«Το μήνυμα της Ελληνικής Επανάστασης είναι επίκαιρο και συνοψίζεται στην υπεράσπιση της εθνικής μας ταυτότητας, της ελευθερίας μας και τη διάσωση του ευρωπαϊκού πολιτισμού»
-«Η Ελλάδα αναδεικνύεται ξανά ως όριο δύο κόσμων»
-«Η πανδημία αποδεικνύει ότι το κράτος θα είναι πάντα το έσχατο καταφύγιο της ελεύθερης οικονομίας»
Ένα χρόνο πριν από τη συμπλήρωση 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, που σήμανε την απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό και τη σύσταση του ελληνικού κράτους, ο φετινός εορτασμός επισκιάζεται από την πανδημία του κορωνοϊού.
Λίγους μήνες πριν, σε εκδήλωση με αφορμή τα Ελληνοτουρκικά στην Καλαμάτα, ακούγοντας τον καθηγητή και συγγραφέα, Μελέτη Μελετόπουλο, να μιλά για τις προκλήσεις του Ελληνισμού στους επόμενους αιώνες, θεώρησα ότι είναι ο κατάλληλος άνθρωπος για να συνομιλήσουμε για το συμβολισμό του εορτασμού των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση, τα όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα με την Τουρκία, αλλά και για το όραμα που θα πρέπει να έχει ο Ελληνισμός στους επόμενους δυο αιώνες… Καθώς η επικαιρότητα μας ξεπέρασε με μεγάλη ταχύτητα, από την κουβέντα μας δε θα μπορούσαν να λείπουν όσα συμβαίνουν στον κόσμο τις τελευταίες μέρες…
Συνέντευξη στον Κώστα Γαζούλη
-Είστε μέλος μιας πρωτοβουλίας με τον τίτλο «1821-2021: Η ιστορία έμπνευση για το μέλλον». Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα πράγματα γι’ αυτή την προσπάθεια και αν κατά κάποιον τρόπο ανταγωνίζεται την επιτροπή «Ελλάδα 1821»;
Είμαι μέλος σε πολλές πρωτοβουλίες διαφορετικών φορέων. Και σε αυτήν που αναφέρατε, που είναι πολύ σημαντική, με πανελλήνια απήχηση, και σε άλλες. Όλα αυτά βρίσκονται τώρα σε προσωρινή αναστολή λόγω της πανδημίας. Αλλά οι προγραμματισμένες δράσεις θα υλοποιηθούν αμέσως μόλις ομαλοποιηθεί η κατάσταση. Στόχος όλων είναι, όχι μόνον η ιστορική έρευνα για την Επανάσταση, αλλά και η επικαιροποίηση του μηνύματος και του ήθους της. Όσο για την επιτροπή Αγγελοπούλου, θεωρώ ότι κινείται μακριά από την αντίληψη του μέσου Έλληνα σχετικά με την Επανάσταση του 1821. Έχει αγνοήσει σοβαρούς φορείς, όπως την Ακαδημία Αθηνών, τον Όμιλο Απογόνων Αγωνιστών 1821, την Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών, την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών κ.ά., καθώς και μείζονες ιστορικούς της περιόδου. Το κενό, όμως, ήδη καλύπτει με επιτυχία η κοινωνία των πολιτών.
-Συμμετέχετε, επίσης, ως επιστημονικός σύμβουλος στην οργάνωση μιας σειράς που θα προβληθεί από το Μega σχετικά με την Επανάσταση του 1821. Τι θα εμπεριέχει;
Πρόκειται για μία εκπληκτική και πρωτότυπη σύνθεση αναλύσεων, παρουσίασης ντοκουμέντων και αυτοψιών στους χώρους που εκτυλίχθηκαν τα γεγονότα. Συμμετέχει πληθώρα προσωπικοτήτων. Κοινός τόπος όλων είναι ο σεβασμός προς το συγκλονιστικό γεγονός που προσδιόρισε τον ελεύθερο βίο μας.
-Τα όσα πρωτόγνωρα βιώνουμε την τελευταία εβδομάδα με την πανδημία του κορωνοϊού, πόσο πιστεύετε ότι μπορεί να επηρεάσουν το μέλλον της χώρας μας σε πρώτη φάση, αλλά και ολόκληρου του πλανήτη; Είναι κάτι που μπορούμε να προβλέψουμε από τώρα ή θεωρείτε ότι είναι πολύ νωρίς;
Εξαρτάται από τη διάρκεια και το εύρος της πανδημίας. Η πανδημία του 1348, η λεγόμενη «Μαύρη Πανούκλα», εξόντωσε σε ελάχιστο χρονικό διάστημα το ένα τρίτο του πληθυσμού της Ευρώπης. Η έλλειψη εργατικών χειρών ανάγκασε τους Ευρωπαίους να αναζητήσουν μηχανικά υποκατάστατα της ανθρώπινης εργασίας. Αυτό, από πολλούς ιστορικούς της επιστήμης και της οικονομίας, θεωρείται ότι άνοιξε το δρόμο στην εποχή των εφευρέσεων, άρα στην Αναγέννηση, στην τεχνολογική και στη βιομηχανική επανάσταση. Επίσης, ο τρόμος που βίωσαν οι άνθρωποι εκείνης της εποχής άλλαξε την αντίληψή τους για την Ιατρική και την υγιεινή. Αν η πανδημία του κορωνοϊού ολοκληρώσει τον κύκλο της μέχρι το καλοκαίρι, απλώς θα έχουμε υποστεί σημαντική απώλεια του ΑΕΠ και θα έχουμε επιβεβαιώσει την κεϋνσιανή αντίληψη ότι το κράτος θα είναι πάντα το έσχατο καταφύγιο της ελεύθερης οικονομίας. Αν η πανδημία διαρκέσει, τότε ο κόσμος θα αποκτήσει όψεις που αυτήν τη στιγμή ούτε καν μπορούμε να φανταστούμε.
-Υπό κανονικές συνθήκες σήμερα η χώρα μας θα γιόρταζε την 25η Μαρτίου. Ένα χρόνο πριν από τη συμπλήρωση 200 ετών από την Επανάσταση του 1821. Μήπως τελικά τα όσα θα συμβούν στο άμεσο μέλλον, όταν με το καλό βγούμε απ’ αυτή την περιπέτεια, θα μας κάνουν να δούμε με διαφορετικό μάτι αυτή την επέτειο;
Οι αξίες της Ελευθερίας, της Εθνικής Ανεξαρτησίας, της Εθνικής Αξιοπρέπειας, είναι διαχρονικές και ανεξάρτητες από την εκάστοτε συγκυρία. Ωστόσο, όταν με το καλό περάσει η πανδημία, πιστεύω ότι θα έχουμε πολύ καλύτερη διάθεση για να εορτάσουμε τη μεγάλη Επέτειο, να αναστοχασθούμε τα μηνύματά της και να σχεδιάσουμε τον τρίτον αιώνα του ελεύθερου βίου μας σε μία νέα (πραγματικά νέα και όχι επικοινωνιακά) βάση.
-Παρότι ο φετινός εορτασμός της “Εθνικής Παλιγγενεσίας” είναι κάπως “μουδιασμένος”, πόσο σημαντική είναι ή θα έπρεπε να είναι η σημερινή επέτειος για τους Έλληνες; Το μήνυμα είναι διαχρονικό και επίκαιρο;
Τα γεωπολιτικά δεδομένα δείχνουν μία εκπληκτική αντοχή στο χρόνο. Η ασιατική βαρβαρότητα απειλεί ξανά την υπόσταση και την ελευθερία μας. Και τη δική μας και όλη της ευρωπαϊκής ηπείρου. Η Ελλάδα αναδεικνύεται ξανά ως το όριο δύο κόσμων. Η Τουρκία δε δυτικοποιήθηκε, δεν εκσυγχρονίσθηκε, η πολιτική «εξημέρωσής» της μέσω του υποτιθέμενου -«εξευρωπαϊσμού» της απέτυχε παταγωδώς. Κάτι αναμενόμενο για όσους γνωρίζουν ότι τα μακροϊστορικά δεδομένα, τα βαθύτερα ενδιάθετα και όχι οι επιφανειακές εξελίξεις προσδιορίζουν τη συλλογική συμπεριφορά των κοινωνιών. Το μήνυμα της Ελληνικής Επανάστασης είναι, επομένως, ζωντανό και επίκαιρο και συνοψίζεται στην υπεράσπιση της εθνικής μας ταυτότητας και της ελευθερίας μας και τη διάσωση του ευρωπαϊκού πολιτισμού, ιδρυτές του οποίου είναι οι Έλληνες.
-Η Τουρκία συνεχίζει να ασκεί πίεση τόσο στα χερσαία όσο και στα θαλάσσια σύνορα της χώρας… Θεωρείτε ότι η υγειονομική κρίση που ζει ολόκληρος ο πλανήτης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ευκαιρία από τον Ερντογάν ή να αποτελέσει “τροχοπέδη” στα όποια σχέδια του στην περιοχή; Επίσης θα ήθελα την άποψή σας για όσα συνέβησαν και συνεχίζουν να συμβαίνουν στον Έβρο τον τελευταίο μήνα;
Η πίεση των Τούρκων στα όρια του ελληνικού κόσμου αρχίζει το 1071 στο Μαντζικέρτ και έκτοτε δε σταμάτησε ποτέ. Το σημερινό μέτωπο είναι ο Έβρος και το Αιγαίο. Είναι πολύ σημαντική σε συμβολικό, πολιτικό και επικοινωνιακό επίπεδο η παρουσία αυστριακών και άλλων ευρωπαϊκών μονάδων, καθώς και της Frontex, αλλά η ευθύνη προάσπισης των συνόρων ανήκει σε μας. Η πανδημία θα δυσχεράνει τα σχέδια του Ερντογάν, διότι το γενικευμένο κλείσιμο των συνόρων θα αποθαρρύνει τους λαθρομετανάστες.
-Ποιοι είναι οι στόχοι του Ερντογάν απέναντι στη χώρα μας; Πιστεύετε ότι πρόκειται για γεωπολιτικούς στόχους που αφορούν στα ενεργειακά σε Ανατολική Μεσόγειο και Αιγαίο ή κρύβονται “βαθύτερες” σκέψεις;
Ο Ερντογάν διακατέχεται από τη νοσταλγία της οθωμανικής ισχύος και επιδιώκει απροκάλυπτα την αναγέννηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Έχει αποστείλει στρατεύματα στη Συρία και στη Λιβύη, διεκδικεί το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Ειδικά για την Ελλάδα επιδιώκει την υπαγωγή της στη νεο-οθωμανική σφαίρα επιρροής που οραματίζεται. Φρούδες ελπίδες. Διότι, βεβαίως, γνωρίζει ότι η οθωμανική υπερδύναμη δέχθηκε το πρώτο συντριπτικό της πλήγμα από την Ελληνική Επανάσταση. Ένα ολιγάνθρωπο αλλά αρχαίο έθνος συνέτριψε μία αυτοκρατορία που εκτεινόταν από το Δούναβη μέχρι το Νείλο και από τον Περσικό Κόλπο μέχρι τον Ατλαντικό Ωκεανό. Η οριστική αποδόμηση του οθωμανικού κράτους έγινε και πάλι από τον ελληνικό στρατό, στους Βαλκανικούς Πολέμους. Επομένως, στα κίνητρα του Ερντογάν θεωρώ βέβαιο ότι ενυπάρχει και η εκδίκηση.
-Πριν από λίγους μήνες, σε παρουσία σας στην πόλη μας σε συζήτηση για τα Ελληνοτουρκικά, είχατε τονίσει ότι η χώρα μας έχει ανάγκη ένα όραμα για τα επόμενα 200 χρόνια… Πώς θα θέλατε εσείς την Ελλάδα στους δύο επόμενους αιώνες;
Να ξαναβρεί τον πραγματικό της εαυτό, αναδεικνύοντας στην ηγεσία του έθνους τα καλύτερα στοιχεία της ελληνικής κοινωνίας και της διασποράς. Να αποκτήσει ξανά τον ιστορικό της ρόλο ως πολιτιστικής υπερδύναμης, βασικού γεωπολιτικού πυλώνα του ευρωπαϊκού κόσμου, φορέα των αξιών του στην ακριτική της θέση, υπερασπιστή της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, παραγωγού πολιτισμού με διαχρονικές και οικουμενικές αξίες. Το ρόλο, δηλαδή, που πραγματοποιούσε με επιτυχία από την εποχή του Ομήρου μέχρι το Νομπέλ του Ελύτη.
*O Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης, διδάκτωρ Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών, λυκειάρχης της Ιονίου Σχολής, καθηγητής στη Σχολή Πολέμου Αεροπορίας, συγγραφέας, καθώς και αρθρογράφος στον ημερήσιο Τύπο (ΤΑ ΝΕΑ).
