Η δομημένη επιφάνειά της αυξήθηκε κατά 110,1% από το 1985 έως το 2022
Η Καλαμάτα, μια πόλη με έντονη τουριστική και πολιτιστική δραστηριότητα, βιώνει εδώ και τέσσερις δεκαετίες έντονη αστική επέκταση. Σύμφωνα με τη μελέτη του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) για την υπερδόμηση στις ελληνικές πόλεις, η δομημένη επιφάνεια της Καλαμάτας αυξήθηκε κατά 110,1% την περίοδο 1985-2022, υπερδιπλασιάζοντας την έκταση που καταλαμβάνουν τα κτίρια και οι δρόμοι.
Παρά την παράκτια θέση της, η Καλαμάτα επεκτάθηκε κυρίως προς την ενδοχώρα, αντίθετα με άλλες παραθαλάσσιες πόλεις που αναπτύχθηκαν παράλληλα με τις ακτές. Η επιλογή αυτή, σύμφωνα με τους ειδικούς, δημιούργησε αστικά συγκροτήματα με αυξημένη πυκνότητα κτιρίων, περιορισμένους ελεύθερους χώρους και στενούς δρόμους, γεγονός που περιορίζει τον φυσικό αερισμό της πόλης.
Οι συνέπειες της υπερδόμησης
Η έντονη δόμηση δεν επηρεάζει μόνο την αισθητική εικόνα της πόλης. Η μετατροπή των φυσικών επιφανειών σε τσιμέντο και άσφαλτο και η κατασκευή πολυώροφων κτιρίων συμβάλλουν στη δημιουργία θερμικών νησίδων. Σύμφωνα με την έρευνα του ΕΚΠΑ, οι θερμοκρασίες σε πυκνοδομημένες περιοχές της Καλαμάτας αυξάνονται σημαντικά κατά τους θερινούς μήνες, ενώ η νυχτερινή δροσιά μειώνεται, καθιστώντας τον ανθρώπινο οργανισμό πιο εκτεθειμένο σε θερμική καταπόνηση.
Οι καθηγητές του ΕΚΠΑ επισημαίνουν ότι η υπερδόμηση σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή καθιστά την πόλη πιο ευάλωτη σε ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως καύσωνες και ξηρασία, ενώ η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού για ελεύθερους χώρους και πράσινες ζώνες περιορίζει την ικανότητα της Καλαμάτας να προσαρμοστεί στις περιβαλλοντικές προκλήσεις του μέλλοντος.
Το κτίριο και η καθημερινότητα
Η αλλαγή του αστικού τοπίου επηρεάζει την καθημερινότητα των κατοίκων. Η αύξηση των πολυκατοικιών και η μείωση των μονοκατοικιών επιβαρύνουν τις υποδομές, ενώ η συγκέντρωση των κτιρίων αυξάνει την κυκλοφοριακή συμφόρηση και μειώνει τους χώρους αναψυχής για τους πολίτες. Παράλληλα, η αστική θερμική νησίδα καθιστά την Καλαμάτα πιο ευάλωτη στους καύσωνες, ειδικά για ηλικιωμένους και ευπαθείς ομάδες.
Στρατηγικός σχεδιασμός και μέτρα προσαρμογής
Οι επιστήμονες τονίζουν την ανάγκη για άμεση σύνδεση του πολεοδομικού σχεδιασμού με περιβαλλοντικές παραμέτρους. Η δημιουργία πάρκων, πεζοδρόμων και πράσινων ζωνών, η προσαρμογή των κτιρίων σε πιο φιλικά προς το περιβάλλον πρότυπα και η ενίσχυση της θαλάσσιας αύρας, μπορούν να μετριάσουν τις συνέπειες της υπερδόμησης. Παράλληλα, η Καλαμάτα θα πρέπει να εκπονήσει σχέδια προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, ώστε να περιοριστεί η θερμική καταπόνηση των κατοίκων και να ενισχυθεί η βιωσιμότητα της πόλης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα
Η Καλαμάτα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα πόλης όπου η έντονη αστική ανάπτυξη, χωρίς ολοκληρωμένο σχέδιο, έχει οδηγήσει σε σημαντικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές προκλήσεις. Η πόλη έχει πλέον την ευκαιρία να συνδυάσει τη φυσική της ομορφιά και τον πολιτιστικό της χαρακτήρα με έξυπνα και βιώσιμα πολεοδομικά μέτρα. Η προστασία των υπαρχόντων φυσικών χώρων και η προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής δεν είναι πολυτέλεια, αλλά αναγκαία προϋπόθεση για την ποιότητα ζωής των κατοίκων της Καλαμάτας.
Α.Π.
