέρω την παρουσία της κας Δούκα.
Μετά από μια βιντεοπροβολή με φωτοστιγμές από τη ζωή της Χανιώτισσας λογοτέχνιδας το καλωσόρισμα ανέλαβε ο αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, καθηγητής Γιώργος Ανδρειωμένος, επισημαίνοντας ως παρήγορο το γεγονός της μεγάλης προσέλευσης του κόσμου, τονίζοντας την ανάγκη για ανοικτά Πανεπιστήμια και προαναγγέλλοντας ανάλογες εκδηλώσεις στο μέλλον.
Η πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Καλαμάτας, Στέλλα Καρλαύτη, σε μια περιεκτική παρέμβαση αναφέρθηκε σε αυτή τη συνέργεια της Βιβλιοθήκης με τον Πανεπιστήμιο που είχε στόχο να τιμήσει μια μεγάλη συγγραφέα –«η οποία χαρακτηρίζεται από συνέπεια επαγγελματία και πάθος ερασιτέχνη»- και να καλλιεργήσει την φιλαναγνωσία, προτείνοντας παράλληλα την Παιδεία και τον Πολιτισμό ως αντίδοτα στην κρίση της εποχής μας και της χώρας μας.
Μια πολύ σύντομη παρέμβαση έκανε ο πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας και αντιπρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Δημοσίας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Καλαμάτας, καθηγητής Βασίλειος Κωνσταντινόπουλος, με τη συναίσθηση το… «ορντέβρ» να μην χαλάσει τη διάθεση για το κυρίως μενού της εκδήλωσης, τονίζοντας ότι η Βιβλιοθήκη ανοίγει νέους δρόμους παίρνοντας κεντρικό ρόλο στην πνευματική ζωή της περιοχής μας.
Ο κοσμήτορας της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών και Πολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, καθηγητής Αλέξιος Σαββίδης, λόγω και της ιδιότητάς του (διδάσκει μεσαιωνική και βυζαντινή ιστορία) επικεντρώθηκε σε επισημάνσεις σχετικά με το βιβλίο της κας Δούκα «Ένας σκούφος από πορφύρα».
Η επίκουρη καθηγήτρια Τιτίκα Καραβία, που είχε και τον συντονισμό της εκδήλωσης αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στα μεταφρασμένα έργα της προσκεκλημένης συγγραφέως και έδωσε την σκυτάλη στην υψηλή προσκεκλημένη της βραδιάς, έχοντας προηγουμένως διαβάσει αποσπάσματα από βιβλία της που απαντούσαν στο ερώτημα «γιατί γράφω».
Συγκινημένη ανέβηκε στο βήμα η Μάρω Δούκα, εξηγώντας και ότι νοιώθει πάντα μια ιδιαίτερη αμηχανία και ταραχή ακούγοντας από άλλους κάτι που έχει γράψει.
Η κεντρική ομιλία της κ. Δούκα ήταν μια χειμαρρώδης παράθεση της συγγραφικής της διαδρομής, από βιβλίο σε βιβλίο, με τις σκέψεις, τις αγωνίες και τις δυσκολίες, τους ήρωες και τις εμπνεύσεις, την προεργασία πίσω από όλα αυτά, τις αντιθέσεις και τις ανατροπές, την ανάγκη της διαφοροποίησης… Έχοντας ξεκινήσει το 1974 με την «Πηγάδα», αφιερωμένη στον Γιάννη Ρίτσο, η Μάρω Δούκα θεωρεί ότι έκλεισε ένας κύκλος το 1990 με το «Εις τον πάτο της εικόνας», μετά από 16 χρόνια, 7 βιβλία, και την ίδια 43 ετών, με τον 30χρονο επινοημένο δικηγόρο Aλέξανδρο Παπαδάκο, να τη βοηθά να απαλλαγεί από την γυναικεία λογοτεχνική περσόνα που αισθανόταν να έχει αρχίζει να την περιορίζει.
Μετά η στροφή στα ιστορικά μυθιστορήματα έως τα νεότερα και το «Τίποτα δεν χαρίζεται» του 2016
Ιδιαίτερα ενδιαφέρον ήταν το τελευταίο μέρος της εκδήλωσης, με το κοινό να κεντρίζει την κα Δούκα, να μοιραστεί τις σκέψεις, τα «μυστικά» της δουλειάς της και να ανοίξει την καρδιά της.
Μετά από «44 χρόνια στο Πηδάλιο της Γραφής», όπως ήταν και ο τίτλος της εκδήλωσης της Τετάρτης 14 Μαρτίου, το γράψιμο αποτελεί ακόμα καθημερινή απασχόληση και ανάγκη καθημερινή, δηλαδή τρόπος ζωής για την κα Δούκα.
Οι εκδόσεις Κέδρος ήταν για την ίδια το δεύτερο Πανεπιστήμιο, όπου γνώρισε μεταξύ άλλων τον Στρατή Τσίρκα και τον Γιάννη Ρίτσο, οι οποίοι τη βοήθησαν, και την ενθάρρυναν, χωρίς όμως να της χαριστούν.
«Κυρίως αυτά που κέρδισα είναι όπως τους παρακολουθούσα σιωπηλά. Τους αντιμετώπισα και με δέος, αλλά και με καλοσύνη για να μπορέσω να τους δώσω ως χαρακτήρες στο “Τίποτα δεν Χαρίζεται”», ανέφερε η κα Δούκα.
Όσο για το «καλό βιβλίο» «είναι υποκειμενικό, όμως υπάρχουν και κάποιοι σταθεροί κανόνες-ζητούμενα. Έχει πολύ μεγάλη σημασία η γλώσσα, η κατάλληλη λέξη στην κατάλληλη θέση της πρότασης, η μυθοπλασία να είναι με απαιτήσεις, όχι αλφαδιασμένη αφήγηση, να μην σε κάνει να πλήξεις, όχι ένα γλυκόπιοτο κείμενο που δεν πάει καθόλου παραπέρα την πεζογραφία, που το έχεις ξεχάσει μετά από δύο μήνες. Σπουδαίο βιβλίο είναι αυτό που ανοίγει ένα δρόμο στην πεζογραφία» και «Αλίμονο στον συγγραφέα που σκέφτεται τι θα αρέσει στο αναγνώστη και θα καθίσει να το γράψει. Για μένα δεν είναι συγγραφέας αυτός. Και το ευπώλητο μπορεί όμως να είναι καλό».
«Διαβάστε!» ήταν η προτροπή της κας Δούκα και προς όσους φιλοδοξούν να γράψουν, εξηγώντας ότι αρχικά υπάρχει η ανάγκη μίμησης και μετά διαφοροποίησης από τα πρότυπά, με τον εκκολαπτόμενο συγγραφέα να πρέπει να βρίσκει τη δύναμη να σκίσει τα πρώτα κείμενα, και μετά να απαγκιστρωθεί από τη μίμηση (όπως το βίωσε η ίδια «αντιγράφοντας» αρχικά τη Μέλπω Αξιώτη).
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση η Μάρω Δούκα ανέφερε «Το πρόβλημα με τη νέα γενιά είναι ότι έχει χαθεί η ελπίδα» και ότι χρειάζεται οι ακαδημαϊκοί δάσκαλοι να δείξουν δρόμους και τους νέους να διεκδικήσουν με δυναμισμό τη ζωή τους.
Η κα Δούκα έκανε τη διαπίστωση ότι τους διανοούμενους τους υπολόγιζαν περισσότερο παλιότερα, ενώ η εποχή μας τους έχει παραμερίσει.
Ωστόσο, παίρνουν θέση με τις βασικές τους επιλογές και την ιδιοσυγκρασία τους, χωρίς η σιωπή να είναι χρυσός, όπως άλλωστε η ίδια απέδειξε με την προσωπική της διαδρομή ως στρατευμένη πολιτικά.
Για τα συγγραφικά της σχέδια, ανέφερε ότι υπάρχει στα σκαριά ένα βιβλίο το οποίο έχει προχωρήσει αρκετά και «παρ’ ότι έχω την ηλικία μου
άλλο ένα βιβλίο θα το γράψω»!
Η Μάρω Δούκα έφυγε κρατώντας από το αμφιθέατρο «χαμόγελα και ζωντανά πρόσωπα» και όλοι όσοι ήταν εκεί με την πεποίθηση ότι συμμετείχαν σε μια όμορφη πνευματική βραδιά με πολυεπίπεδα κέρδη…
«Δεν θα ζούσα αλλιώς…»
Μετά από «44 χρόνια στο πηδάλιο της γραφής» η Μάρω Δούκα μπορεί πλέον να πει με σιγουριά ότι ήταν προορισμένη να γίνει συγγραφέας, «αλλιώς δεν θα ζούσα!» σχολιάζει. Στα 71 της χρόνια οι λογοτεχνικές διαδρομές συνεχίζονται, με την γλυκόπικρη πεποίθηση ότι «Έχω κάνει μια μεγάλη διαδρομή, θέλω να ελπίζω ότι μου μένουν 3-4-5 χρόνια ακόμα, δεν το κάνω μελοδραματικά, αλλά την περισσότερη διαδρομή την έχω διανύσει».
Η ίδια εξέφρασε τις θερμές της ευχαριστίες προς το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και τη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών και Πολιτιστικών σπουδών
και προς την Δημόσια Κεντρική Πελοποννήσου για την διοργάνωση της προχθεσινής εκδήλωσης που έκαναν και την ίδια να αισθάνεται τιμή και χαρά.
Όσο για τη σχέση της με την Μεσσηνία η Μάρω Δούκα ανέφερε στο «Θάρρος» λίγο πριν κλείσουν τα φώτα και προβληθούν στον προτζέκτορα φωτοστιγμές από τη ζωή της που σήμαναν και την έναρξη της προς τιμήν της βραδιάς: «Έχω έρθει στην Καλαμάτα αρκετές φορές, δυο θυμάμαι πολύ έντονα, προσκαλεσμένη του Συλλόγου Φιλολόγων με πρόεδρο την Μαρία Τσαγκαράκη -που είναι μια προσωπικότητα της Καλαμάτας, την οποία εκτιμώ βαθύτατα. Άλλη φορά για την παρουσίαση ενός άλλου βιβλίου μου, ήταν το «Έλα να πούμε ψέματα». Έτσι κι αλλιώς και διακοπές έχω έρθει και στις γύρω περιοχές. Η Μεσσηνία είναι ο πολύ αγαπημένος μου νομός της Πελοποννήσου, οι θάλασσες, κυρίως η απλωσιά…
Έχω την αίσθηση ότι και οι άνθρωποι της Μεσσηνίας ξεφεύγουν λίγο από τον τυπικό Μωραΐτη…».
Της Χριστίνας Ελευθεράκη
