Την τρίτη και τελευταία ιστορική ανασκόπηση, με αφορμή τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Ελλάδα το 1922, καταθέτει, μέσω του τελευταίου βιβλίου του «Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ως πλαστουργός ιστορίας» (Εκδόσεις Πατάκη), ο καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, Θανάσης Διαμαντόπουλος. Μέσα από αναλυτική πληροφόρηση και τεκμηριωμένο λόγο, ο κ. Διαμαντόπουλος παρουσιάζει μια από τις πιο ενδιαφέρουσες βιογραφίες που έχουν κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα για τη ζωή και το πολιτικό αποτύπωμα του Ελευθέριου Βενιζέλου.
«Θέλησα να περιγράψω, να αναλύσω και στο μέτρο του δυνατού να ερμηνεύσω τις αντιφάσεις της τεράστιας αυτής πολιτικής προσωπικότητας (που εν πολλοίς αντανακλούν και την αντιφατική φύση της Πολιτικής), χωρίς δαιμονοποιήσεις, αλλά και χωρίς εξωραϊσμούς», αναφέρει χαρακτηριστικά ο πανεπιστημιακός καθηγητής μιλώντας στο «Θ» για το βιβλίο.Σ’ αυτό το πλαίσιο, αξίζει να σημειωθεί πως παρότι πρόκειται για ένα συγγραφικό πόνημα με καθαρά ιστορικό χαρακτήρα, εντούτοις μπορεί να διαβαστεί απνευστί από όλους. Παράλληλα, παρότι το εν λόγω βιβλίο κυκλοφόρησε, μόλις, τον περασμένο Νοέμβριο έχει καταφέρει, ήδη, να χαρακτηριστεί από πολλούς ως magnumopus του πολυγραφότατου Θανάση Διαμαντόπουλου.
Σε κάθε περίπτωση, το βιβλίο πρόκειται να παρουσιαστεί στο μεσσηνιακό κοινό σήμερα το απόγευμα, και ώρα 7.30 μ.μ., στο αμφιθέατρο του Πνευματικού Κέντρου Καλαμάτας, υπό τη διοργάνωση της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Καλαμάτας και των εκδόσεων Πατάκη, σε συνεργασία με τον Δήμο Καλαμάτας και το βιβλιοπωλείο Βιβλιόπολις.
-Ποια ήταν η αφορμή που αποφασίσατε να γράψετε το συγκεκριμένο βιβλίο για την πολιτική δράση του Ελευθέριου Βενιζέλου;
Με το έργο αυτό ολοκληρώνεται μια τριλογία (Η Δίκη των “Έξι’, Χωρίς στέμμα – Η Αβασίλευτη του Μεσοπολέμου, Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ως πλαστουργός ιστορίας) που στοχεύει να συνεισφέρει στην ενίσχυση της εθνικής αυτογνωσίας των Ελλήνων, ανάγκη που κατέστησε επιτακτική αλλά και επίκαιρη η συμπλήρωση 100 χρόνων από τα δραματικά γεγονότα του 1922. Ξεκίνησα από τη διαπίστωση πως οι Έλληνες θεωρούν μόνο ως θύμα εαυτούς, προσέγγιση που υποδηλώνει πνευματική μη ενηλικίωση κάθε λαού. Όλα τα συλλογικά υποκείμενα, κατεξοχήν δε οι λαοί, στην πορεία του χρόνου βρέθηκαν και στη θέση του θύματος και σε αυτή του θύτη: Η Ελλάδα μάλιστα, δια του άρθρου 59.1 της Συνθήκης της Λωζάννης, αναγνώρισε με υπογραφή του Ελευθερίου Βενιζέλου τη διάπραξη από τον στρατό, ακόμη όμως και από τον κρατικό μηχανισμό της, εγκλημάτων πολέμου στη Μικρά Ασία, τα κρίσιμα εκείνα χρόνια.
Τώρα, αναφορικά με τον Κρητικό ηγέτη ειδικά, μου έκανε εντύπωση πως μέχρι σήμερα εξακολουθεί να πολώνει απόλυτα, «ιερό σκεύος για την εκπλήρωση των εθνικών πόθων» για τους μεν (ίσως επειδή υπήρχε ανάγκη και το δικό μας εθνικό φαντασιακό να πλάσει έναν ηγέτη ανάλογου μεγέθους με τον Κεμάλ και μάλιστα άσπιλο και άμωμο), «εωσφόρος», «νόσος, της οποίας το φάρμακο, όπως και του καρκίνου, δεν ανευρέθη εισέτι», για τους δε. Ωστόσο, ο μέγας Κρης, διαδοχικά ή ταυτόχρονα, υπήρξε τα πάντα και τα αντίθετά τους: Ειρηνιστής και πολεμοκάπηλος, ιμπεριαλιστής και απελευθερωτής πατριώτης, σοσιαλίζων προοδευτικός και αντιδραστικός υπηρέτης του κεφαλαίου, συνετός και τζογαδόρος, έμφρων και σαλταδόρος, δημοκράτης και δικτατοριολάγνος, δημοκρατικός και βασιλόφρων, άνθρωπος υπεράνω παρατάξεων και κατώτερος κομμάτων, που έδωσε τεράστια ώθηση στον αστικό εκσυγχρονισμό και το κράτος δικαίου, για να εγκαθιδρύσει κάποια στιγμή, υπό ειδικές συνθήκες, στυγνό και διωκτικό κάθε αλλόγνωμου κομματικό κράτος, καθώς και πολλά ακόμη αντιφατικά. Θέλησα λοιπόν να περιγράψω, να αναλύσω και στο μέτρο του δυνατού να ερμηνεύσω τις αντιφάσεις της τεράστιας αυτής πολιτικής προσωπικότητας (που εν πολλοίς αντανακλούν και την αντιφατική φύση της Πολιτικής), χωρίς δαιμονοποιήσεις αλλά και χωρίς εξωραϊσμούς.
-Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο θα διαπιστώσει ότι αποτελεί προϊόν ουσιαστικής έρευνας. Υπήρξε κάποια πηγή ή γεγονός που σας ενέπνευσε περισσότερο κατά τη διάρκεια της έρευνάς σας για τη συγκεκριμένη θεματική;
Ειδικά τα χρόνια του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και του Μεσοπολέμου που ακολούθησαν, υπήρξαν απίστευτα πυκνά σε γεγονότα στα οποία ενεπλάκη ο Βενιζέλος. Τα περισσότερα από αυτά υπήρξαν πηγή έμπνευσης για μένα. Πολλώ μάλλον που συχνά αποτελούσαν διανοητική πρόκληση στο βαθμό που χρειάζονταν ερμηνεία: Π.χ. τι έκανε το 1914 τον τότε πρωθυπουργό να επιτρέψει τον εφοδιασμό σε καύσιμα, δηλαδή την ανθράκευση, δύο γερμανικών πολεμικών, που ήταν γνωστό πως πήγαιναν να ενσωματωθούν στον τουρκικό στόλο, αλλάζοντας τις ναυτικές ισορροπίες στο Αιγαίο; Τι τον έκανε να αγνοήσει κρίσιμα δημογραφικά και γεωπολιτικά δεδομένα, όταν αποφάσισε το 1919 να στείλει στρατό στη Σμύρνη; Γιατί εναντιώθηκε τόσο πολύ το 1924 στην εγκαθίδρυση Αβασίλευτης Δημοκρατίας, με τον τρόπο που ήθελε ο Παπαναστασίου; Και ούτω καθεξής…
-Πως αξιολογείτε τη συμβολή του Βενιζέλου στην πολιτική και στρατιωτική ιστορία της Ελλάδας;
Τεράστια η προσφορά του -όταν πήρε το τεράστιο ρίσκο να συμμετάσχει στην αντιοθωμανική συμμαχία των χριστιανικών λαών των Βαλκανίων, χωρίς προσυμφωνία για την κατανομή των εδαφών που θα αποσπώντο από την Υψηλή Πύλη- στα ωφελήματα που απέσπασε η χώρα μας από τους πολέμους του 1912-13. Τεράστιες οι ευθύνες του για την εμβάθυνση του Διχασμού και τα άφρονα πραξικοπήματα της δεκαετίας του 1930.
-Θα λέγατε ότι υπάρχουν πτυχές της διαδρομής του οι οποίες είναι άγνωστες στο ευρύ κοινό; Υπάρχουν τέτοια άγνωστα στοιχεία που φέρνετε στο φως μέσα από το βιβλίο σας;
Ακόμη και σε μένα άγνωστα στοιχεία ανακάλυψα μέσα από την έρευνά μου σε πηγές ανέκδοτες, επιστολές του που πρώτο-δημοσιεύονται στο έργο, συγκρίσεις απομνημονευμάτων οπαδών και αντιπάλων του κοκ…
-Ποιο γεγονός που σχετίζεται με τον Ελευθέριο Βενιζέλο κρίνετε ως καθοριστικό για τη μετέπειτα πορεία της χώρας;
Αφενός μεν (θετικό) την οριστική αγκυροβόληση της χώρας στο δυτικό στρατόπεδο, τους θεσμούς και τις αξίες του, αφετέρου δε το τρομερό σε συνέπειες -εν πολλοίς ευθυνόμενο και για τον Εμφύλιο της δεκαετίας του 1940- στρατιωτικό κίνημα του 1935, που καθ’ ομολογίαν του απέβλεπε σε εγκαθίδρυση οιονεί ολοκληρωτικού καθεστώτος…
-Ποιο είναι το βασικό μήνυμα που θέλετε να μεταφέρετε στον αναγνώστη μέσα από το βιβλίο σας;
Μεγάλοι άνδρες υπάρχουν, πυρπολητές ψυχών, εμπνευστές λαών, δημιουργοί μεγαλουργιών. Πολιτικοί άσφαλτοι, άμωμοι, αλάνθαστοι, αγνοί, άσπιλοι, πάντα ανιδιοτελείς δεν υπάρχουν. Γιατί και οι πολιτικοί άνθρωποι είναι, με τις μικρότητες, τις ιδιοτέλειες και τις εμπάθειές τους, που δεν τους εγκαταλείπουν ούτε όταν επιχειρούν εθνικά μεγαλουργήματα. Ειδικά μάλιστα η φλογώδης προσωπικότητα του Βενιζέλου ήταν πολύ σύνθετη και έμπλεη αντιφάσεων, ώστε να μπορεί να περιγραφεί με ακρίβεια μέσα από μια προσέγγιση είτε μονοδιάστατα εκθειαστική, είτε μονοδιάστατα δαιμονολογική. Δεν ήταν καν μια σύνθεση, κάπου στο γκρίζο, του λευκού και του μαύρου, του σκοτεινού και του φωτεινού, του μιαρού και του καθάριου. Ήταν η ανόθευτη συνύπαρξη των πιο ακραίων εκδοχών τους.
Της Χριστίνας Μανδρώνη
