8 Οκτωβρίου 2012, η σημαία του Πανεπιστημίου Πατρών κυματίζει μεσίστια αναγγέλλοντας ότι ο Αλέξανδρος Κοσμόπουλος δε μετέχει πια στο θαύμα της επίγειας ζωής και εκφράζοντας τη θλίψη της πανεπιστημιακής κοινότητας για την εκδημία του καθηγητή Σχεσιοδυναμικής Παιδαγωγικής και Συμβουλευτικής του Προσώπου, την απώλεια μιας από τις σημαντικότερες μορφές της Παιδαγωγικής Επιστήμης της εποχής μας, της χαρισματικής προσωπικότητας, του ήθους, της σημαντικής και μακροχρόνιας προσφοράς του εκλιπόντος στην επιστήμη, την έρευνα, τη διοίκηση του Πανεπιστημίου και τη διδασκαλία.
Για μας προσωπικά, τους οικείους, συνεργάτες και μαθητές του που, συμπορευόμενοι δίπλα του, συναντήσαμε την προοπτική της αυτοπραγμάτωσής μας, η απώλεια του πνευματικού μας πατέρα και δασκάλου στιγματίζει την ορφανή πορεία της ζωής μας, αλλά συνάμα λειτουργεί ως οδοδείκτης στήριξης, ελπίδας και σημείο αναφοράς στο μέλλον, που οδηγεί σε μιαν «άλλη» λογική, που δύναται να φωτίσει την παιδαγωγική Αλήθεια…
Ειδικά τώρα που οι σύγχρονες διανθρώπινες σχέσεις διαβρώνονται σε όλα τα επίπεδα, από τη λαίλαπα του ξενικού και απρόσωπου χαρακτήρα της σύγχρονης πραγματικότητας που έχει παρεισφρήσει βαθιά στη ζωή όλων μας και δοκιμάζει τα όρια της αντοχής και υπομονής μας.
O Αλέξανδρος Β. Κοσμόπουλος γεννήθηκε στην Αμαλιάδα της Ηλείας στα τέλη του 1936. Από τη νεαρή του ηλικία τον προσήλκυσαν τα προβλήματα ψυχολογίας και οδηγητικής των νέων ανθρώπων και συνειδητοποίησε, αφενός, το «ριψοκίνδυνο» της αγωγής και, αφετέρου, το δύσκολο επίτευξης δημιουργικών και αναπτυξιακών σχέσεων. Οι εμπειρίες επικοινωνίας με τους εφήβους και οι προβληματισμοί που αναπτύχθηκαν συνετέλεσαν στη διαμόρφωση των υπαρξιακών-μορφωτικών αναζητήσεών του.
Ο Κοσμόπουλος υπήρξε ο πρώτος συντονιστής (για την Ελλάδα, 1979) των Ψυχοθεραπευτικών Εργαστηρίων που ίδρυσαν στην Ευρώπη ο Carl Rogers και ο συνεργάτης του Chuck Devonshire και ο πρώτος που ενσωμάτωσε τα “encounters groups” (συναντήσεις ομάδων) στην εκπαιδευτική του εργασία στο Πανεπιστήμιο Πατρών, τόσο με φοιτητές όσο και με εκπαιδευτικούς.
Για τον καθηγητή και δάσκαλό μας, η «επανάσταση» που συντελέστηκε στο χώρο της παιδαγωγικής θεωρίας και πράξης δημιούργησε έναν έντονο προβληματισμό πάνω στην Παιδαγωγική ως «Σχέση» και ως «Συνάντηση», προωθώντας το όραμα για μια σχεσιοδυναμική θεώρηση του παιδαγωγικού ενεργήματος. Πίστη του αποτελούσε ότι «ο πυρήνας του παιδαγωγικού ενεργήματος, αυτός που χρωματίζει κάθε παιδαγωγική πράξη και στον οποίο οφείλεται η μόρφωση του παιδαγωγούμενου, δε βρίσκεται κρυμμένος ούτε στην προσωπικότητα του δασκάλου, ούτε στο διδακτικό αγαθό, αλλά μέσα στην υψηλής ποιότητας παιδαγωγική σχέση που αναπτύσσεται με δυναμικό και όχι στατικό τρόπο ανάμεσα στον παιδαγωγό και στον παιδαγωγούμενο».
Ο ίδιος έγραψε: «…έχοντας επίγνωση της πρωτοτυπίας και επικαιρότητας της κοινωνικής χρησιμότητας του μορφωτικού οφέλους και του επιστημονικού ενδιαφέροντος που είχε η ενασχόληση και η έρευνά μας στο χώρο των διανθρώπινων και παιδαγωγικών σχέσεων, αισθανόμαστε την αναγκαιότητα της πρότασής μας για τη ριζική αναθεώρηση της παιδαγωγικής πράξης, με βάση και κέντρο την παιδαγωγική σχέση. Μακάρι το έργο της Σχεσιοδυναμικής Παιδαγωγικής να επηρεάσει σημαντικά την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών μας και των ενασχολουμένων με τις σχέσεις που αναπτύσσουν τον άνθρωπο. Η συνεχιζόμενη μεγάλη κρίση στο χώρο της παιδείας μας αναμφιβόλως υπαγορεύει σε όλους μας – και ανεξαρτήτως προσώπων- το ιστορικό πια χρέος μας να διευκολύνουμε το «σμίξιμο», τη «συνάντηση», κάθε εκπαιδευτικού λειτουργού με τη «Σχεσιοδυναμική Παιδαγωγική του Προσώπου» Το όφελος από αυτή τη συνάντηση θα είναι οπωσδήποτε εκπαιδευτικό και κοινωνικό…».
Η φυσιογνωμία και το πολυδιάστατο έργο του καθηγητή Κοσμόπουλου σηματοδοτούν, κατά την ταπεινή μας γνώμη, την αέναη λειτουργία της παιδαγωγικής διάστασης στο πλαίσιο της λιτής καθημερινής δράσης και βιωτής. Ο τρόπος που έζησε, εργάστηκε και έγραψε είναι κατεξοχήν παιδαγωγικός και ανθρώπινος. Σημαντικός και προσηνής μέσα στην απλότητά του, πήγε κόντρα στο ρεύμα της εφήμερης πραγματικότητας, προικισμένος με ψυχή και πνεύμα που χαρακτηρίζονται από διάθεση νεανικής εγρήγορσης και ενθουσιασμού, παρά τη σιωπή της ωριμότητάς του, συνέλαβε με την ευαίσθητη αντίληψή του καθετί που αξίζει να προσεχθεί και καθετί που απασχολεί το σύγχρονο άνθρωπο. Τοποθέτησε στο κέντρο του ενδιαφέροντός του το παιδί και εν γένει τον αναπτυσσόμενο άνθρωπο και τις ανάγκες τους, προσφέροντας τη σχεσιοδυναμική πρόταση εξατομικευμένης θεραπευτικής αγωγής και μέριμνας.
Του Φώτη Γ. Πετρόπουλου
Δρος Σχεσιοδυναμικής Παιδαγωγικής
και Συμβουλευτικής του Προσώπου
