Μια σημαντική πολιτιστική προστιθέμενη αξία αποκτά η πόλη και η ιστορία της
Τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά και αργότερα μέχρι τις μέρες μας, στην Καλαμάτα πολλά είχαν γραφεί στον τοπικό Τύπο, αλλά και ειπωθεί σε δημόσιες εκδηλώσεις για την αναγκαιότητα αναπαλαίωσης και αξιοποίησης των εξαιρετικών αρχιτεκτονικών αριστουργημάτων που βρίσκονται διάσπαρτα στην πόλη.
Αναφερόμαστε στα αρχοντικά, που κτίστηκαν στα τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα και μαρτυρούν την ιστορία μιας Καλαμάτας ευημερούσας, εκλεπτυσμένης, κοσμοπολίτικης. Δεκαετίες πέρασαν μέσα στα χρονοβόρα γρανάζια της γραφειοκρατίας για να βρεθούν λύσεις για την αποκατάστασή τους.
Και το ερώτημα είναι εύλογο: γιατί αυτές οι «μαρτυρίες του παρελθόντος», αλλά και άλλα ιστορικά αποτυπώματα είναι τόσο σημαντικά ώστε να χρειάζεται να προστατευτούν; Είναι αξίες όπως η εξαιρετική αισθητική, τα οικονομικά οφέλη και οι ιστορικές καταβολές που επιβάλλουν να διατηρηθεί η πολιτιστική κληρονομιά σ΄ έναν τόπο; Ή είναι κάτι βαθύτερο, μια συμβολική αξία που την καθιστά συνακόλουθο της ιστορίας;
Οι άνθρωποι πάντα προσπαθούσαν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και τις προσδοκίες τους μέσα από μνημεία και έργα τέχνης τα οποία, με την πάροδο του χρόνου, αποτελούν την πολιτιστική κληρονομιά που προστατεύεται ώστε να διαφυλαχθεί και να διατηρηθεί η συλλογική μνήμη των λαών. Τα πολιτιστικά αγαθά γίνονται τεκμήρια που μαρτυρούν τις διαδικασίες για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, ενώ συγχρόνως μας προσκαλούν να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να συνεχίσουμε να την αναδεικνύουμε.
Υπό αυτή την έννοια, όπως η εκπαίδευση είναι ένα δημόσιο δικαίωμα, η επιδίωξη της ιστορικής συνείδησης είναι μια προσωπική υποχρέωση. Εκεί όπου οι φορείς απουσιάζουν, το άτομο ή η κοινότητα θα πρέπει να παρεμβαίνουν για να αποφευχθεί η κακή διαχείριση της μνήμης.
Έτσι, όχι μόνο καθιερώνεται η άμεση και συμμετοχική δημοκρατία, αλλά οι κοινωνικές δυνάμεις καθορίζουν την προστασία και διαμόρφωση της πολιτιστικής κληρονομιάς της, είτε αυτή είναι υλική είτε άυλη. Η πολιτιστική κληρονομιά ανήκει στην ανθρωπότητα και εμείς έχουμε την ευθύνη να μην αφήσουμε καμία από τις εκφράσεις της να πέσει στη λήθη του χρόνου.
Αυτά ως θεωρητικά πρόπλασμα για όσα σημαντικά συνέβησαν, χθες το απόγευμα, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου, του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, βουλευτών, πολιτευτών, αλλά και προσωπικοτήτων του Νομού, απέναντι από τα γραφεία του “Θάρρους”. Εκεί όπου ένα όραμα δεκαετιών έγινε πραγματικότητα!
Μετά από προσπάθειες χρόνων, έφτασε στην κτιριακή του ολοκλήρωση ο εκθεσιακός χώρος παραδοσιακής ενδυμασίας και κοσμήματος του Λυκείου των Ελληνίδων Καλαμάτας. Το οικοδόμημα, αρχιτεκτονικό στολίδι του παρελθόντος, άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό ευσεβώς και επιμελώς ανακαινισμένο. και έτσι ξεκίνησε η λειτουργία της μόνιμης έκθεσης παραδοσιακής ενδυμασίας – Βικτωρία Καρέλια, του Λυκείου των Ελληνίδων Καλαμάτας, στο παραδοσιακό κτίριο Πλεμματιά-Βογόπουλου.
Για να φτάσουμε όμως μέχρι το χθεσινό γεγονός χρειάστηκαν αποφάσεις τριών δεκαετιών πριν, όταν μετά τους φονικούς σεισμούς του 1986, ο Δήμος αποφάσισε να διαθέσει τα χρήματα που προσέφεραν απόδημοι και άλλοι άνθρωποι που συγκλονίστηκαν από το δράμα της Καλαμάτας για την αγορά και διάσωση των παραδοσιακών κτιρίων της πόλης, με σκοπό να παραχωρηθούν στη συνέχεια στους πολιτιστικούς συλλόγους για την υποστήριξη του έργου τους και του πολιτισμού εν γένει.
Το 1988, το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε, μεταξύ άλλων, να παραχωρηθεί στο Λύκειο των Ελληνίδων το κτίριο Κρασσακόπουλου. Ωστόσο, το Λύκειο προτιμούσε το κτίριο Πλεμματιά – Βογόπουλου, στην οδό Σταδίου και το 1989 το Δημοτικό Συμβούλιο με σχετική άλλαξε την προηγούμενη του 1988 και αντί του κτιρίου Κρασσακόπουλου παραχώρησε στο Λύκειο των Ελληνίδων το κτίριο Πλεμματιά – Βογόπουλου.
Από χθες, λοιπόν το απόγευμα μια νέα εστία πολιτισμού απέκτησε η Καλαμάτα δίνοντας ταυτόχρονα «συμβολικό νόημα στη σχέση του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον» όσο και αν κάποιοι θέλουν αγνοούν το παρελθόν.
Ο Τοπικός πολιτισμός ως μοχλός ανάπτυξης
Η βιώσιμη ανάπτυξη μιας περιοχής συνάδει με τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό στον οποίο προβλέπονται οι ανάγκες, προβάλλονται τα δυναμικά χαρακτηριστικά και εξασφαλίζεται η λειτουργικότητα. Η σύγχρονη καθημερινότητα αλλά και η αλλαγή στο τοπίο και το σχηματισμό των πόλεων και οικισμών μεταβάλουν τα δεδομένα του σχεδιασμού και εντείνουν την ανάγκη εύρεσης νέων μορφών μέσω των οποίων αναδεικνύεται η ταυτότητα του τόπου.
Η πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία της ταυτότητας μιας πόλης ή μιας ευρύτερης περιοχής και σε αυτή μπορεί να στηριχθεί μια σύγχρονη πτυχή του σχεδιασμού, αυτή του πολιτιστικού σχεδιασμού. O τοπικός πολιτισμός, ο οποίος στη σύγχρονη πραγματικότητα περιλαμβάνει εκτός από τις τέχνες και τον τρόπο ζωής, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πλεονέκτημα σε μια προσπάθεια ανάδειξης και προβολής μιας περιοχής με απώτερο στόχο την ευημερία των ίδιων των κατοίκων.
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ο πολιτιστικός σχεδιασμός μπορεί να συνδεθεί με τον τουρισμό συνδράμοντας στην τουριστική ανάπτυξη ή αναβάθμιση της περιοχής στην οποία αναφέρεται.
Όμως, σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να ταυτίζεται με τον τουρισμό και ειδικότερα με τις εναλλακτικές μορφές αυτού καθώς ο πολιτιστικός σχεδιασμός αφορά σε ένα ευρύτερο σύνολο αποδεκτών ενώ ταυτόχρονα υποδεικνύει πολιτικές και κατευθύνσεις βιώσιμης ανάπτυξης.
Ο τοπικός πολιτισμός μέσω ενός οργανωμένου σχεδιασμού μπορεί να εξάγει μια συγκεκριμένη ταυτότητα του τόπου δημιουργώντας μια κινητήρια δύναμη ανάπτυξης.
Ο πολιτισμός, οι πολιτιστικοί πόροι αλλά και η κουλτούρα της κάθε περιοχής συνθέτουν για αυτή μια μοναδική παράδοση και ταυτότητα με αποτέλεσμα να είναι δυνατή η συνετή αξιοποίηση τους με σκοπό τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η αξιοποίηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς μιας πόλης, περιοχής ή και ολόκληρης περιφέρειας επιτυγχάνεται μέσω του πολιτιστικού σχεδιασμού ο οποίος λαμβάνει υπόψη τις διάφορες παραμέτρους και δυναμικές ώστε να καταστεί δυνατή η οικονομική αλλά και κοινωνική ανάπτυξη της εξεταζόμενης περιοχής.
Του Αντώνη Πετρόγιαννη
